Tíminn - 05.12.1987, Blaðsíða 10

Tíminn - 05.12.1987, Blaðsíða 10
10 Tíminn Laugardagur 5. desember 1987 llillllllll VETTVANGUR 11 - „ Níels Árni Lund, varaþingmaöur Framsóknarflokksins í Reykjaneskjördæmi: Suðurstrandarvegur Framsöguræða með þingsályktunartillögu um gerð vegar með suðurströnd Reykjanesskaga milli Þrengslavegar við Þorlákshöfn og Grindavíkurvegar. Vegalengdin milli Grindavíkur- vegar og Þrengslavegar mun vera upp undir 70 kílómetrar, sé farið með suðurströnd Reykjanesskaga. Þar er nú að nafninu til akfær leið, annars vegar um ísólfsskálaveg nr. 427 og svo um Krísuvíkurveg nr. 42. Þessi leið, eða vegur er lítið sem ekkert farinn, enda alls ekki í því horfi að hann bjóði upp á mikla umferð. Vegurinn er að stórum hluta niðurgrafinn, krókóttur og ófær langan tíma ársins vegna snjóa og aurbleytu. Fullyrða má að góður vegur á þessari leið yrði mikið notaður og að hann myndi skapa nýja möguleika í samgöngu- og atvinnumálum, ekki aðeins fyrir íbúa næsta nágrennis heldur einnig fyrir stóran hluta annarra lands- manna. Má í því sambandi benda á eftirfarandi: Innan tíðar verður tekin í notk- un brú yfir Ölfusárósa. Hún mun valda miklum breytingum í sam- göngum á Suðurlandi. Örstutt verður á milli útgerðarstaðanna Stokkseyrar, Eyrarbakka og Þor- lákshafnar, eða um 15-20 km í stað 40-45 km sem nú er og mun þessi breyting skapa nýja og fjölbreytta möguleika í samvinnu þessara staða, og er þegar farin að hafa áhrif á mótun framtíðarstcfnu þeirra í ýmsum málum. Með greiðfærum vegi milli Þor- lákshafnar og Grindavíkur myndi opnast nýir samgöngumöguleikar á svæðinu og ýmsar leiðir styttast til muna. Sem dæmi má nefna að leiðin: Grindavík-Þorlákshöfn um Reykjavik er nú um 110 km. Sú leið yrði aðeins um 60 km og myndi styttast um 50 km væri farið með suðurströnd Reykjanesskaga. Leiðin Hveragerði, - Keflavík um Reykjavik er um 95 km. Sú leið myndi styttast um 25 km eða niður í um 70 km. Leiðin milli Suður- landsundirlendis og Suðurnesja myndi styttast að öllu jöfnu um 30-50 km. Sé horft til þeirrar miklu umferð- ar sem er á milli þessara lands- svæða er vart sjáanlegt annað en að vegur sem myndi stytta þessa leið svo mikið væri hagkvæmur. Það skal þó tekið fram að erfitt er að reikna nákvæmlega út þessar vegalengdir en við lauslega athug- un sem gerð hefur verið er talið að stytta megi leiðina um allt að 10 km eða niður fyrir 60 km með breyt- ingu á vegastæði frá því sem nú er, og fælist m.a. í því að gatnamót á Þrengslavegi yrðu nær Þorláks- höfn, ámóta við þann veg sem liggur að Ölfusárbrú. Það þarf þó að meta hvort það sé æskilegt út frá náttúruverndunarsjónarmiðum og öðrum þáttum sem upp kunna að koma. Þá má það koma fram í þessari umræðu að ræddir hafa verið innan Sambands sveitarfélaga á Suður- nesjum möguleikar á gerð þessa vegar svo og lagningu vegar af Grindavíkurvegi við Svartsengi til Njarðvíkur. Slíkur vegur myndi stytta leiðina milli Grindavíkur og Keflavíkursvæðisins og vera liður í að þétta byggð og auka samvinnu milli þéttbýlisstaðanna á Suður- nesjum. Víst er að greiðfær vegur af Suðurlandsvegi við Hveragerði til Suðurnesja með suðurströnd Reykjanesskaga yrði mikið notaður af þeim sem erindi eiga milli þess- ara byggðarlaga. Hann yrði styttri, fljótíarnari, og jafnvel greiðfærari á vetrum en leiðin yfir Hellisheiði og um Reykjavík til Suðurnesja, þar sem hann lægi mcð sjó fram og ekki eins hátt og vegurinn um ■m /^l Hellisheiði. Suðurlandsvegur um Kamba er aðalsamgönguæð Suðurlands og mikils hluta Austurlands til Reykjavíkur. Um þennan veg fara nú um 3000 farartæki á dag að jafnaði. Þá verða þeir sem fara akandi milli þessara landshluta og Suðurnesja að aka í gegn um höfuðborgarsvæðið og Reykja- nesbraut eða Keflavíkurveg eins og hann er jafnan nefndur. Það er í reynd eina samgönguæðin til og frá Suðumesjum og daglega fara hana um 4000 bílar. Með gerð vegar með suður- strönd Reykjanesskaga væri því dregið úr þeirri miklu umferð sem nú er um Reykjanesbraut og þegar er orðin mun meiri en brautin getur þjónað með öruggu móti svo sem dæmi sanna. Með þessari vegalagningu væri því gengið skref til móts við réttmætar kröfur landsmanna um aukið öryggi á þeirri leið. Einnig myndi vegurinn draga úr umferðarþunga um Reykjavíkursvæðið sem ekki er vanþörf á. Aðalflugvöllur landsins er á Suðurnesjum og um hann fer allt áætlunarflug til og frá landinu. Fjöldi fólks af Suður- og Austur- landi á leið til og frá Suðurnesjum af þeim ástæðum, án þess að eiga nokkuð erindi til Reykjavíkur- svæðisins. Sömuleiðis fer allur út- og innflutningur varnings með flug- vélum fram um Keflavíkurflugvöll. Með styttri leið milli þéttbýlisstað- anna á Suðurlandi og flugvallarins, opnuðust nýir möguleikar til slíkra hluta. Þá er nú þegar hafin samvinna milli Þorlákshafnar, Eyrarbakka, Stokkseyrar og Selfoss við Fisk- markað Suðurnesja. Fullvíst er að sú samvinna mun verða öflugri og fjölbreyttari ef gert verður auð- veldara að flytja fisk landleiðis milli þessara byggðarlaga en nú er. Allir sjá að leið sem yrði um 30 km styttri en sú sem nú er greiddi fyrir slíkri samvinu. Einn er sá þáttur sem ekki má vanmeta, en það er að með þessum vegi opnst ný leið fyrir ferðamenn og þá aðra sem kjósa að aka um og skoða landið. Enginn vafi er á að margir erlendir ferðamenn myndu vilja hefja sínar ferðir í hópferð- um, bílaleigubílum eða á annan máta á vit „Gullfoss og Geysis", og annarra staða frá Keflavíkurflug- velli, eða hótelum á því svæði. Fyrir slíka er leið með suðurströnd Reykjanesskaga ekki síður áhugaverður kostur en að aka Reykjanesbraut. Má í því sam- bandi m.a. minna á Krísuvíkur- svæðið sem er athyglisvert til skoðunar. Fyrir þá sem standa stutt við og ekki hafa möguleika á langri ferð um landið er kynnisferð umhverfis Reykjanesskagann álit- legur kostur sem margir myndu án efa nýta sér ef unnið væri að. Þá má til viðbótar nefna allan þann fjölda fólks af höfuðborgar- svæðinu og næstu byggðum sem á fríhelgum og í annan tíma kjósa að aka um og virða fyrir sér landið. Suðurströnd Reykjanesskaga er fjölbreytileg í náttúrulegu tilliti sem vissulega má vekja meiri at- hygli á en nú er gert. Það hlýtur að vera eitt af markmiðum okkar allra að sem flestir þekki landið og njóti þess. Enn má nefna að telja má næsta fullvíst að eftir að Krísuvíkur- heimilið verður tekið til notkunar fyrir vímuefnasjúklinga muni þurfa að endurbæta að verulegu leyti þann veg sem þangað liggur nú. Með gerð þess vegar sem hér hefur verið rætt um tengdist Krísuvík góðum vegi. Sömuleiðis tengdi þetta byggðina í Selvogi betur helstu umferðaræðum. í mínum huga er ekki spurning um hvort vegur verði lagður þessa leið, heldur miklu fremur hvenær. Sannfæring mín er sú að hann muni skila arði og breyta ýmsum þáttum í búsetu og afkomumögu- leikum íbúa á Suðurnesjum og Suðurlandi til hins góða; auðvelda og auka samskipti 'milli þessara byggðarlaga og leggja grundvöll að nýrri atvinnustarfsemi. Við þekkjum öll hve miklar breytingar hafa orðið á samgöng- um hér á landi síðustu árin. Þar hefur ekki einasta ráðið aukið bundið slitlag á vegi, heldur einnig uppbygging nýrra vega og leiða sem illfærar voru. Áhrif þessa hafa orðið margþætt en fullyrða má að við það hafa skapast nýir möguleik- ar fyrir samvinnu sveitarfélaga og fyrirtækja sem áður voru óhugs- andi. Markmiðið með lagningu vegar með suðurströnd Reykjanes- skaga er einmitt hvað helst það að greiða fyrir samskiptum þeirra staða sem við það nálgast og opna með því nýja möguleika fyrir íbúa þeirra til að treysta sinn hag. Það eru því mörg og sterk rök sem liggja til grundvallar því að hagkvæmt og eðlilegt sé að lagður verði greiðfær vegur milli Grinda- víkurvegar og Þrengslavegar eins og hér hefur verið vikið að. Svo unnt sé fyrir Alþingi að taka ákvarðanir um lagningu hans þurfa að liggja fyrir kostnaðar- og fram- kvæmdaráætlanir, og því er lagt til að samgönguráðherra láti gera þær og leggja niðurstöðurnar fyrir Al- þingi á hausti komand. llllllillllllllllll LESENDUR SKRIFA lllílllllllilllllllllíílillilll! Illlllliill!l!lllllllliiillllllllllli!l!lllllll liilliiliiillliiillllllliiii'lill1 illlliiiiÍilllilllllllllllllllllllllllillllUllllllllllll liiillllililiillllliilliiililliillillliilillliiililillllili Á eyðnislóð Eyðnikettir í Japan, eyðniapar í frumskógum, eyðnisvertingjar í Afr- íku, eru meðal þess sem fréttir berast nú af, og þó er þetta aðeins byrjunin. Ég veit, að það er ekki vel séð að nefna helstefnu, og þó allra- síst, ef sett væri í heimspekilegt og náttúrufræðilegt samhengi. En þó er ekki minnsti vafi á, að hnöttur, sem fær slíkar heimsóknir, er á helstefnu- leið, og hefur skellt skollaeyrum við ráðum, sem reynt hefur verið að vekja athygli á. Almennur áhugi er á eyðnimálinu, og unga fólkið er jafnvel fari að fara í hópgöngur um þetta, og það flykk- ist í prófið, eins og rétt er, en landlæknisembættið ásamt ýmsum voldugustu fyrirtækjum landsins (raunsæismenn) hafa gefið út fræðslurit. Það á að bjarga málunum með fræðslu. En þá má ekki „skerða rétt einstaklingsins til að velja sér lífsmunstur", segja þeir, og ekki heldur „skylda menn til prófunar“. Þannig á fræðsla að vera besta vopnið gegn faraldri þessum; allir eiga að læra bæklinginn og fara eftir honum, og þá lendir þetta aðeins á þeim, sem svikust um að læra heima og gott á þá. Ungur maður sagði mér um daginn, að hann hefði farið í mót- efnamælingu og hefði læknirinn spurt sig ýmsra spurninga, meðal annars þess, hvort eitthvert sérstakt tilefni væri til komu hans, cn hann sagði það ekki vera, og sagðist telja, að þetta ætti allt ungt fólk að gera. Þá sagði læknirinn, að slíkt væri vissulega rétt, en gallinn væri bara sá, að þeir sem þurftu að koma („áhættuhópar"), kæmu ekki, held- ur aðeins hinir heiðarlegu, greindu og framtakssömu. Þarna var vissulega viðurkennt það, sem hvorki landlæknisembættið né aðrir virðast hafa áhuga á, að komi fram, nefnilega að fræðslan bítur alls ekki á suma. Menn eru með öðrum orðum ekki allir eins. Enda mun vera talið svo, að árangur- inn af hinn stórkostlegu fræðsluher- ferð Bandaríkjamanna gegn eyðni, en þeir kunna manna best að skipu- leggja slíkt, hafi orðið því sem næst enginn, og var þetta fullkunnugt áður en hafist var handa hér á landi. Menn hafa með öðrum orðum verið að sóa fjármunum, vinnu og um- fram allt áhuga almennings til lítils, á meðan ekkert er að gert. Hvernig stendur á því, að sumir áhrifamiklir menn verða eins og fumandi og flaumósa, ef nokkuð örlar á þeirri hugsun, að best væri að allir kæmu til eyðniprófunar? Undanfama mánuði, ef ekki upp- undir ár, hafa við og við verið birtar tölur um smitaða eyðnisjúklinga hér á landi, og hafa þær staðið gérsam- lega í stað, þangað til núna síðast, bættist við einn, og ekki er það mikið. En við og við heyrist lauslega getið um áætlanir, sem eru töluvert hærri en þetta. Hverjum dettur í hug að þessar tölur gefi raunsanna mynd? Og ef menn vita að þær ljúga, hversvegna segir þá enginn neitt. Eyðnin er kynvillingapest, um- fram alla aðra em það slíkir, sem sýkst hafa og breitt veikina út; þetta kom upp í hverfi þeirra í San Francisco, í árslok 1981, (þegar þeir héldu, að þeir gætu lagt allan hnött- inn undir sig), og breiddist út þaðan til annarra hverfa af sama tagi. - „Röksemdir“ eins og þær, að út- breiðsla sjúkdómsins meðal „eitur- lyfjasjúklinga, Haitibúa og dreyra- sjúklinga" að ógleymdum „öpum og svertingjum" í Mið-Afríku, hnekkja á engan hátt aðalstaðreynd þessa máls, og varpa reyndar þeim grun á þá, sem þannig tala, að hafa lymsku- legar fyrirætlanir í huga. Það skeyt- ingarleysi, - í nafni mannúðar og umburðarlyndis, og ekki er verið að tala um mannúð gagnvart fórnardýr- um pestarberanna - sem hér hefur átt sér stað, er eitt af mörgum sorglegum dæmum um það, hvernig dómgreind sumra getur sljóvgast, „þegar þeir koma margir saman“, eins og Ásatrúarmaðurinn Ólafur pái Höskuldsson komst réttilega að orði fyrir þúsund árum. („Því verri þykja mér heimskra manna ráð er þau koma fleiri saman"). En kristnum prestum landsins, sem samþykkt gerðu um nauðsyn umburðarlyndis, vil ég benda á í þessu sambandi að lesa af stólum sínum síðara Pétursbréfið, fullum rómi og án þess að sleppa úr, og sannreyna þannig á sjálfum sér, hvoru þeir trúa betur, Nýja testa- mentinu eða nútímaáróðri kynvill- inga. Tel ég samykkt prestastefnu í þágu eyðninnar ógilda með öllu, ef þeir taka nokkurt mark á Pétursbréf- inu. Hver er kristinn ef Pétur postuli var það ekki? Þegar þetta er komið á hreint, ætti Alþingi að láta málið til sín taka, og setja lög um eyðniprófunarskyldu, og þyrfti þetta allt að gerast á undan afgreiðslu bílbeltamáls og bjórmáls, sem, eins og kunnugt er, hafa af sumum verið talin skerðing á mann- réttindum, hvort á sinn veg. Hann uppgötvaði Aríana Framúrskarandi gott, stutt erindi um Rasmus Kr. Rask, hinn mikla málfræðing, sem Árni Böðvarsson flutti í hádegisútvarpi 22. nóv. vakti mér löngun til að bæta þar nokkur við, sem ég vissi fyrirfram, að ekki yrði minnst á við þessa merku minn- ingarathöfn, -sem er málfræðingum til sóma, á þeirri eymdaröld sem nú er. En hvað var það nú annars, sem Rask fann og var svo frábært, að hann er síðan talinn með mestu málfræðingum sem uppi hafa verið? Vissulega ber fyrst að nefna virðingu hans og aðdáun á íslenskri tungu, því að það er mest um vert að kunna að meta þá tungu. Hún er æðst, hún er elst þeirra sem varðveist hafa, og hún er fullkomnust í þeim skilningi, að góð hugsun (heimspeki) orðast best á henni. En svo er hitt sem er nokkurnveginn jafn mikils vert, og það er, að Rask fann upprunann, þetta að flestöll tungumál, allt frá Islandi og frlandi í vestri, til Indlands í austri hafa átt sér sameiginlega móðurtungu, sem finnst að vísu hvergi skráð, en hefur þó jafn örugg- lega til verið og að fjórir eru það, þegar tveir og tveir hafa verið lagðir saman. Þessa tungu talaði sú móðurþjóð, sem byggði löndin frá Atlantshafi til Úralfjalla eða lengra þrjú þúsund árum fyrir Krist og miklu lengur, og ól af sér nokkrar þjóðir þær sem ágætastar urðu um tíma: Forn-Ind- verjar, Forn-Persar, Hittítar og Tokkarar, Grikkir og Rómverjar, Germanir, Keltar og Slavar og Illýr- ar o.s.frv. Þessa þjóð uppgötvuðu þeir Rasmus Rask, Thomas Young, Bopp og Grimm, sem allir voru að þessu verki sínu á fyrsta þriðjungi 19. aldar. Rasmus Rask er þannig í fremstu röð þeirra, sem uppgötvuðu Aríana, og hefur margur orðið fræg- ur fyrir minna. Sennilega hefur hann verið aðalbrautryðjandinn, þó að hinir þrír, sem ég nefndi, væru vissulega engir aukvisar. . Þorsteinn Guðjónsson.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.