Tíminn - 05.12.1987, Blaðsíða 18

Tíminn - 05.12.1987, Blaðsíða 18
18 Tíminn Laugardagur 5. desember 1987 BÆKUR illlllllf III MINNING Öndvegiskiljur AB: Gróðurjarðar Ægisgata Sjóarinn sem hafið hafnaði Um þessar mundir er að hefja göngu sína hjá Almenna bókafélaginu nýr bókaflokkur sem nefndur er Öndvegiskiljur AB. Þrjár fyrstu kiljur flokksins Ægisgata, Gróður jarðar og Sjóarinn sem hafið hafnaði eiga það allar sameiginlegt að hafa selst í stórum upplögum í harðspjaldaútgáfum. Öndvegiskiljur AB eru einnig á mjög hagstæðu verði. Ægisgata eftir John Steinbech er ein af bestu sögum hans. Hún lýsir mannlífi í borg í Suður- Kaliforníu — æskustöðvum höfundar. Gróður jarðar eftir Knut Hamsun segir frá óskrifandi og litt lesnum einyrkja, ísaki í Landbroti, lurknum sem trúir á gróðurmoldina, trúir á vinnuna, einfeldnina og manndyggðina. Sjóarinn sem hafið hafnaði opnar lesandanum ógnvekjandi sýn inn í hugarheim nokkurra japanskra pilta á gelgjuskeiði. Bókin var mjög umdeild er hún kom í fyrsta sinn út hjá Bókaklúbbi Almenna bókafélagsins og seldist upp á skömmum tíma. Grautur á jólum Bókaútgáfan Forlagið hefur sent frá sér bókina Jólagrauturinn eftir sænska myndlistarmanninn og rithöfundinn Sven Nordquist. Bókin er ætluð yngstu kynslóðinni og segir frá ævintýralegum atburðum sem eitt sinn gerðust á aðfangadagskvöld. Á bóndabænum sinna búálfarnir öllu því sem mannfólkið kemur ekki í verk eða gleymir að gera. En ef fólkið gleymir að fara út með grautarskál handa búálfunum á aðfangadagskvöld, Minningarorð um hjónin Dalbæ I Hrunamannahreppi: Jóhann H. Pálsson Fæddur 7. mars 1936 - Dáinn 28. nóvember 1987 Hróðný Sigurðardóttir Fædd 17. maí 1942 - Dáin 28. nóvember 1987 þá boðar það óhamingju á bænum í heilt ár. — Og þessi jól, sem sagan segir frá, höfðu menn næstum þvi gleymt grautnum. Jólagrauturinn er 28 bls., prýdd stórum htmyndum á hverri síðu. Þorsteinn skáld frá Hamri þýddi söguna. Bókin er prentuð í Svíþjóð. Rympa á ruslahaugnum eftir Herdísi Egilsdóttur Komin er út hjá Iðunni ný barnabók eftir Herdísi Egilsdóttur: Rympa á ruslahaugnum, skrifuð eftir samnefndu leikriti sem sýnt var í Þjóðleikhúsinu fyrr á þessu ári við miklar vinsældir. Herdís Egilsdóttir hefur samið mikið af barnasögum og leikritum og muna líklega flest íslensk börn eftir til dæmis Siggu og skessunni sem sést hefur í sjónvarpinu. Rympa á ruslahaugnum er saga full af lífi og fjöri, nútímaævintýri, sem vekur vissulegatilumhugsunar. Rympa býr á ruslahaugnum með tuskukarlinum sínum. Hér er hennar konungsríki og þegar Bogga og Skúli, tveir einmana skólakrakkar, birtast þar komast þau fljótt að því að Rympa er aldeilis ekki eins og fólk er flest og lætur sér fátt fyrir brjósti brenna. Þarna er hf í tuskunum og hugmyndafluginu engin takmörk sett. En þegar gestunum á ruslahaugnum fjölga fara að gerast ótrúlegir hlutir. Rympa er sprehlifandi persóna sem á kannski heima nálægt okkar öhum og fróðlegt er að kynnast. Brian Pilkington myndskreytti bókina. / Ertþú \ búinn að fara í Ijósa- skoðunar -ferð? í dag verða til moldar borin frá Hrepphólakirkju hjónin frá Dalbæ I Hróðný Sigurðardóttir og Jóhann Pálsson. Síðastliðinn laugardag lentu þau í hörmulegu bílslysi og létust bæði. Þegar örlögin grípa þannig inní á svo óvæginn hátt stöndum við sem eftir erum agndofa og leitum skýringa hver tilgangurinn sé, því öllu er stjórnað af æðri mætti. Hjónin sem við kveðjum eru köll- uð fyrirvaralaust í burt frá börnum og búi, ásamt fjöldamörgum öðrum verkefnum sem að þeim streymdu, enda óvenjulega starfsöm og mikils virt af sínu samferðafólki. Ekki er ætlun með þessum fáu línum að rekja lífshlaup þeirra hjóna náið, aðeins þakka þeim samstarfið og votta fjölskyldu þeira dýpstu samúð allra sveitunganna. Samheldni þeirra hjóna ver ein- stök enda báru störf þeirra því glöggt vitni: í Dalbæ er eitthvert glæsilegasta bú sveitarinnar og samt var alltaf tími til að sinna félags- málastörfum á einn eða annan hátt. Það sinnir enginn félagsmálum til lengdar ef ekki er um það eining í fjölskyldunni. Hjá þeim Níní og Jóa þróuðust málin þannig að Níní réðst til ýmissa tímafrekra trúnaðarstarfa en Jói sinnti meira búinu af sinni alkunnu natni. Samtímis byggðu þau upp gott fjölskyldulíf og eitthvert glæsilegasta heimili sem hægt er að hugsa sér. Ekki verða hér talin öll þau störf sem Níní tók að sér að vinna fyrir sveitina, þó verður drepið á nokkur. Um árabi! var hún gjaldkeri fyrir Félagsheimili Hrunamanna og sinnti hún því af einstakri kostgæfni, í tengslum við það starf kom sívax- andi ferðamannaþjónusta á Flúðum mjög við sögu og tel ég á engan hállað þó ég fullyrði og hún hafi átt stærstan þátt í þeim uppgangi er átti sér stað í þeirri grein undanfarin ár. Níní hafði eldheita trú á Flúðum sem ferðamannastað, og sparaði hún í engu krafta né tíma til að stuðla að frekari uppbyggingu og treysta þannig atvinnumöguleika í sveitinni. Níní sat í hreppsnefnd í 6 ár, allan þann tfma sem varaoddviti. Við samstarfsmenn hennar munum glöggt hversu hollráð Níní var og hve víðsýni hennar og greind gerðu henni létt að takast á við alla mála- flokka. Ekki voru minnst virði störf Níníar á hreppsskrifstofunni en þar vann hún sem aðstoðarmaður minn öll þessi 6 ár. Get ég ekki hugsað mér skemmtilegri né traustari sam- starfsmann enda taldi ég skrifstof- unni eins vel borgið í hennar umsjá og minni. Við hreppsnefndarmenn færum henni sérstakar þakkir fyrir samstarfið. Níní hafði mikið yndi af tónlist og starfaði alla tíð mikið að þeim málum, var í kirkjukór Hrepphóla- sóknar og flestum ef ekki öllum þeim kórum sem störfuðu hin síðari ár í sveitinni .Þávarhúnalltaf boðin og búin til að spila undir söngatriðum á árshátíðum og félagasamkomum. Síðast en ekki síst var hún organisti í Hrunakirkju. Okkur sveitungunum finnst stórt skarð höggið við fráfall þessara hjóna, sem unnu verk sín af hógværð og lítillæti, spurðu ekki um lengd vinnutíma, og töldu betra að sjá áhugamál sín rætast heldur en fá fáeinar kr. sem greiðslu. Ég bið guð að blessa börnin ykkar, barnabarn, foreldra, systkini og aðra ættingja, megi hann vernda ykkur og styrkja og veita þrek til að axla þá byrði sem á ykkur er lögð. Deyr fé, deyja frændr, deyr sjalfr et sama. En orðstírr deyr aldrigi, hveim es sér góðan getr. Úr Hávumálum. Loftur Þorsteinsson. Kveðja frá gömlum kaupamanni: Það var vorið 1970 að ég kom á Dalbæ í fyrsta skiptið. Hróðný eða Níní, eins og hún var kölluð tók á móti mér á þjóðveginum ásamt Arn- fríði dóttur sinni á „Lettanum," sem þau áttu svo lengi. Níní var frænka mín og tók á móti mér 13 ára stráklingnum eins og móðir. Þegar heim á Dalbæ kom kynnti hún mig fyrir Jóhanni bónda sínum, Sigurði Inga og Páli sonum þeirra hjóna og Ellu Mæju systur Hróðnýjar. Yngsta barn þeirra, Margrét, var ekki fædd. Jói og Níní og fjölskylda þeirra áttu síðan eftir að verða mín önnur fjölskylda næstu 5 surnur. Níní var glaðleg, glæsileg og óvenju greind kona. Eftir að hún lauk Húsmæðraskólanum á Laugar- vatni með afburða námsárangri, hóf hún búskap með eiginmanni sínum að Dalbæ I í Hrunamannahreppi. Þór tókst þeim með fádæma dugnaði að skapa sér og sínum paradís á jörðu, í fallegri og búsældarlegri sveit. Þau hjónin ráku býlið af svo miklum myndarskap að unun var að fylgjast með. Fyrir 10-15 árum reistu þau stórt og fullkomið fjós, hlöðu og votheysgryfju. Skömmu síðar byggðu þau sér stórkostlegt einbýlis- hús. Níní starfaði mikið að félagsmál- um. Hún var í kvenfélagi sveitarinn- ar, var í hreppsnefnd, söng í kirkju- kór og kór Árnessýslu. Hún var óvenju fjölhæf kona og rak búið með bónda sínum af mikilli reisn. Alltaf gat Níní haft veisluborð sama hversu skyndilega og marga gesti bar að garði. Þá var oft glatt á hjalla og mikið spjallað. Ég og Guðbrandur bróðir minn töiuðum oft um kökurnar hennar Níníar og við hana er kennd uppáhaldstertan okkar, Níníardraumur. Níní hugs- aði alltaf um okkur kaupamennina eins og sín eigin börn og vildi okkur aðeins það besta. Á Dalbæ lærði maður að vinna og hafa ánægju af því. Jóhann H. Pálsson var einstakur maður. Hann var rúmlega meðalmaður að hæð, ljósbirkinn og heljarmenni að burðum. Ég man hvað við kaupa- mennirnir litum upp til hans vegna þess hve skapgóður og hve sterkur hann var. Hann smitaði frá sér vinnugleðinni, vildi ganga vasklega til verks og oft var vinnudagurinn langur. Ég minnist vornóttanna. Þá var eins og Jói þyrfti aldrei að sofa. Hann vakti yfir ánum og var svo byrjaður að mjólka kl. 8 á morgn- ana, oft svefnlaus eða svo til. Ég minnist fagurra sumamóttanna inn með Fjalli eða niðri í Gili við að bera á túnin og klukkan orðin 2 eftir miðnættið og hann sendi mig heim á Dalbæ í bólið en hélt svo áfram að vinna sjálfur og vakti mann svo upp með bros á vör að morgni. Þrek hans var ótrúlegt og það var ekki allt, því hann hafði þá bestu sál sem ég hef á ævi minni kynnst. Sem dæmi um mannkosti Jóhanns þá minnist ég eins atburðar. Það hafði verið dögg á grasinu og ég var á stórri dráttarvél sem jarðræktarfélag Hrunamanna átti og var Jóhann að tengja drifskaft dráttarvélarinnar við heyblásara er skyndilega kúplingspedallinn rann undan votum strigaskósóla mínum og þetta ferlíki sem var í bakkgír, hentist aftur á bak og skall í blásar- ann. Ef Jóhanni hefði ekki tekist að kippa höndunum að sér hefði hans framtíð sem bónda verið lokið. Auð- vitað bjóst ég við að hann yrði reiður þarna - annað væri ómannlegt. En þegar ég leit á hann skein aðeins alvara og eins og hryggð úr augum hans. Það kom smá þögn, síðan klappaði hann mér á öxlina og sagði sem svo að það væri aldrei of varlega farið. Þannig var Jói, alltaf rólegur hvað sem á dundi. Annað dæmi sem eldri kaupamann, Pétur Hjaltesteð, Guðmundur Ösvaldsson og Gísli Antonsson sögðu mér: Þeir voru einhverju sinni að henda mjaltastól hvor annan þegar einn stóllinn skall í höfðinu á Jóa sem bara brosti og hélt áfram að mjólka. Aldrei skamm- aði hann okkur kaupamennina, þrátt fyrir ýmis strákapör og hrekki svona eins og gengur og gerist hjá ungum lífsglöðum unglingum. Við dáðumst af visku hans, kröftum og stóískri ró sem alltaf var yfir honum, hvað sem á dundi. Ég minnist kvöldmjaltanna, þegar Jói kveikti sér í pípu og enn get ég fundið hvernig pípulyktin blandaðist fjósalyktinni og það færðist værð yfir mann eftir langan en gefandi vinnu- dag. Þá vorum við að vinna okkur niður og notuðum tímann til að ræða landsins gagn og nauðsynjar. Jói fylgdist vel með stjórnmálum og fréttum og oft notuðum við mjalta- tímann til heimspekilegra hugleið- inga eða skipulögðum framtíðina. Ég minnist 17. júní íFélagsheimili Hrunamanna og Jói svitnaði í jakka- fötunum sem hann var í til hátíðar- brigða. Þau áttu ekki við hann. Skömmu síðar þegar heim kom og hann var kominn í gallabuxurnar og vinnuskyrtuna, þó napurt væri, byrj- uðum við að bera á tún í fallegri kvöldsól. Þá færðist bros og gleði yfir Jóa. Hann naut þess að vinna og vera bóndi. Ég minnist rigningardaganna sem Jói nýtti gjarnan inni í geymslu við viðgerðir á heyvinnuvélum eða að dytta að einu og öðru. Ég man eftir öllum skrúfunum og boltunum og smurolíubornum höndum hans sem allt lék svo í. Ef varahlutir voru ekki til, voru þeir bara smíðaðir. Jói var bóndi af Guðs náð. Hann unni dýrunum. Hann ræktaði land sitt af kostgæfni. Hann var harðdug- legur til allra verka og gat allt. Ekki síst var hann góður faðir barna sinna og eiginmaður konu sinnar. Hann var fullkominn fyrirmynd. Ég sagði stundum við kunningja mína og skyldmenni að Jói væri besti maður sem ég hef á ævi minni kynnst. Ég hafði meira að segja haft það að orði einu sinni við hann sjálfan að ég skyldi skrifa minningargrein um hann. En mikið vildi ég að til þess hefði aldrei þurft að koma. Ég fékk notið Jóa og Níníar í fimm sumur. Þessi tími var mér, unglingnum á viðkvæmum þroska- aldri, ómetanlegur og mikilvægur tími og hann er einn sá besti sem ég hef upplifað. Þökk sé þeim. Örlög sín veit enginn fyrir. Kallið getur komið fyrirvaralaust. Það kom alltof snemma fyrir Jóa og Níní. Þau voru tekin frá okkur þegar þau stóðu á hátindi lífs síns. Búin að byggja upp paradís á jörðu að Dalbæ í Hrunamannahreppi og ala upp fjög- ur mannkosta börn. Söknuðurinn og sorgin er ólýsandi og allra mest er hún fyrir nánustu ættingja, börnin þeirra, Margréti 12 ára, Pál 18 ára, Arnfríði 23 ára og Sigurð Inga 25 ára. Guð styrki þau og aðra aðstand- endur í þeirra miklu sorg. En það er harmi huggun gegn að Jói og Níní voru hamingjusöm hjón sem áttu yndisleg ár saman með bömum sínum, skyldmennum og vinum. Og við hin sem eftir lifum skulum taka þau til fyrirmyndar. Falleg minning þeirra mun lifa um ókomna framtíð. Þorkell Sigurðsson Svo merkingarsmá verða orð, þessa óvægnu stund. og ekkert sem stoðar þó hugur til vegar segi. Því sárar miklu og innar svíður sú und í ómælisdjúpi hjartans á kveðjudegi. Og samt er það þannig, er sjáum við

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.