Tíminn - 29.04.1988, Qupperneq 5

Föstudagur 29. apríl 1988
Tíminn 5
Nýjar áherslur kynntar á aðalfundi Sláturfélags Suðurlands
SS á krossgötum
Hallarbylting, SS-endurfæðing, eða hreinlega vorslátrun Slát-
urfélagsins. Einhver þessara skilgreininga, eða kannski allar til
samans gefa til kynna þá uppstokkun á rekstri og stefnu
Sláturfélags Suðurlands, sem formlega var hrint af stað í gær á
aðalfundi félagsins á Hvolsvelli.
Það er óhætt að segja að andi eftirvæntingar og spurninga hafa
svifíð yflr vötnum við upphaf fundar í gær. Enda ekki furða, yfir
félagið hafa gengið harkalegar innanhússhræringar á síðustu
dögum, tveir af öldnum toppum fyrirtækisins hafa horfið, þeir
Jón H. Bergs forstjóri og Jóhannes Jónsson, yfirmaður verslunar-
deildar. Og sviptingarnar héldu áfram í gær þegar 5-6 starfsmönn-
um Trésmíðaverkstæðis SS, með aðsetur í Laugarnesi, var sagt
upp störfum. Og sögunni verður síðan ótrautt framhaldið í dag
þegar nokkrum af starfsmönnum yfirbyggingar fyrirtækisins, þ.e.
á skrifstofu, verður tilkynnt um uppsagnir.
Steinþór Skúlason, sem ráðinn
hefur verið forstjóri SS til eins árs,
var ófáanlegur til að gefa upp í gær
hversu margir starfsmenn myndu
fá uppsagnarbréf í hendur í dag,
eða hvort von væri á enn frekari
uppsögnum. Hann lét þó að því
liggja í ræðu sinni á fundinum að
nauðsynlegt væri að fækka starfs-
mönnum, en um leið að greiða
þeim góð laun. Því má svo skjóta
hér að, að á sl. ári voru unnin 598
ársverk hjá SS og hafði þeim
fækkað um 34 frá fyrra ári. Stein-
þór tjáði Tímanum að líta mætti á
uppsagnir starfsfólks sem lið í
þeirri gjörbreyttu viðskiptapólitík
sem ný forysta fyrirtækisins hefði
ákveðið að móta, þ.e. að hafa
hagnað í rekstri að leiðarljósi.
Steinþór tók aðspurður undir þá
kenningu að breytingum í áhersl-
um Sláturfélagsins svipaði mjög til
þeirra áherslubreytinga sem Guð-
jón B. boðaði þegar hann settist í
stól SÍS forðum, hagnaður eða
„bissness" í stað bullandi halla-
reksturs.
Smásalan fær að fjúka
Fundarmenn fengu í gær svör
við ýmsum þeim spurningum sem
þeir vonuðust eftir í upphafi fundar
að fá svör við. En öðrum spurning-
um var ósvarað. Þeirri spurningu
var t.d. ekki svarað af hverju
áðurnefndir tveir toppar SS hurfu
af sjónarsviðinu svo skyndilega
sem raun ber vitni. Greinilegt var
að aðalfundarmenn skiptust í tvo
hópa með hvort yfirleitt ætti að
ræða svo viðkvæm mál á fundi sem
þessum. „Ég get ekki séð að það
þjóni nokkrum tilgangi úr því sem
komið er. Og það er í raun mjög
óeðlilegt að ræða þessi mál frá
einungis einni hlið, þegar þessir
menn eru ekki hér á staðnum,"
sagði einn viðmælenda Tímans um
ástæður þess að mannaskipti í
forystu fyrirtækisins báru lítið sem
ekkert á góma á fundinum.
En það var fleira sem brann
mjög á mönnum á fundinum, en
engin svör fengust við. Forysta
fyrirtækisins leysti ekki frá skjóð-
unni um það í hvaða formi fyrsta
efnahagslega stig hallarbyltingar-
innar muni birtast á næstu mánuð-
um. Steinþór Skúlason sagði ein-
ungis að innan fárra vikna yrði
hluti eigna félagsins seldur. Þarna
á forstjórinn augljóslega við versl-
anir Sláturfélagsins hér á höfuð-
borgarsvæðinu, en ljóst er að þar
kreppir fyrst og fremst að. Það
verður þó að teljast ólíklegt að
allar verslanir félagsins verði settar
undir niðurskurðarfallöxina. Það
má t.d. slá því nokkuð föstu að
Austurver verður áfram SS-búð,
enda er sú búð rótgróin og verslun
þar með blóma. Páll Lýðsson,
stjórnarformaður SS, sagðist að-
spurður telja að SS yrði að hafa
einhverja smásöluverslun á sínum
snærum, þó ekki væri fyrir annað
en að hafa í hús að venda með
vörukynningar hjá Sláturfélaginu.
Grasrótarstefna
nýrrar forystu
Það var áberandi í máli for-
svarsmanna Sláturfélagsins á aðal-
fundinum í gær, þeirra Páls Lýðs-
sonar, Steinþórs Skúlasonar og
Hjalta Hjaltasonar, fjármála-
stjóra, að þeir lögðu allir áherslu á
þá höfuðstefnubreytingu að nú ætti
að setja eigendur fyrirtækisins í
öndvegi, sjálfa bændurna. Aðal-
atriðið væri að framleiðendur
fengju greitt fyrir sfna vöru á
réttum tíma og helst hærri greiðslur
heldur en ef þeir leituðu á vit
annarra sláturleyfishafa. Til þess
að geta staðið við þetta fyrirheit
þarf trygga fjármuni og þá fjármuni
hyggst forystan afla með því að
hverfa frá vonlausum rekstri í
smásöluverslun og snúa sér að því
sviði þar sem fyrirtækið „hefur
yfirburðastöðu", svo notuð séu
orð forstjórans, þ.e. að leggja
áherslu á kjötvinnslu og heildsölu-
verslun. Þeir studdu sitt mál með
því m.a. að benda á að Sláturfélag-
ið seldi einungis um 7% að jafnaði
af sinni framleiðslu í sínum eigin
verslunum. „Hversu mikið vilja
menn borga með þessum vörum í
gegnum SS-búðirnar. Þessari vit-
leysu verður að ljúka,“ sagði Stein-
þór í ræðu sinni. Og hann bætti
við: „Sláturfélagið þarf að ná út í
sveitirnar. Það þarf þannig að
styrkja rætur félagsins. Bændur
verða að fá á tilfinninguna að þeir
græði á því að skipta við það. Ég
stefni að yfirburðafyrirtæki. Ég vil
sýna fram á það með skólabókar-
dæmi hvernig reka á fyrirtæki. Er
ekki kominn tími til að fyrirtækið
rísi úr öskunni, endurfæðist?"
Botnlaus rekstur
En víkjum þá að rekstrinum á
síðasta ári. Þar blasa við hrikalegar
staðreyndir. í stað tæpra 30 mill-
jóna króna hagnaðar árið 1986,
varð 65,9 milljóna króna mínus í
fyrra á rekstrinum. Það er undar-
legt en þó satt að þar af nemur tap
vegna rekstrar Nýjabæjar um 50
milljónum króna. Rétt er að geta
þess að SS keypti hlutabréf að
nafnvirði 8 milljónir króna á 25
milljónir króna í Vöruhúsinu Eið-
istorgi hf. Skýringar á gífurlegu
tapi á rekstri verslunarinnar í Nýja-
bæ eru sagðar fjölgun stórmark-
aða, þ.m.t. Kringlusprenging, of
mikil fjárfesting og fjármagns-
kostnaður, slæm útreið í verð-
könnunum og að ekki hafi tekist að
leigja út allt húsnæði Eiðistorgs.
Laugarnesbyggingu
skal fflýtt
Vegna þessa mikla taps leggja
Hinn ungi forstjóri SS, Steinþór Skúlason, í ræðustól.
Tímamyndir Pjetur
Páll Lýðsson, stjórnarformaður
SS, á aðalfundinum í gær.
nýir herrar mikla áherslu á að ná
hagnaði í rekstri fyrirtækisins hið
fyrsta. Þó er ljóst að bullandi tap
verður á yfirstandandi ári hjá SS og
búist er við að dæmið verði nálægt
0-punktinum á næsta ári, að öllu
óbreyttu. Að sögn Steinþórs Skúla-
sonar er það fyrst árið 1990 sem
menn fara aftur að sjá til sólar í
rekstrinum. Það verður einnig að
hafa í huga að fyrirtækið stendur
nú í miklum stórræðum með bygg-
ingu nýrra höfuðstóðva í Laugar-
nesi. Á sl. ári fóru 94,5 miiljónir til
framkvæmdanna og Iangt er enn í
land, talað er um 150, 200 eða
jafnvel fleiri milljónir á núvirði í
framkvæmdir við bygginguna áður
en yfir lýkur, en þeir SS-menn
verða að rýma núverandi höfuð-
stöðvar við Skúlagötu fyrir 1990
vegna nýs Skúlagötuskipulags
borgarinnar. Bæði Steinþórog Páll
Lýðsson lögðu áherslu á að fram-
kvæmdum væri flýtt við Laugarnes,
því að nýtt og tryggt aðsetur væri
einn lykillinn í hallarbyltingunni.
Tíminn innti Pál eftir því hvort sá
orðrómur væri réttur að komið
hefði til tals að selja eignir félagsins
í Laugarnesi. Páll neitaði þessu
staðfastlega og ítrekaði nauðsyn
þess að hraða þessum framkvæmd-
um. Það er vitað að þessi bygging
hefur reynst fyrirtækinu erfiður
biti fjárhagslega af þeirri einföldu
ástæðu að hún hefur að langstærst-
um hluta verið byggð fyrir lánsfé.
Kjötiðnaðurinn
Ijósi punkturinn
Ef litið er á afkomu einstakra
deilda fyrirtækisins í fyrra kemur í
Ijós að kjöt- og skinnaiðnaðurinn
skilaði hagnaði en afurðadeildin
og verslunardcild voru langt undir
núllinu. Þaðer rétt aðskoða hallar-
byltinguna í ljósi þessarar stað-
reyndar. óþh
Betur má ef duga skal, segja stórkaupmenn:
Minni hömlur, lægra verð
Þótt ýmsar aðgerðír stjórnvalda á síðasta ári hafí stuðlað að
lækkun vöruverðs og aukinni sölu hér innanlands á vörum, sem áður
voru fluttar inn í landið eftir öðrum leiðum, telja íslenskir
stórkaupmenn að verðlag hér sé þó enn hærra en það þyrfti að vera.
Ástæður þess séu: Mikill fjármagnskostnaður, háir skattar, há ■
aðflutningsgjöld og ýmsar hömlur sem enn séu á verslun milli landa.
Ljóst sé að allan kostnað sem af þessu leiðir borgi neytendur að
lokum. Lækkun eða afnám þeirra komi þvi fyrst og fremst
neytendum til góða í lægra verði.
Á fundi hjá Félagi fsl. stórkaup-
manna kom fram að þeir telja enn
vanta allmikið á að íslenskir kaup-
menn standi jafnfætis samkeppnis-
aðilum sínum í öðrum löndum.
Töldu kaupmenn upp ýmiss atriði
sem breyta þurfi til að nálgast það
markmið. Auk þess að leiða til lægra
vöruverðs í landinu og þar með
hagsbóta fyrir neytendur mundi það
leiða til minnkaðra innkaupa ferða-
manna erlendis. Við það sparist
gjaldeyrir, verslunarálagningin
rynni til íslenskrar verslunar og tekj-
ur ríkissjóðs gætu aukist þrátt fyrir
hlutfallslega lægri álögur.
í fyrsta lagi vilja kaupmenn að
afnumdar verði þær hömlur - aðal-
lega á neysluvörum - sem enn eru á
því að íslenskir innflytjendur geti
nýtt sér vaxtalausan greiðslufrest á
vörukaupum erlendis. Heimild til
notkunar erlendra vörukaupalána í
stað þess að þurfa að fjármagna
innkaup með innlendum lánum á
allt að 50% ársvöxtum ætti eitt og
sér að geta leitt til allt að 5%
verðlækkunar.
í öðrulagi sögðu kaupmenn,aðþrátt
fyrir tollalækkanir um síðustu ára-
mót séu þó enn allt að 50% tollagjöld
lögð á mikilvæga vöruflokka - og þá
ekki aðeins á innkaupsverðið heldur
einnig á flutningsgjöldin, sem í
mörgum tilfellum séu 20-50% ofan á
fob. verð vörunnar.
í þriðja lagi kæmu 10-20% hærri
tollar á vörur keyptar t.d. frá Banda-
ríkjunum heldur en Evrópulöndum
í veg fyrir að unnt væri að hagnýta
bestu kjör á hverjum tíma. Veik
staða dollara gæti t.d. boðið upp á
mjög hagkvæm innkaup vestan hafs
um þessar mundir. Háir tollar sem
komi í veg fyrir þau innkaup skili
ríkissjóði engum tekjum. Lægri toll-
ar mundu hins vegar skila nokkrum
tolltekjum, lægra innkaupsverð
spara gjaldeyri og sameiginlega
mundi þetta leiða til lægra vöruverðs
innanlands. Um 3% ytri tollar ættu
að vera næg vernd til að uppfylla
samninga við EB. f fjórða lagi leiði
háir skattar á verslunina til hærra
vöruverðs á sama hátt og aðrir
óbeinir skattar. Lægri skattar þýði á
sama hátt lægra verð.
í fimmta lagi valdi gífurleg - og að
stórum hluta óþörf - skriffinnska í
opinberum stofnunum þörf fyrir
fleiri starfsmenn og auki þar með
rekstrarkostnað bæði hjá fyrirtækj-
unum og ríkinu./
Síðast en ekki síst vara stórkaup-
menn við 22% virðisaukaskatti þeim
sem nú er stefnt að. Sú stóraukna
skattheimta sem felist í svo hárri
skattprósentu þýði enn frekari verð-
hækkanir og verðbólgu nema að
stjórnvöld felli á móti niður ýmsa þá
skatta og tollagjöld sem nú leggjast
á vöruverðið. Ef virðisaukaskattur-
inn kæmi í veg fyrir þó ekki væri
nema helming þeirra skattsvika sem
viðgangast í núverandi kerfi (sam-
kvæmt niðurstöðum skattsvika-
nefndar) - sem notað hefur verið
sem höfuðröksemd fyrir að skipta
yfir í virðisaukaskattinn - segja stór-
kaupmenn að 15% virðisaukaskatt-
ur ætti að duga til að skila ríkissjóði
sömu tekjum og núverandi kerfi.
- HEI