Tíminn - 29.04.1988, Blaðsíða 9

Föstudagur 29. apríl 1988
Tíminn 9
y Steingrímur Hermannsson utanríkisráöherra:
ísland hef ur skort mynd-
ugleika í afvopnunar- og
mannréttindamálum
Steingrímur Hermannsson, utanríkisráðherra. límamynd Gunnar
í byrjun þessa mánaðar
urðu þau tímamót í íslenskri
utanríkisstefnu að Stein-
grímur Hermannsson utan-
ríkisráðherra skipaði sér-
stakan sendiherra í utanrík-
isþjónustunni til að fara
með afvopnunarmál og
mannréttindamál. Sem
kunnugt er hefur Hjálmar
W. Hannesson verið
skipaður í þetta embætti.
í viðtali við Tímann sagðist utan-
ríkisráðherra með þessari ákvörð-
un vilja undirstrika þá auknu
áherslu sem hann vildi leggja á
afvopnunar- og mannréttindamál í
utanríkisstefnu íslands og jafn-
framt að stuðla að auknu trausti á
milli þjóða.
„Það mikil hreyfing væri um
þessar mundir í báðum þessum
málaflokkum á alþjóðavettvangi.
Óverjandi er fyrir okkur íslendinga
að sitja þar þegjandi hjá og hef ég
ítrekað lýst því opinberlega yfir að
við getum ekki látið þróun heims-
mála afskiptalausa. Við eigum tví-
mælalaust okkar hlut í þeirri þíðu,
ef svo má segja, sem nú á sér stað
í alþjóðamálum og sérstaklega
milli stórveldanna tveggja. Óum-
deilanlegt er að Reykjavíkurfund-
ur Gorbatjovs og Reagans 1986 er
eitt af stóru skrefunum fram á við
í þeirri jákvæðu þróun sem verið
hefur í samskiptum vesturs og
austurs.
Okkur ber skylda að láta í okkur
heyra á öllum þeim vettvöngum
sem íslandi standa opnir, hvort
sem það er Nato, RÖSE ráðstefn-
an í Vín eða Sameinuðu þjóðirnar.
Smæð okkar má ekki og getur ekki
hindrað okkur í að hafa skoðun á
þessum málum. Varðandi skyldu
okkar í þessum efnum nægir að
minna á ályktun Alþingis frá 1985
um stefnu íslands í afvopnunar-
málum, en þar segir m.a. að íslend-
ingar hljóti ætíð og hvarvetna að
leggja lið viðleitni til að draga úr
spennu og tortryggni milli þjóða
heims.
Eitt fyrsta skrefið í að uppfylla
þessi markmið er að fela einum
aðila yfirstjórn og samræmingu
starfs okkar t þessum málaflokk-
um. Það verður einmitt hlutverk
sendiherra afvopnunar- og mann-
réttindamála og ljóst er því að hans
bíða mörg og mikilvæg verkefni.
Nú stendur t.d. yfir í Vínarborg
Ráðstefna um öryggi og samvinnu
í Evrópu þar sem tvinnað er saman
þremur meginmálaflokkum, ör-
yggismálum, mannréttindamálum
og samvinnu á sviði tækni- og
efnahagsmála. Þetta er þriðji fram-
haldsfundurinn um þessi mál, sem
hefur það hlutverk að fylgjast með
og vinna að framkvæmd Helsinki
sáttmálans frá 1975.
Samhliða er verið að ýta á flot
viðræðum 23ja ríkja hópsins svo-
nefnda, þ.e. Natóríkjanna annars
vegar og Varsjárbandalagsríkj-
anna hins vegar, um takmarkanir á
hefðbundnum vígbúnaði í Evrópu
og fara þær fram innan ramma
RÖSE ráðstefnunnar. Þá er fram-
undan sérstakur fundur innan
RÖSE um frekari aðgerðir til að
auka gagnkvæmt traust og öryggi,
en það verður nokkurs konar fram-
hald Stokkhólmsráðstefnunnar um
sama efni.
Á vettvangi Atlantshafsbanda-
lagsins munum við vinna að því að
þrýsta á um skynsamlegar leiðir til
afvopnunar. Þó eitthvað virðist
hafa verið slegið á vonir um að
leiðtogar stórveldanna mundu
undirrita samning um helmings
fækkun langdrægra kjarnorku-
vopna á fundi sínum í maílok, þá
munum við halda áfram að þrýsta
á um að slíkt samkomulag verði að
veruleika hið fyrsta.
Ekki er síður mikilvægt fyrir
okkur fslendinga í þessu sambandi
að vinna af öllum mætti gegn
frekari vígvæðingu hafanna. Það
hefur komið fram að eftir því sem
vígtólum á landi er fækkað eykst
þrýstingurinn á að missir þeirra
verði bættur með auknum vígbún-
aði í og á höfunum. Því getum við
alls ekki unað og munum við koma
því tryggilega á framfæri, ekki síst
innan Nato.
Einnig má nefna að í byrjun júní
hefst þriðja aukaþing Sameinuðu
þjóðanna um afvopnun. Þar er
mjög mikilvægt að við kontuni
okkar viðhorfunt skýrt og skil-
merkilega á framfæri.
Vissulega hefur markverður
árangur náðst á sviði afvopnunar
með undirritun samningsins um
útrýmingu meðaldrægra kjarn-
orkuvopna, en e.t.v. má segja að
stóru verkefnin séu enn óleyst,
annars vegar samkontulag um
niðurskurð langdrægra kjarnorku-
vopna og hins vegar samkomulag
um niðurskurð hefðbundins her-
afla í Evrópu.
Af ofansögðu má hverjum vera
Ijóst að verkefnin fyrir sérstakan
sendiherra þessara mála eru ærin.
Ég er sannfærður um að í framtíð-
inni mun þessi nýskipan mála í
utanríkisþjónustunni leiða til þess
að við gctum tjáð okkur af mynd-
uglcika um afvopnunar- og mann-
réttindamál þar scm þau kunna að
vera rædd og jafnframt látið meira
að okkur kveða í allri viðleitni til
að auka traust á ntilli þjóða, sem
ég tel lykilinn að bættri sambúð í
heiminum.
En af hverju að tengja saman
afvopnunarmál og mannréttindmál
í sama embættinu? Jú, ég hcf áður
nefnt að þessi málefni eru rædd í
órjúfanlegu samhengi á RÖSE ráð-
stefnunni. Vestræn ríki hafa ávallt
lagt áherslu á að mannréttindamál
og afvopnunarmál verði ekki alger-
lega aðskilin. Það eru einnig ítrek-
uð sannindi að vígbúnaðarkapp-
hlaupi og hvers kyns hernaðar-
brölti fylgir gjarnan skerðing
mannréttinda. Ég tel það einnig
grundvallarmannréttindi að verða
leystur undan því að þurfa að lifa í
skugga vígbúnaðar, svo ntikils að
vöxtum að hann nægir til að eyða
mannkyni öllu margoft. Því er
mjög eðlilegt að sami einstaklingur
hafi alla þessa málaflokka á sinni
könnu í utanríkisþjónustunni,"
sagði Steingrímur Hermannsson
utanríkisráðherra að lokum.
ISA
SAMVINNUMÁL
■
1111
íllllllillllllllllil
lllllllll
llllllllllllll
ílllllllllll
Erfiðleikar í versluninni
Frá aöalfundi Kf. Skagfirðinga
Kaupfélag Skagfirðinga hélt aðal-
fund sinn á Sauðárkróki föstudaginn
22. apríl. Rétt til fundarsetu átti 61
fulltrúi deilda, auk 14 deildarstjóra
félagsdeilda, stjórnar félagsins,
endurskoðenda og kaupfélagsstjóra,
alls 86 manns. Þess utan sátu að
vanda fundinn allmargir gestir.
Stjórnarformaður, Stefán Gestsson,
Arnarstöðum, minntist í upphafi
fundar þeirra félagsmanna sem látist
höfðu frá því síðasti aðalfundur var
haldinn og vottuðu fundarmenn
minningu þeirra virðingu með því að
rísa úr sætum.
í máli stjórnarformanns og kaup-
félagsstjóra, Ólafs Friðrikssonar,
kom meðal annars fram að heildar-
velta Kaupfélags Skagfirðinga og
fyrirtækja þess á liðnu ári nam alls
1846,1 miljón króna og hafði aukist
um 23% á milli ára. Mikil breyting
varð aftur á móti til hins verra í
rekstri félagsins frá árinu 1986.
Rekstrarafgangur, án fjármuna-
tekna og gjalda, varð rúmar 60
miljónir, en niðurstaða rekstrar-
reiknings varð hins vegar rekstrar-
halli sem nam um 39 miljónum
króna, samanborið við tæplega 16
miljóna rekstrarafgang árið áður.
Fjármunamyndun frá rekstri varð
rúmlega 31 miljón, og eigið fé félags-
ins í árslok er rúmlega 470 miljónir.
Fastir starfsmenn í árslok voru 258
og heildar launagreiðslur félagsins
námu um 217 miljónum króna.
Helstu ástæður verri útkomu en
árið 'Sður eru stóraukin verðbólga,
vaxtakostnaður og aukinn launa-
kostnaður. Verslunarrekstur félags-
ins er sú grein sem gekk einna verst
á árinu. Á það var bent á fundinum
að fram hjá þeirri staðreynd yrði
ekki litið að íbúatala héraðsins hefði
staðið í stað undanfarin ár, og í raun
megi segja að markaðssvæðið fari
minnkandi.
Úr stjórn félagsins áttu að ganga
þeir Stefán Guðmundsson alþm. á
Sauðárkróki og Sigurður Sigurðsson
á Brúnastöðum. Sigurður gaf ekki
kost á sér til endurkjörs og var Árni
Sigurðsson á Marbæli kosinn í hans
stað, en Stefán var endurkjörinn.
Aðrir í stjórn eru Stefán Gestsson,
Arnarstöðum, formaður, Þorsteinn
Ásgrímsson á Varmalandi, varafor-
maður, Árni Bjarnason á Uppsöl-
um, ritari, Konráð Gíslason í
Varmahlíð, Ríkharður Jónsson á
Brúnastöðum, og Björn Svavarsson
sem er fulltrúi starfsmanna.
Fjölmargar tillögur og ályktanir
voru samþykktar á fundinum, meðal
annars áskorun til ríkisstjórnarinnar
um að ráðin verði bót á fjármögnun-
arvanda vinnslustöðva Iandbúnaðar-
ins. í því felst meðal annars að
útflutningsbætur verði greiddar jafn-
óðum og þær falla í gjalddaga og að
vaxta- og geymslugjald verði endur-
greitt mánaðarlega eftir því sem
kostnaður fellur til.
Ólafur Friðriksson, sem verið hef-
ur kaupfélagsstjóri undanfarin sex
ár, mun láta af störfum í lok maí
næst komandi, og verður hann fram-
kvæmdastjóri Verslunardeildar
Sambands ísl. samvinnufélaga. Við
starfi hans tekur Þórólfur Gíslason,
sem verið hefur kaupfélagsstjóri á
Þórshöfn. Fundarmenn þökkuðu
Ólafi sérstaklega farsæl störf í þágu
félagsins, og voru honum afhentar
gjafir frá stjórn og félagsfólki, svo og
frá starfsmannafélagi kaupfélagsins.
-esig