Tíminn - 14.05.1988, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Laugardagur 14. maí 1988
ÁRNAÐ HEILLA
Sjötugur
Björn Bjarnarson
Björn Bjarnarson jarðræktar-
ráðunautur hjá Búnaðarfélagi ís-
lands er sjötugur í dag 14. maí.
Hann er fæddur að Sauðafelli í
Dölum 1918. Foreldrar hans voru
hjónin Jón Bjarnason og Steinunn
Anna Baldvinsdóttir frá Hamraend-
um í Miðdölum, sem þá bjuggu á
Sauðafelli. Jón, sem síðar gerðist
verslunarmaður í Reykjavík, var
sonur Björns Bjarnarsonar sem lengi
var sýslumaður í Dalasýslu og sat á
Sauðafelli. Hann var um skeið þing-
maður Dalamanna og m.a. þekktur
fyrir áhuga á lista- og menningarmál-
um.
Björn ráðunautur ólst að mestu
upp í Reykjavík og lauk þar gagn-
fræðaprófi 1935 en búfræðiprófi frá
Hvanneyri 1937, þvf hugur hans
beindist snemma að landbúnaði og
þjónustu við hann. Hann vann m.a.
með Pálma Einarssyni jarðræktar-
ráðunauti, sem aðstoðarmaður við
mælingar og kortlagningu ræktunar-
landa sumurin 1935 og 1936.
Sumarið 1937 vann hann m.a. við
mælingar fyrir kortlagningu Álfta-
neshrepps á Mýrum á milli fjalls og
fjöru með Ásgeiri L. Jónssyni ráðu-
nauti og víðar unnu þeir saman.
Hann kynntist því vel ræktunarmál-
um hér eins og þau voru á árdögum
ræktunaraldar, frá setningu jarð-
ræktarlaga 1923 og fram að síðari
heimsstyrjöldinni. Þá var ræktunin
framkvæmd að hluta með dráttarvél-
um en hluta með hestaverkfærum.
Seinna varð vélabyltingin eftir stríð,
en þá var Björn þátttakandi og
gerandi í því mikla ævintýri, sem
síðar verður vikið að.
Björn sótti til framhaldsnáms í
búfræði og fór til Danmerkur haustið
1937 og vann þá fyrst hjá bóndanum
í Lammefjördsgaaren á Sjálandi sem
tekið hafði við og greitt götu fleiri
Islendinga sem þurftu að afla sér
starfsreynslu í Danmörku til að fá
inngöngu í Landbúnaðarháskólann
í Kaupmannahöfn. Björn hóf svo
nám við þann skóla haustið 1938 og
lauk þaðan kandidatsprófi 1941. Þá
var leiðin heim lokuð vegna stríðsins
en Björn fékk vinnu við fag sitt í
Danmörku. Hann varð fyrst aðstoð-
armaður við Præstö Amts Grundfor-
bedringsudvalg og vann þar að
skipulagningu á framræslu í amtinu
til 1944 en gerðist síðan ráðunautur
í framræslu hjá búnaðarfélagi í Ring-
sted til ársins 1946.
jarðræktarráðunautur
Vorið 1946 kom Björn til starfa
hjá Búnaðarfélagi íslands og vann
þá að fjölþættum verkefnum við
mælingar og undirbúning ræktunar á
ýmsum stöðum, í samvinnu við ráðu-
nautana Pálma Einarsson og Ásgeir
L. Jónsson. Þá um haustið þegar
Pálmi varð landnámsstjóri var Björn
ráðinn sem jarðræktarráðunautur
hjá Búnaðarfélaginu og hefur verið
það síðan.
Nú var mikið að gerast í ræktunar-
málum og mikið hjá bændasam-
tökunum. Lög um ræktunar- og
húsagerðarsamþykktir í sveitum
voru sett í byrjun árs 1945.
í samræmi við ákvæði þeirra voru
á næstu árum stofnuð ræktunarsam-
bönd um allt land, ýmist yfir heil
búnaðarsambandssvæði eða að bún-
aðarfélög hreppanna slógu sér sam-
an á minni svæðum. Þau lögðu
áherslu á að eignast jarðýtur (belta-
dráttarvélar) og góð tæki til nýbrots
og ræktunar. Fyrstu skurðgröfurnar
voru komnar og Vélasjóður, sem
um langa hríð sá um meginhluta
framræslunnar var að stóreflast og
eignaðist stöðugt fleiri gröfur ár frá
ári.
Allt var þetta að meira eða minna
leyti í skjóli Búnaðarfélags íslands
og eftir ráðum jarðræktarráðunauta
þess. Björn hafði mikla þekkingu og
reynslu erlendis frá í því hvernig þar
þurfti að standa að framræslu og
ræktun lands. En hér var reynslan
minni og ekki áttu við sömu aðferðir
nema að litlu leyti.
Jarðræktarráðunautarnir unnu
því sannkallað brautryðjandastarf,
jafnt í faglegum málum, sem félags-
legum. Þeir urðu að heimfæra þekk-
ingu sína á grundvallaratriðum og
aðlaga aðstæðum hér. Ekki vannst
tóm til að stunda rannsóknir á fram-
ræslu nema í litlum mæli, en reynslan
hlaut að verða aðalskólinn og ekki
verður annað sagt en vel hafi tekist
til.
Nú urðu það meginverkefni jarð-
ræktarráðunautanna að niæla fyrir
framræsluskurðum um allt landið.
Þeir skiptu landinu með sér Ásgeir
L. Jónsson og Bjórn þannig að
Ásgeir mældi á Austurlandi og
Suðurlandi að Ölfusá en Björn mældi
í öðrum hlutum landsins. Þeir voru
á mælingaferðalögum nær allt
sumarið, jafnan með ungum aðstoð-
armönnum, sem margirfóru síðar til
háskólanáms í búfræði og hafa haft
RÁÐNINGARSKRIFSTOFA
REYKJAVÍKURBORGAR
Vinnumiðlun jyrir fatlaða
Nokkur pláss eru laus v/garðyrkjustörf á Miklatúni í
júní og júlí, aðallega fyrir hádegi. Vinna þessi er
ætluðu fötluðum ungmennum sem þurfa mikinn
stuðning í starfi. Takmarkaður fjöldi.
Umsóknir berist fyrir 21. maí n.k. Nánari upplýsingar
gefa El ísabet Guttormsdóttir og Þórgunnur Þórarins-
dóttir í síma 623037, Borgartúni 3.
Lausar stöður
I viðskiptadeild Háskóla íslands eru lausar til umsóknar eftirgreindar
tvær tímabundnar lektorsstöður. Gert er ráð fyrir að ráðið verði í
stöðurnar til þriggja ára:
1) Hálft starf lektors í rekstrarhagfræði með sérstöku tilliti til
stjórnunar.
2) Hálft starf lektors í rekstrarhagfræði með sérstöku tilliti til
upplýsingatækni.
Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna ríkisins.
Umsóknir, ásamt rækilegri skýrslu um vísindastörf umsækjenda,
ritsmíðar og rannsóknir, svo og námsferil og störf, skulu sendar
menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu 6, 150 Reykjavík, fyrir 10. júní
n.k.
Menntamálaráðuneytið,
10. maí 1988
gott af „uppeldi“ þessara einstæðu
dugnaðarmanna. Á vetrum unnu
þeir að margháttuðum leiðbeininga-
störfum auk þess sem þeir unnu að
uppgjöri á skýrslum varðandi jarð-
ræktarframkvæmdir.
Ekki er tóm til að lýsa því nánar
hér hvað gerst hefur í ræktunarmál-
um þau 42 ár sem liðin eru síðan
Björn tók að starfa í þeirra þágu, en
það er hrein bylting frá því að
ræktun var hvarvetna lítil og til þess
að nú hafa menn ekki áhyggjur af
fóðurskorti. Að þessari byltingu
unnu bændur sem einstaklingar og
með samtakamætti sínum, en þeir
nutu þess líka að eiga dygga og góða
liðsmenn þar sem voru ráðunautarn-
ir bæði hjá Búnaðarfélagi íslands og
búnaðarsamböndunum.
En því er svo mörgum orðum
farið um þetta hér að Björn Bjarnar-
son hefur alla tíð lagt sig svo af alhug
og dugnaði í starfið. að starfið og
maðurinn verða í hugum okkar sam-
starfsmanna hans eitt.
Auk þess sem hér hefur verið lýst,
en er tengt ræktunarmálunum var
Björn um langt skeið í Vélanefnd
ríkisins sem stjórnaði Vélasjóði eða
frá stofnun 1950 til 1966 að hann
sagði því starfi af sér og í Verkfæra-
nefnd ríkisins, sem annaðist m.a.
verkfæraprófanir var hann 1954 til
1965 að hún var lögð niður með
skipulagsbreytingu. Hann var um
skeið í stjórnum Félags íslenskra
búfræðikandídata og íslandsdeildar
samtaka norrænna búfræðimanna
(NJF). Hann hefur starfað í Mats-
nefnd eignarnámsbóta síðan 1973,
enda er borið traust til hans í slíkum
efnum. Hann hefur alla tíð borið
störf ræktunarsambandanna mjög
fyrir brjósti og verið þeim mikill
ráðgjafi um félagsleg og lagaleg efni.
Hin síðari ár hefur hann bæði séð
um undirbúning á útboðum á fram-
ræslu og annast útreikninga og
skýrslugerð í sambandi við þau mál,
og þannig stöðugt haft mikið með
ræktunarmál að gera eftir að mestu
mælingunum linnti.
Björn kvæntist árið 1946 Ritu
Elise, sem fædd er Jensen, frá
Fredrikssund í Danmörku. Þau hjón
eiga þrjú myndar börn, og fagurt
heimili á Melunum.
Björn hefur alltaf reynst með
eindæmum trúr í starfi sínu og góður
samverkamaður allra hjá Búnaðar-
félaginu. Hann hefur unnið landbún-
aðinum af hugsjón. Ég tel ekki þörf
að lýsa manninum nánar, störfin
gera það best.
Reyndar má segja að nóg hefði
verið að segja við hann á þe^um
merkisdegi þegar starfslok fara að
nálgast:
Líttu yfir býli landsins, byggingar
þeirra og tún sem nú teygjast víðlend
þar sem áður voru blautar mýrar og
jafnvel fúafen - og þú getur glaðst
yfir starfsdegi þínum. Það er gæfa
þín að eiga þátt í því sem gerst hefur
í ræktunarmálum, véltækni og fram-
förum landsins síðan þú komst til
starfa.
Stjórn og starfsfólk Búnaðarfélags
íslands árnar Birni Bjarnarsyni og
fjölskyldu hans allra heilla á þessum
degi og í framtíðinni.
J.J.
Fyrstu stúdentscfni, sem stunduðu algerlega nám í menntadeild Gagnfræðaskólans á Akureyri (síðar M.A.), luku
stúdentsprófi untanskóla í Reykjavík vorið 1927. í október sama ár veitti Jónas Jónsson kennslumálaráðherra
skólanum rétt til að útskrifa stúdenta á eigin vegum. Á myndinni eru: Fremri röð fr.v.: Eyjólfur Eyjólfsson, Þórarinn
Björnsson, Jóhann Skaptason. Aftari röð: Jón Guðmundsson, Brynjólfur Sveinsson, Bárður ísleifsson.
Æviskrár MA-stúdenta
Fyrsta bindi í fimm binda ritröö komið út
Út er komið fyrsta bindi Æviskráa
MA-stúdenta og voru fyrstu eintök
bókarinnar formlega afhent skóla-
meistara Menntaskólans á Akureyri,
Jóhanni Sigurjónssyni. Útgáfa Ævi-
skráa MA-stúdenta er í höndum
þess árgangs sem útskrifaðist vorið
1973 og er gjöf hans til skólans.
Ritstjóri þess er Gunnlaugur Har-
aldsson, þjóðháttafræðingur, en
hann er stúdent frá Menntaskólan-
um á Akureyri 1973. Útgáfustjórn
skipa Knútur Óskarsson, Málfríður
Þórarinsdóttir, Björgvin Þorsteins-
son, Kristján Pálmar Arnarsson og
Hulda Ólafsdóttir.
Útgáfustjórnin gerir eftrifarandi
grein fyrir verkinu:
„Nú þegar fyrsta bindið af Æviskrám
MA-stúdenta kemur fyrir sjónir les-
enda, er tilhlýðilegt að fara nokkrum
orðum um tildrög þessarar útgáfu. í
tilefni af 10 ára stúdentsafmæli sínu
ákváðu stúdentar, útskrifaðir frá
Menntaskólanum á Akureyri árið
1973, að minnast skólans með því að
annast samantekt og útgáfu á ævi-
skrám allra MA-stúdenta á tímabil-
inu 1927 til 1973. Sú ákvörðun var
kynnt skólameistara, kennurum og
gestum í Akureyrarkirkju þann 17
júní 1983 með afhendingu sérstaks
gjafabréfs, þar sem þessi fyrirheit
voru skjalfest. Jafnframt lögðu
stúdentar fram ákveðna fjárhæð
hver og einn í þar til gerðan
stofnsjóð, sem ætlað var að standa
undir kostnaði við undirbúning út-
gáfunnar.
Varðandi efnismeðferð var mörk-
uð sú meginstefna að birta ekki
aðrar upplýsingar um einkahagi, en
þær sem komu fram í svörum og
voru samþykktar af stúdentum eða
aðstandendum þeirra. Til að auka
sem mest ættfræðilegt gildi ritsins
var einnig ákveðið að geta föður- og
móðurforeldra viðkomandi ásamt
upplýsingum um fæðingardag og -ár,
dánardag og -ár, starf þeirra og
búsetu. 1 allflestum tilvika útheimti
þetta tímafreka leit í prentuðum og
óprentuðum ættfræðiritum, prest-
þjónustubókum, manntölum og öðr-
um skjalagögnum, auk þeirrar að-
stoðar sem Hagstofa fslands lét í té.
Þá var þeirri meginreglu fylgt um
námsferil stúdenta að miða einvörð-
ungu við framhaldsnám að loknu
stúdentsprófi. Þeirri meginviðmiðun
var fylgt við ritaskrá og ritstörf að
geta fyrst og fremst sjálfstæðra út-
gáfuverka og starog starfa manna við
ritstjórn og útgáfu hvers konar.
Varðandi einstök efnisatriði skal
skal að lokum getið þeirrar viðleitni
að rekja saman skyldleika og tengdir
MA-stúdenta. Sérstaklega var leitað
eftir upplýsingum um þetta á spurn-
ingalistum, en þar sem heimtur
þeirra voru stopular, mun síst koma
á óvart hversu ófullburða þessi þátt-
ur æviskránna er.“