Tíminn - 14.05.1988, Side 1
Furðu-
fuglar
rækta
fugla
Kátar Rænt Fjölskyldu-
ekkjur úr bíl bíllirm
í Austur- sínum sem
löndum og myrt gildnaði
- SAGT FRÁ VOGSÓSAKLERKNUM, EGGERT SIGFÚSSYNI, SEM ÞÓHIUNDARLEGASTIGUÐSMAÐUR LANDSINS UM SÍNA DAGA
í Vogsósum skildu
menn ekki þanka-
gang þessa óvenju-
lega manns, sem
álasaði mönnum
fyrir að hugsa ekki
um annað en „gem-
linga og grút.“ Séra
Eggert 58 ára, 1898.
Krýsuvíkurhraun.
Gatan er mörkuð
eftir hófa hesta, sem
borið hafa ótal kyn-
slóðir um þessar
hrikalegu slóðir. En
varla séra Eggert
Sigfússon, því hann
sté aldrei upp á hest.
En margt eitt sinn
mun hann hafa rölt
þennan slóða í sól
og regni, sumar sem
vetur.
Siera K««ert Sígfússon 1808.
t
Margt mætra manna er af Eyrarbakka komið og þó einkum
snillingar í bókmenntum og tónlist. Þaðan voru þeir Páll
ísólfsson, organisti, og tónskáldið ísólfur Pálsson, faðir hans.
Einnig tónskáldið Sigfús Einarsson og Maecenas íslenskra
lista, Ragnar í Smára. Lesendur mundu eiga létt með að lengja
þennan lista. Það mætti ætla að á Eyrarbakka hafi verið alveg
sérstaklega listfengur stofn manna eða þá að söngur brimsins
við ströndina hafi hafi fyllt brjóst manna á staðnum sköpunar-
mætti. En það er gömul saga að snillingseðlið getur tekið á sig
margvíslegar myndir og í stað þess að vera hampað sem
afbragðsmönnum samtíðarinnar, kunna menn að lenda á
einhvern hátt utan vegar og verða fyrst og fremst taldir til
furðufugla. Þau urðu örlög þess manns sem hér mun greint frá
- hins sérkennilega prests, Eggerts Sigfússonar í Vogsósum
í Selvogi. Hann þótti með afbrigðum kynlegur, en þegar við
lesum sumar þeirra sagna sem af honum gengu, læðist að
okkur sá grunur að það sem haldið var flónska og sérviska,
hafi verið á einhvern hátt afbragðslegs eðlis, að þarna hafi
verið á ferðinni spekingur, sem samtímamönnum tókst aðeins
ekki að botna í.
UNDARLEGUR GUÐSMAÐUR
Þegar séra Eggert kom ungur
prestur að Klausturhólum fór brátt
að ganga það orð af honum að hann
væri í meira lagi undarlegur. Er til
marks um það að á öld þegar
hesturinn var helsta samgöngutækið,
var presturinn sérlega lítill áhuga-
maður um hesta og reiðmennsku.
Hann var til húsa hjá frú Steinunni
Bjarnadóttur Thorarensen amt-
manns og skálds, en hún var ekkja
eftir fyrirennara hans. Hugkvæmdist
Eggert eitt sinn að bregða sér til
Reykjavíkur og fékk Steinunn hon-
um til þess stórræðis gamlan klár og
hægfara, en það voru kostir sem
klerkur kunni best að meta í fari
reiðskjóta og leyndi sérekki að hann
taldi þá því meiri gæðinga, sem þeir
reyndust latari. Bar ekki til tíðinda
í ferðinni fyrr en á öðrum degi, er sr.
Eggert var kominn langleiðina til
Reykjavíkur. Mætti hann þá sonum
húsmóður sinnar, sem voru á
heimleið úr skóla og tóku þeir prest-
inn tali. Meðal annars bar reiðskjót-
ann á góma og lét hinn hægferðugi
riddari hið besta yfir honum. Höfðu
piltar orði á að hann væri gjarn á að
strjúka heim og ráðlögðu presti að |
Já, á Eyrarbakka var Eggert fædd-
ur hinn 22. júní 1840. Faðir hans,
Sigfús „snikkari" Guðmundsson, var
hagleiksmaður hinn mesti og al-
kunnur kirkjusmiður, greindur vel
og vandaðasti maður í öllu dagfari.
Hann veitti snemma athygli gáfum
og námslöngun sonarins og ákvað að
senda hann til mennta. Gekk Eggert
inn í Latínuskólann nýja í Reykjavík
15 ára gamall og lauk prófi á tilskild-
um tíma og stúdentsprófi frá Presta-
skólanum tveimur árum seinna.
Ekki lét hann þó vígjast að sinni,
heldur fékkst við barnakennslu á
ýmsum stöðum næstu sex árin, bæði
norðanlands og sunnan. En þá hugs-
aði hann sér til næðisamara lífs og
óskaði vígslu af Pétri biskupi Péturs-
syni og hana hlaut hann 29. ágúst
1869. Fyrst gerðist hann prestur hjá
Húnvetningum að Hofi á Skaga-
strönd og gegndi þar í þrjú ár. Pá
flutti hann að Klausturhólum í
Grímsnesi og urðu þjónustuárin tólf
á þeim stað. Loks árið 1884 tók hann
svo við Selvogi og Krýsuvík, er í þá
daga var sérstakt prestakall, og hafð-
ist þar við til dauðadags. Bjó hann í
Vogsósum í Selvogi og hefur ætíð
verið kenndur við þann stað.
setja sem best á sig öll einkenni
hans, svo hann væri betur við því
búinn að finna hann aftur, ef illa
tækist til. Sr. Eggert tók þessari
ábendingu vel, gekk nokkrum sinn-
um umhverfis hestinn og skoðaði
hann allan í krók og kring, en mælti
síðan: „Eftir á að hyggja - hesturinn
er þá bleikur.“ Sýndi það sig að séra
Eggert hafði riðið klárnum alla hina
löngu leið, án þess að hafa gefið
litnum á hestinum minnsta gaum.
En svo hætti hann alveg að setjast
upp á hest og lágu til þess þær
ástæður að er hann eitt sinn var á
leið heim til Klausturhóla frá upp-
boði, léði sýslumaður hans honum
viljugan gæðing, þar sem hann vor-
kenndi honum þá dróg er hann var
á. Hófst þá mikil reið og þótti
prestinum uggvænlega horfa fyrir
sér. Fékk hann ekki snúið hestinum
heim til Klausturhóla og hvorki gat
hann haft stjórn á honum, né fengið
ráðrúni til að stíga af baki. Sá Eggert
sér loks ekki annað vænna en að
sleppa taumum alveg lausum, en
hélt sér þess í stað dauðahaldi í
klárinn sjálfan með höndum og
fótum. Linnti ekki þessari ferlegu
reið fyrr en komið var heim í hlað á
Kiðjabergi, sem er á sveitarenda.
Var klerkur þá orðinn svo dasaður
af hræðslu og örvilnun að hann mátti
sig ekki hræra og lá rúmfastur á
heimili sýslumanns í þrjá sólar-
hringa. Hét hann því þá að stíga
ekki á hestbak framar og efndi það
loforð dyggilega.
SLEPPTI ÖLLUM
„BÖLVUÐUM BJÁNASKAP11
Þessum skrýtna presti var svo lýst
að hann hefði verið með hæstu
mönnum vexti, en ákaflega grannur
og krangalegur. Höfuðið var mjög
lítið og augun þar eftir smá, en
sakleysislega skær og tindrandi. Bar
og öllum saman um sem þekktu
hann að hann hefði verið hrekklaus
eins og dúfa og aldrei gert flugu
mein. En hafði fastar skoðanir á
ýmum málum og þá ekki síst sumum
af kennisetningum kirkjunnar, en
þær hafði hann að engu þegar honum
bauð svo við að horfa og hann taldi
annað skynsamlegra. Það var ein-
mitt við slíkt tækifæri að hann setti
skoðun sína afdráttarlaust fram á
þessa lund:
„Þegar ég skíri barn, gef saman
hjón eða jarða framliðna, dettur
mér ekki annað í hug en að sleppa
öllum bölvuðum bjánaskap úr hand-
bókinni. Eða hvað er það annað en
bjánaskapur, þetta, sem ætlast er til
að lesið sé yfir brúðinni: „Með sótt
skaltu börn þín fæða.“ Þarf að segja
nokkurri heilvita konu það að hún
muni verða eitthvað lasin um það
leyti, sem hún elur barn? Og til
hvers er þá að hryggja hana með því
að minna hana á þetta á mesta
hátíðisdegi ævinnar? Þér megið kalla
þetta hvað sem þér viljið, en ég kalla
það bjánaskap. Og hvað þýðir að
segja næturgömlu barni að það sé
getið í synd eða dauðum manni að
hann eigi að verða að mold? En
svona eru margar fyrirskipanir kir-
kjunnar og ég ansa þeim ekki.“
Þrátt fyrir þetta er ekki vitað til að
kirkjuyfirvöldin hafi haft uppi ráða-
gerðir um að víta hann fyrir óprest-
lega hegðun eða virðingarleysi fyrir
trúarlegum kennisetningum. Ef til
vill hefur yfirvöldunum verið það
ljóst að hvað sem öðru leið varð
hvorki yfirdrepsskapur né lygi borin
á brýn þessum hjartahreina guðs-
manni og í annan stað kann hann að
hafa notið þess að söfnuðirnir sem
hann þjónaði voru ekki í ýkja mikl-
um metum á hærri stöðum og er því
sennilegt að ekki hafi þótt verulegu
máli skipta um sálarheill þeirra. ^
c>