Tíminn - 12.07.1988, Blaðsíða 5

f»nfðjudagúr 1'2;,'juíí' 'Í'9lð8
ojiirn-T í5
Tíminn 5
Tillögur bankanna um skiptingu eins milljarðar heimildar til lántöku erlendis milli fjárvana fyrirtækja:
Fiskurinn gengur fyrir
og iðnaður hreinsar upp
Allt atvinnulíf í landinu á í verulegum vandræðum með að
útvega fjármagn og innlend lán eru þeim of erfið. Þetta skýrir að
stórum hluta þá miklu aðsókn sem verið hefur í heimiídir til
lántöku erlendis, eins og fram kemur í viðtölum við bankastjóra.
Þeir segja að allt atvinnulíf í landinu sé að reyna að skapa sér
rými til að bæta vaxandi vanskil og rekstrarerfiðleika og grípi því
erlend lán fegins hendi, enda eru þau hagstæð eins og er og hafa
verið mun hagstæðari en innlend lán síðustu fjögur árin. Sótt
hefur verið um jafnvirði um átta milljarða króna til bankastofnana
og eru þær umsóknir nú til umfjöllunar í viðskiptaráðuneytinu.
Ákveðið hefur verið að veita aðeins heimildir til lántöku erlendis
að jafnvirði eins milljarðs króna og hefur því verið úr vöndu að
ráða fyrir þá sem þurfa að gera upp á milli fjárvana fyrirtækja.
Sjávarútvegurinn hefur forgang og þar á eftir kemur iðnaðurinn
í Iandinu.
Bankastofnanirsendu í endaðan
júní inn til viðskiptaráðuneytis til-
lögur sínar að því hvaða fyrirtæki
fái erlend lán. Hefur einum mill-
jarði verið skipt þannig að Lands-
banki fær að gera tillögur að ráð-
stöfun 600 milljóna króna og Bún-
aðarbankinn 150 milljóna króna,
Samvinnubankinn 30 milljóna
króna, en Iðnaðarbankinn og
Verslunarbankinn skipta restinni á
milli sín.
Sjávarútvegur
og iðnaður
Búnaðarbankinn og Samvinnu-
bankinn gera það að tillögu sinni
að eingöngu verði veitt lán til
fyrirtækja í sjávarútvegi af þeim
hluta milljarðarins sem til skipt-
anna er. Telja bankastjórarnir
Stefán Pálsson, Búnaðarb., og
Geir Magnússon, Sartivinnub., að
sjávarútvegurinn verði að hafa for-
gang vegna stöðu sinnar, þótt mörg
önnur fyrirtæki ættu fullan rétt á
lánum. Landsbankinn gerir að til-
lögu sinni að sjávarútvegurinn fái
bróðurpartinn af 600 milljónunum
en fyrirtæki í iðnaði fái einnig sinn
hluta.
Mikill fjárskortur
Segir Helgi Bergs, bankastjóri
Landsbankans, greinilegt að al-
mennur fjárskortur sé í öllum út-
flutnings og samkeppnisgreinum
þjóðarinnar. Undir þetta tekur
Stefán Pálsson, bankastjóri Bún-
aðarbankans, og segir að svo virð-
Úr afgreiðslu Landsbankans. Hann gerir tillögur að ráðstöfun 600
milljóna af milljarðinum sem er til skiptanna.
ist sem atvinnurekstur sé almennt
rekinn með halla og útlit sé fyrir að
með þessum umsóknum séu menn
að ná sér í aukið svigrúm. Pessi
mikla eftirspurn eftir heimild til
erlendrar lántöku sé í fullu sam-
ræmi við þá miklu eftirspurn eftir
lánsfé sem verið hefur um nokkurt
skeið hjá flestum fyrirtækjum.
Bankastjórarnir eru allir sam-
mála um að miðað við lánakjör
núna séu erlend lán hagstæðari en
innlent lánsfé. Petta sé þó saman-
burður sem fari mjög eftir gengis-
þróuninni.
Hagstæðari lán
en hér heima
Segir Helgi Bergs að lán þessi
sem vcrið sé að ræða um, séu
hagstæð miðað við stöðugt gengi,
en það gcti brugðið til beggja
vona. Pessi lán sem nú er verið að
fjalla um eru hins vegar ekkert
hagstæðari eða óhagstæðari en er-
lend lán hafa lcngi verið. Stefán
Pálsson segir að miðað við lánakjör
núna séu erlendu lánin hagstæðari
en innlend. Geir Magnússon segir
að síðustu tvö til þrjú árin hafi
erlend lán verið hagstæðari en
innlent lánsfé og geti það ráðið
nokkru um eftirspurnina núna.
Árið 1984 sé hins vegar dæmi um
erfitt ár fyrir þá sem tekið höfðu
lán erlendis og það segi sitt að
þurfa ekki að leita lengra aftur í
tímann til að finna óhagstæðari
kjör. KB
Stefnir atvinnulíf á
Vestf jörðum í þrot?
Fiskvinnslufyrirtæki á Vestfjörðum eiga nú í miklum rekstrarerf-
iðleikum vegna lélegrar lausaQárstöðu. Þeir sem Tíminn ræddi við
í gær töldu að
ástandið væri það slæmt hjá sumum fyrirtækjum að á hverjum degi
blasi við lokun. Fyrir helgi átti stjórn Fjórðungssambands Vestfjarða
viðræður við þingmenn kjördæmisins um rekstrargrundvöll atvinn-
uveganna á Vestfjörðum. Sighvatur Björgvinsson alþingismaður
segir í samtali við Tímann að sum fyrirtækin orki ekki miklu meira
en að kraka saman í launagreiðslur.
Samkvæmt heimildum Tímanseru
einna verst settu fyrirtækin Hrað-
frystihús Patreksfjarðar, Kaupfélag
Dýrfirðinga Þingeyri, Fiskiðjan
Freyja Súgandafirði, Einar Guð-
finnsson Bolungarvík og rækju-
vinnslufyrirtæki á ísafirði, en fjöl-
mörg önnur fyrirtæki eru sögð rekin
með töluverðum halla og að menn
settu eigið fjármagn í reksturinn til
að halda honum gangandi.
Jónas Ólafsson formaður Fjórð-
ungssambandsins og sveitarstjóri á
Þingeyri sagði í samtali við Tímann
að um stórt vandamál væri að ræða,
ekki bara á einum stað. „Það má
segja, að allt sé á heljarþröm."
Ástæðuna fyrir þessu sagði hann
vera að forráðamenn þjóðarinnar
skildu ekki hver undirstöðuatvinnu-
grein þjóðarinnarværi.'„Fjármagnið
er búið að streyma af landsbyggðinni
til höfuðborgarsvæðisins undanfarin
3 ár og þetta er bara ekki hægt
lengur. Ytri aðstæður hafa verið
erfiðar líka hvað fiskverðið varðar
og allt er rekið með tapi eins og er,
og verðbólgan drepin niður á kostn-
að landsbyggðarinnar." Aðspurður
hvað væri til ráða sagði Jónas að
breytt stjórnarstefna í efnahagsmál-
um væri númer eitt og ekki gott að
segja um framhaldið ef ekki yrði
snarlega breytt þarum. „Vandinn er
það stór að það blasir við lokun á
hverjum degi hjá sumum fyrirtækj-
um, menn eru að bjarga sér frá degi
til dags,“ sagði Jónas.
Ólafur Kristjánsson bæjarstjóri í
Bolungarvík sagði að lausafjárstaða
fiskvinnslunnar í Bolungarvík væri
mjög erfið. Hvað mögulega lokun
varðar sagði Ólafur að slíkt hefði.
ekki verið sett fram fyrir þá sem
bæjarstjórn, en hann sagðist vita
það að erfiðleikarnir væru miklir.
Einn framkvæmdastjóri fisk-
vinnslufyrirtækis á Vestfjörðum
sagði í samtali við Tímann að öll
umræða um rekstrarvanda fisk-
vinnslunnar á Vestfjörðum væri út í
hött, eins og hún væri fram sett.
„Þegar einstaka þingmenn eru farnir
Frá Bolungarvík.
að bollaleggja um afkomu og stöðu
einstakra fyrirtækja sem þeir hafa
ekki hugmynd um. Ég hef ekkert
heyrt um þetta nema vindinn í
Karvel í útvarpinu á sunnudag. Hver
hefur sagt það nema Karvel að
ástandið sé eitthvað verra á Vest-
fjörðum en annarstaðar. Ég hefði
haldið að þetta væri sameiginlegt
vandamál allrar þjóðarinnar, en ekki
sér vestfirskt fyrirbæri." Og bætti
því við að sér virtist sem kvartanir
hefðu verið að berast hvaðanæva af
landinu undanfarnar vikur.
„Ég fæ ekki séð að þetta sé sér
vestfirskt fyrirbrigði. Ástæðan fyrir
því að það ber meira á þessu á
Vestfjörðum heldur en víðast hvar
annarstaðar er það að á Vestfjörðum
er fiskvinnslan, þá sérstaklega hrað-
frystiiðnaðurinn undirstaða alls at-
vinnulífs," sagði Sighvatur Björg-
vinsson alþingismaður. Hann sagði
að þar sem atvinnulífið væri ekki
eins fjölbreytt á Vestfjörðum og
víða annarstaðar, þá kæmi það mjög
fljótt fram í atvinnulífinu þar þegar
illa gengi í hraðfrystiiðnaðinum.
„Það leysir engan vanda að auka
fjárveitingu til fyrirtækja sem eru
þannig komin að þau eigi engin veð
lengur. Þá er ekki nema um tvennt
að ræða, að horfa fram á rekstrar-
stöðvun og það sem henni fylgir eða
þá að lánardrottnar afskrifi hluta af
sínum kröfum eða breyti þeim í
hlutafé," sagði Sighvatur. „Það get-
ur verið dagaspursmál hvenær rekst-
urinn stöðvast. Það er varla að þessi
fyrirtæki orki miklu meiru en að
kraka saman í launagreiðslurnar."
Bjarni Einarsson hjá Byggða-
stofnun sagði að þeir þekktu býsna
vel til á hverjum stað fyrir sig og að
þeir hefðu verið mcð öll þessi fyrir-
tæki rneira og minna á milli hand-
anna. Aðspurður um aðstoð við
fyrrnefnd fyrirtæki sagði Bjarni að
hann væri ekki alveg klár á því
hvernig stæði hjá Hraðfrystihúsi
Patreksfjarðar. „Við þóttumst vera
búnir að gera býsna vel í bili.
Káupfélagið á Þingeyri hefur verið
mikið hér á borðum og mig minnir
að við höfum teygt okkur eins langt
og hægt var. Mál Fiskiðjunnar
Freyju vil ég helst ekki ræða, en það
er býsna erfitt mál.“ Bjarni sagði að
öllu væri takmörk sett, hvað varðar
að hlaupa undir bagga með fyrir-
tækjum. Það hafa verið afgreidd lán
til þessara fyrirtækja og fleiri í meira
eða minna mæli á þessu ári. „Það eru
ekki öll frystihús á Vestfjörðum illa
stödd, síður en svo,“ sagði Bjarni.
„Þeir hafa ekki haft samband við
mig. Hins vegar er ástandið í fisk-
vinnslunni slæmt. Þar hafa safnast
upp vandamál og þeir hafa ekki nýtt
sér uppsveifluna til að takast á við
þau. Þess í stað fór það í að stórauka
kaupmátt í landinu og í ótímabærar
framkvæmdir. Nú hallar undan fæti
í þjóðfélaginu almennt og fiskvinnsl-
an, að mínu mati, hefur ekki fengið
leiðréttingu sinna mála,“ sagði Hall-
dór Ásgrímsson sjávarútvegsráð-
herra í samtali við Tímann.
-ABÓ/SÓL