Tíminn - 06.08.1988, Blaðsíða 6

6 Tíminrr
Láúgárdááur 6. agúst’ 1988
/-
Sigurður Helgason, forstjóri Flugleiða:
Stefna mótuð til
næstu5-10ára
Flugleiðir tóku nýverið þá ákvörðun að fækka ferðum
til Bandaríkjanna og fella niður flug til nokkurra staða. í
kjölfarið fylgdu uppsagnir starfsfólks og í enn fleiri
stöður var ekki endurráðið. Þá var ákveðið að breyta
áherslum í rekstri félagsins og einbeita sér meira að
Evrópuflugi. Tíminn settist niður með Sigurði Helgasyni,
forstjóra Flugleiða, og fékk hann til að ræða málin.
Það liggur beint við að spyrja um
hver sagan á bak við rekstrarbreytingar
fyrirtækisins sé.
„Við höfum séð á undanförnum
árum að það hefur verið að síga á verri
hliðina hjá okkur í Norður-Atlants-
hafsfluginu. Eðli samkeppninnar í flug-
inu hefur verið að breytast mjög mikið.
Þegar þeir hjá Loftleiðum voru einir i
þessu í kringum 1955, þá voru þeir með
mjög ákveðinn markað og voru með
10-20% lægri fargjöld en hin félögin,
voru raunar eina félagið sem var með
lág fargjöld. Á þeim tíma var ekki
almennt að menn færu í ferðalög og
þeir sem ekki hefðu farið undir venju-
legum kringumstæðum gátu farið með
Loftleiðum.
Breytingarnar 1976
Upp úr 1976, með frjálsræðisstefnu
Carters Bandaríkjaforseta, þá opnaðist
þetta tiltölulega mikið í Bandaríkjun-
um og nokkur félög, sem áður voru til
dæmis leiguflugfélög, fóru yfir í áætlun-
arflug og voru þá með svipuð fargjöld
og Flugleiðir. Onnur hefðbundin félög
eins og Pan Am, Lufthansa, KLM,
TWA og Sabina tóku ekki upp þessi
lágu fargjöld. Þarna voru því komin
nokkur flugfélög, Flugleiðir, Capitol,
Metro og Air Florida, sem voru með
svipaðar flugvélar og sambærilegt verð.
Við stóðum okkur nú samt vel gagnvart
þessum erlendu félögum, enda með
gott orð á okkur og buðum góða
þjónstu.
Pegar kom svo fram á árið 1980 fóru
málin að breytast enn frekar. Nýju
dreifingarkerfin fóru að koma til
Bandaríkjanna og þeir fóru að setja
ákveðinn sætafjölda á allra lægsta verð,
en gátu um leið stjórnað þessu þannig
að þeir tapi ekki á því. Þá duttu hin
flugfélögin út og urðu gjaldþrota. Við
urðum hins vegar eftir og þurftum að
keppa við öll flugfélögin. Samkeppnin
snarbreyttist og skyndilega voru allir
komnir með sömu fargjöld og við
vorum með. Við náðum þá ekki til
háfargjaldafarþega, þannig að okkar
tekjur voru töluvert lægri en þeirra.
Málin björguðust hins vegar í nokkur
ár á meðan mest af okkar kostnaði varð
til á íslandi og gengið var sæmilega rétt
skráð. Alltaf var þó smávegis tap, en
talið eðlilegt að halda áfram, enda
myndi önnur starfsemi þurfa að bera
vaxtakostnað og annan fastan kostnað,
sem ekki félli niður ef hætt væri í
Norður-Atlantshafsfluginu.
Kaflaskipti
Árið 1987 verða síðan gífurlegar
launahækkanir á íslandi samfara því að
krónan styrkist gagnvart dollar. Þá fer
fætta að koma mjög illa út fyrir okkur.
slenski kostnaðurinn er farinn að vega
mjög þungt og við náum ekki að hækka
fargjöldin á Bandaríkjamarkaði. Þegar
við sáum síðan hvert stefndi síðastliðið
sumar, þá fórum við að gera okkur
alvarlega grein fyrir því, að ef ekki
yrðu breytingar á ytri forsendum, sem
sérstaklega voru á íslandi, þá væri
komið að kaflaskiptum í Atlantshafs-
flugi félagsins. Einnig kom til að gengi
dollars var orðið mjög lágt og dregið
hafði úr ferðum Bandaríkjamanna til
Evrópu. Við fórum því ítarlega yfir
málin um sumarið og fengum síðan
ráðgjafarfyrirtækið Boston Consulting
Group í lið með okkur um veturinn og
sameiginlega komumst við að þeirri
niðurstöðu að það yrði að verða tölu-
verð breyting á fluginu.
Tekjur úr 80% í 30%
Breytingarnar felast í því að draga
verulega úr Norður-Atlantshafsfluginu
næsta sumar, eða um 50%, og á þetta
við um farþega milli Bandaríkjanna og
Luxemburgar. Á sama tíma ætlum við
að reyna að auka faAegafjölda milli
Bandaríkjanna og Islands og frá
Bandaríkjunum í gegnum ísland áfram
til Norðurlandanna. Jafnframt leggjum
við enn meiri áherslu á Evrópuflug
félagsins og fljúgum í vetur tvisvar í
viku til Frankfurt og aukum tíðni flugs
til London.
Síðustu fjögur til fimm ár hefur
stefna fyrirtækisins verið að auka sem
mest hlutdeild Evrópuflugs í heildar-
rekstrinum. Fyrirtækið hafði til dæmis
áður um 70-80% af tekjum sínum úr
Atlantshafsfluginu, nú er það um 50-
60% og eftir þessar aðgerðir þá verðum
við kannski komnir niður í 30-40%.“
Allir þættir endurskoðaðir
Hvað með aðrar breytingar í rekstri
félagsins?
„Við gerðum breytingar í hótel-
rekstrinum. Samkeppnin hefur aukist
gífurlega á síðustu tveimur árum með
tilkomu viðbyggingar á Hótel Sögu,
byggingar Holiday Inn og annars sem
er á leiðinni. Nýting á hótelum í
Reykjavík var því mjög léleg síðastlið-
inn vetur og því gerðum við ráðstafanir
til að minnka þá starfsemi. Síðan er
líka í gangi að endurskoða greinar sem
á ákveðnum tímapunkti er hagstætt að
vera með innan fyrirtækisins, en með
breyttum forsendum verður ódýrara að
kaupa þjónustuna. Þannig lokum við
bakaríi á Hótel Loftleiðum. í framtíð-
inni munum við síðan líta á ýmsa svona
þætti sem voru hagkvæmir fyrir nokkr-
um árum, en hagkvæmara verður að
kaupa þá utan að. Við höfum einnig
dregið okkur töluvert úr veitingastarf-
semi, bæði á Esju og Loftleiðum. Það
er hagkvæmara að leigja aðstöðuna og
fá eitthvað fyrir það en að reka það
með tapi.“
Nýjar vélar á allar leiðir
Hvað með breytingar á flugvélakosti
félagsins?
„Þegar við sáum upp úr 1986 að við
vorum að komast út úr þeim erfiðleik-
um sem við höfum verið í síðan 1979,
þá sáum við fram á að við gætum farið
að endurnýja flugvélakostinn. Við
mörkuðum þá stefnu að byrja á Evr-
ópufluginu, enda var þar mesti vöxtur-
inn og þar sáum við björtustu framtíð-
ina. Vélarnar voru sumar orðnar nokk-
uð gamlar og svo komu til reglur um
hávaðamörk sem taka gildi á árunum
1990-1992. Við sáum fram á að eldri
flugvélar myndu falla í verði og einnig
vildum við veita mjög góða og ábyggi-
lega þjónustu.
Á 50 ára afmæli félagsins á síðasta ári
var skrifað undir kaupsamning við
Boeing á tveimur 737-400 vélum, sem
kosta samtals um 60 milljónir dollara,
eða tæpa 3 milljarða króna. Þetta eru
vélar með 156 sæti. Þær koma i apríl og
maí á næsta ári. Síðan höfum við
kaupréttarheimild á tveimur vélum til
viðbótar af sömu gerð, sem kæmu þá
vorið 1990-1991. Þetta á að fullnægja
okkar þörfum í Evrópufluginu fram að
aldamótum að minnsta kosti. Vélarnar
eru mjög fullkomnar og fullnægja öll-
um kröfum. Þær eru einnig sparneytnar
á eldsneyti, þannig að eldsneytiskostn-
aður kemur til með að lækka um
40-50% á hvert sæti. Þetta eru reyndar
dýrar vélar, þannig að við breytum
kostnaðinum og í stað þess að borga
eldsneytiskostnað, þá borgum við álíka
mikið í fjármagnskostnað og eignumst
ný og góð tæki.
50 milljón dollara vélar
Næsta skrefið var síðan að íhuga
hvaða vél hentaði best á Norður-At-
lantshafinu. Við höfum ekki ákveðið
endanlega hvaða vél verður fyrir val-
inu, en höfum látið taka frá fyrir okkur
framleiðslunúmer hjá Boeing á tveimur
757-200 vélum og kæmu þær fyrstu til
afhendingar vorið 1990 og höfum síðan
kauprétt á þriðju vélinni ári seinna.
Við vonumst til að geta tekið endanlega
ákvörðun um þessi flugvélakaup í
haust. Þessar vélar eru einnig mjög
dýrar og kosta um 50 milljón dollara
stykkið, og eru með 210 sæti.
Við höfum fengið heimild stjórnar til
að selja allar DC 8 vélar félagsins, þrjár
talsins, en þær voru keyptar fyrir þrem-
ur til fjórum árum síðan. Við höfum
góðar vonir um að geta selt þær á næstu
vikum. Við munum síðan leigja tvær
þeirra til baka, fram að þeim tíma sem
nýjar vélar gætu komið afhendingar,
vorið 1990.
Nýjar vélar innanlands eftir 5 ár
Síðan þegar þetta verður komið
munum við athuga innanlandsflugið
betur og höfum þar einkum í huga
þrjár flugvélategundir. Við höfum ekki
treyst okkur til fá nýjar vélar í innan-
landsflugið miðað við ástand flugvalla
eins og það hefur verið. Nú er komin
áætlun um endurbyggingu flestra flug-
valla á landinu, þannig að þeir fara að
verða boðlegir nýjum vélum. Við höf-
um lent í miklum viðhaldskostnaði á
Fokker vélunum út af lélegu ástandi
flugvallanna. Við munum því einbeita
okkur að því í vetur að velja hvaða
flugvél eða flugvélar verða arftakar
Fokkervélanna.
Þar koma helst þrjár tegundir til
greina og við fylgjumst náið með þeim.
Það er fyrst Fokker 50, síðan frönsk-ít-
ölsk vél sem heitir ATR 42 og loks De
Havilland Dash 8-300. Þær munum við
vega og meta og sjá hvað hentar okkur
best. Við eigum von á fulltrúa frá
Fokker seinna í mánuðinum og jafnvel
von á sýningarvél frá Fokker í septem-
ber og þá verða aðstæður kannaðar og
flogið tilraunaflug. Þetta eru allt 40-55
farþega vélar. Þessi endurnýjun gæti
átt sér stað 1992-1993 og við stefnum
að því. Þá ættu flugvellirnir að vera
orðnir viðunandi fyrir þessar nýju
vélar.“
Þurfum nýja flugstöð
Hvað með Reykjavíkurflugvöll? Ert
þú þeirrar skoðunar að hann eigi að
vera þar sem hann er nú?
„Ég held að við verðum eins og
flestar aðrar stórborgir að hafa flugvöll
tiltölulega nálægt helsta byggðarkjarna
landsins. Við getum ekki útilokað fólk
sem býr úti á landi, en það vill koma
beint inn í höfuðborgina. Mín skoðun
er sú að það sé tiltölulega hættulaust að
hafa flugið hér og þetta er þjónusta
fyrir okkar farþega og til þæginda fyrir
þá, en þeir eru flestir utan af landi. Svo
leikur veðrið líka stóran þátt, því oft er
erfitt með flug og þá væri það mjög til
óhagræðis fyrir okkar viðskiptavini að
þurfa að fara til Keflavíkur upp á von
og óvon hvort að það verður flogið.
Við sjáum því ekki annað og stefnum
raunar á að flugið verði hér áfram.
Það sem þarf að gera, er að byggja
nýja flugstöð á Reykjavíkurflugvelli,
hvort sem við gerum það eða í sam-
vinnu við aðra. Það er verkefni sem við
sjáum fram á að taka á einhvern hátt
þátt í á næstu árum. Það er orðið
bráðnauðsynlegt að flytja úr þessum
skúrum sem við erum í núna. Þetta er
allt löngu sprungið og við erum alltaf
að bæta smávegis við þá. Það er búið
að skipuleggja hvar ný flugstöð ætti að
vera, en það er fyrir sunnan slökkvi-
stöðina. Við flytjum um 280.000 far-
þega um völlin á ári og önnur félög
flytja líka einhvern fjölda, þannig að
ný flugstöð á fyllilega rétt á sér.“
Bjartsýnn á framtíðina
Hvernig líst Sigurði á framtíð Flug-
leiða?
„Við erum bjartsýnir á framtíðina og
með þessu átaki sem nú er í gangi, að
hreinsa út það sem rekið er með halla,
þá lítum við björtum augum fram á við
og vonumst til að geta rekið fyrirtækið
með hagnaði á þessu ári. Við verðum
að vera ákveðnir í því að aðlaga
fyrirtækið að breyttum forsendum á
hverjum tíma, þær breytast stöðugt,
þannig að við munum fylgjast stöðugt
með. Við erum að fara út í mikið átak
í haust og vetur, að koma með stefnu-
mótun fyrir fyrirtækið til næstu fimm
eða tíu ára. Það verður lögð gífurleg
vinna í það í öllum rekstrarþáttum
félagsins að sjá hvernig innri og ytri
aðstæður breytast og hvaða áhrif það
hefur á framtíðarstefnumótun félags-
ins.“ -SÓL