Tíminn - 27.08.1988, Qupperneq 3

Laugardagur27. ágúst 1988
HELGIN
13
Höföingjar sitja að áti og veislu. Jón prestur bar ótæpilega ■ þá Diðrik og menn hans, áður en bændaflolckurinn
gerði atlöguna að þeim.
þá austur undan klaustrinu, þar í
gönguskarði, þegar gengið er upp að
Gufunesi."
Eftirmál
Mikil eftirmál urðu að þessum
atburðum og gengu fyrst um þá
dómar hinn 23. ágúst - eða 13
döguni eftir vígin. En svo var lög-
maðurinn, Erlendur Þorvarðsson,
hræddur, að hann þorði ekki sjálfur
að nefna í dóminn, heldur fékk einn
sýslumanna sinna til þess. Voru
ýmsar sakargiftir á þá Diðrik bornar.
I fyrsta lagi hefðu þeir rænt á
Eyrarbakka hálfu öðru hundraði
Lýbikumarka í gulli og silfri, sem
Ögmundur biskup átti þar í varð-
veislu. Þá hefðu þeir rænt fjórum
nautum á Hvannavöllum, bæði frá
biskupi og öðrum. í þriðja lagi hafði
Diðrik látið stinga lóð kirkju og
biskups í Grindavík og látið gera þar
hús í óleyfi. Enn hefði hann tekið 6
jarðir biskups við Viðeyjarsund í
óleyfi og loks borinn þeirri sök að
hafa riðið til Skálholts og vaðið að
biskupi með miklu offorsi og smán-
aryrðum. Voru þessar sakir allar
sannaðar með vitnum. Varð niður-
staðan sú að Diðrik og allir förunaut-
ar hans hefðu unnið sér til óhelgi og
verið óbótamenn og því réttdræpir,
en þeir friðhelgir og saklausir er þá
hefðu vegið.
Kláus van Marwitzen spurði víg
þeirra Diðriks og manna hans og
gerði að vonum sem mest úr þessu í
eyru konungs. Ákærði hann Ög-
mund biskup fyrir að vera hvata-
mann verksins. Skrifaði konungur
til Alþingis, þar sem hann bar þessa
sök á Ögmund, en hann sór þá eið
að því í lögréttu að hann hefði
aldrei, hvorki leynt eða ljóst, lagt
svo fyrir eða ráð til gefið að Diðrik
og förunautar hans yrðu af dögum
ráðnir. Dæmdu dómsmenn því
Kláus vera rógsmann og skyldi hann
hafa fyrirgert hirðstjórn sinni vegna
þessa rógs og annarra lögbrota.
Ritaði Ögmundur sjálfur konungi til
þess að bera af sér hlutdeild í drápi
Diðriks og enn ritaði Jón Arason
konungi og studdi embættisbróður
sinn.
Konungur mun í fyrstu hafa ætlað
sér að senda Kláus van der Marwitz-
en með herskip til íslands að ná
hefndum yfir vegendum Diðriks og
koma á reglu í landi, en hvarf frá
því. Þess í stað sendi hann hingað
höfuðsmann sinn, Kristofer
Hvítfeld, að rannsaka málin og
dæma í þeim. I för með Hvítfeldi var
Kláus hirðstjóri. Er skemmst frá því
að segja að þeir komu hér í fardög-
um árið 1541 á tveim herskipum og
dvöldust hér fram yfir Alþingi. Var
þá Ögmundur biskup handtekinn og
hafður út á skip til Hvítfelds, en það
er önnur saga, sem ekki verður rakin
hér.
Af málsrannsókn Hvítfelds er það
annars að segja að þeir skutu dómi
lögréttunnar til konungsvalds og þeir
menn, sem lýst hefðu á sig vígum,
skyldu útlægir til kóngs miskunnar.
Hvergi er þess getið að nokkur
hefnd hafi samt komið fram við
vígsmenn Diðriks og hefur konung-
ur líklega látið bætur falla niður,
með því að honum hafa þótt sakir
Diðriks ærnar, er hann kynnti sér
alla málavöxtu.
Aftur á móti farnaðist Kláusi van
der Marwitzen illa eftir þetta. Hann
missti hirðstjórn sína og var síðar
settur í varðhald hjá konungi, meðal
annars fyrir uppþot og óeirðir er
hann hefði valdið á íslandi.
Lok Viðeyjarklausturs
Yfirgangur Diðriks og Kláusar
van der Marwirzen var í rauninni
aðeins fyrsti gjósturinn er boðaði
þann storm er í hönd fór og geisaði
hin allra næstu árin, meðan Kristján
konungur þriðji, þröngvaði siða-
skiptunum upp á landsmenn, enda
hefur þessi konungur fengið þau
eftirmæli að enginn Danakonunga
hafi verið afskiptasamari og íhlutun-
arfrekari um íslensk mál en hann.
En því völdum við okkur þetta
efni til umfjöllunar nú að með vígslu
endurreistrar Viðeyjarstofu hefur
eyjuna og ekki síst Viðeyjarklaustur
borið á góma. För Diðriks í eyna
táknaði endalok klausturlifnaðar þar
að heita má. Þetta var Ögmundi
biskup þegar ljóst, enda var taka
klaustursins sá atburður er gerði
honum ljóst að hann fékk ekki
valdið biskupstigninni lengur.
Beiddist hann að fá eyna sér til
uppihalds í ellinni, en til þess hefði
auðvitað aldrei komið og að auki
steðjaði feigð nú óðfluga að honum.
Eftirmaður hans, Gissur biskup Ein-
arsson, sá undarlegi og flókni
maður, sem enginn veit hvort telja
skal fremur skálk eða dýrling, fékk
loforð Kristjáns konungs 1542 um
að í eyjunni skyldi rísa latínuskóli
-sem þegar var svikið, eins og svo
margt á þessari brigðmálu öld, þar
sem hver maður lést þó ganga fram
í Guðs nafni. Eyjan var fengin
hirðstjórum konungs og fógetum
þeirra þeim til framfærslu.
Jón biskup Arason setti að vísu
Alexíus ábóta að nýju yfir helgan
lifnað í Viðey árið 1550, en það stóð
ekki nema fáeinar vikur, þar sem
biskup var orðinn konungsfangi hið
sama haust.
Viðeyjar er réttilega minnst sem
aðseturs föður Reykjavíkur og hinna
stórbrotnu Stefensena. En kannske
gegndi hún aldrei jafn stórpólitísku
hlutverki og á þeim dögum er síðustu
kaþólsku biskuparnir og legátar hins
nýlútherskra Danakonungs reyndu
með sér til úrslita.
r
BLAÐBERA VANTAR
Víðsvegará
Reykjavíkursvæðinu
FLUGMÁLA STJÓRN
Útboð
Flugmálastjórn óskar eftir tilboöum í 3. áfanga að
nýrri flugbraut viö Egilsstaði.
Helstu magntölur:
Gröftur 115.000 rúmmetrar
Fylling 190.000 rúmmetrar
Útboðsgögn verða afhent hjá Ingólfi Arnarsyni,
umdæmisstjóra Flugmálastjórnar á Egilsstaða-
flugvelli og hjá Almennu verkfræðistofunni h.f.,
Fellsmúla 26,108 Reykjavík, frá og með föstudeg-
inum 26. ágúst 1988 gegn kr. 5.000,- skilatrygg-
ingu.
Tilboð verða opnuð á Almennu verkfræðistofunni
h.f., Fellsmúla 26, Reykjavík, mánudaginn 12.
september n.k. kl. 14.00 að viðstöddum þeim
bjóðendum sem þess óska.
Flugmálastjórn áskilur sér rétt til að taka hvaða
tilboði sem er eða hafna öllum.
Flugmálastjórn
Skrifborð fyrir skólafólk
Margar gerðir
verð frá kr. 4.800.—
Skrifborðsstólar
Margar gerðir
verð frá kr. 3.850.—
HÚSGÖGN OG *
INNRÉTTINGAR cq 00
SUÐURLANDSBRAUT 32 UO UÍJ VV