Tíminn - 07.09.1988, Blaðsíða 5

Miðvíkddagcjr T. •septerhb'éV'íð8é't
-,'rynT
Timinn 5
Steingrímur Hermannsson utanríkisráöherra undrandi á yfirlýsingum forsætisráöherra:
niðurfærslan sé fær
Niðurfærsluleiðin: Ásmundur Stefánsson:
ENGARFREKARI
VIÐRÆÐUR UM
UEKKUN LAUNA
Eftir að slitnaði upp úr samstarfs-
viðræðum ríkisstjórnarinnar og ASÍ
í fyrradag þyngdist heldur róðurinn
með að halda ríkisstjórninni saman.
Yfirlýsingar forsætisráðherra um að
hann teldi niðurfærsluleiðina ófæra,
virðast hafa komið flatt upp á sam-
ráðherra hans.
Vitað er að öll stjórnun peninga
og lánamarkaðarins er eitur í bein-
um frjálshyggjuliðsins í Sjálfstæðis-
flokknum og telja margir að það lið
hafi haft hönd í bagga með að
Þorsteinn Pálsson kom á fund ASÍ
manna með lítið annað í pokahorn-
inu en lækkun almennra launa.
Niðurfærslan ófær?
„Niðurfærsluleiðin er ekki fær í
stórstríði við verkalýðshreyfinguna.
Framkvæmd hennar byggir á skiln-
ingi aðila og sá skilningur var að
skapast, en all víðtækt samkomulag
í þjóðfélaginu um hana er forsenda
hennar," sagði Þorsteinn Pálsson í
samtali við Tímann í gærkvöldi.
Steingrímur Hermannsson sagði
Tímanum í gærkvöldi að hann teldi
alls ekki fullreynt hvort niðurfærslu-
leiðin væri fær. Hann sagði það
skiljanlegt að verkalýðshreyfingin
gengist ekki inn á að laun yrðu
lækkuð einhliða.
Hann sagði plagg það sem lagt var
fram í viðræðunum hefði nánast
ekki verið neitt annað en útreikning-
ar sérfræðinga á því hvað gerðist í
efnahagslífinu ef laun yrðu lækkuð.
í því stæði ekkert um áhrif þess að
lækka vexti og fjármagnskostnað og
beita þar til níundu grein úkvæða
Seðlabankalaganna, né heldur áhrif
annarra hliðarráðstafana.
„Kemur mér
spánskt fyrir sjónir“
Steingrímur sagði að engin endan-
leg ákvörðun lægi fyrir um fram-
kvæmd á samþykkt ríkisstjórnarinn-
ar frá í maí um afnám lánskjaravísi-
tölunnar, né um lækkun á ýmissi
opinberri þjónustu á vegum ríkis og
sveitarfélaga.
Steingrímur sagðist aldrei hafa gert
ráð fyrir að ASÍ myndi samþykkjá
niðuiifærslu sem byggir á lækkun
launa eingöngu. Hann sagði að
aldrei hefði verið samþykkt í ríkis-
stjórninni að vísa niðurfærsluleið-
inni frá og sér kæmu yfirlýsingar
forsætisráðherra spánskt fyrir sjónir.
Vitað væri að frjálshyggjulið Sjálf-
stæðisflokksins væri mjög á móti
allri stjórn peningamálanna og líkast
þvf sem þeir væru hér með fingur í
spilinu.
Niðurfærsla vænlegust
„Ég tel að niðurfærsluleiðin sé
vænlegasta leiðin til að koma undir-
stöðu- og samkeppnisatvinnuvegun-
um á góðan rekstrargrundvöll,"
sagði Halldór Ásgrímsson sjávarút-
vegsráðherra Tímanum í gær.
Halldór sagði ástandið í efnahags-
málunum nú svo alvarlegt að ríkis-
stjórnin yrði að sameinast hið snar-
asta um aðgerðir. Það versta í stöð-
unni væri að gera ekkert. Það myndi
leiða til stöðvunar atvinnuveganna á
skömmum tíma. f ljósi þess hversu
alvarlegt ástandið væri, kæmu hon-
um yfirlýsingar forsætisráðherra á
óvart.
Þorsteini og
frjálshyggjuliðinu að kenna
„Ég kenni Þorsteini Pálssyni og
frjálshyggjuliðinu í íhaldinu um slit
viðræðna milli ASÍ og ríkisstjórnar-
innar. Þorsteinn kom greinilega til
viðræðnanna ákveðinn í að ræða
eingöngu um launalækkun og sleit
viðræðunum þegar hann komst ekki
upp með það“, sagði Þórður Ólafs-
son í Þorlákshöfn, miðstjórnarmað-
ur í ASÍ eftir að samstarfsfundurinn
fór út um þúfur í fyrradag.
Þórður sagði það fráleitt að ætla
að fjármálavandræði undirstöðuat-
vinnuveganna stöfuðu af of háum
launum. Allir vissu að sjávarútveg-
urinn og atvinnugreinar honum
tengdar, hefðu verið arðrændar og
eigið fé þeirra löngu upp urið og
fjármagnskostnaður fyrirtækja væri
miklu meiri en launakostnaður. Því
væri aðalatriðið að ná honum niður
með öllum tiltækum ráðum. -sá
„Á fundi miðstjórnar ASÍ var
samþykkt samhljóða að setja það
skilyrði fyrir áframhaldandi við-
ræðum við ríkisstjórnina, að þær
snúist ekki um lækkun launa,“
sagði Ásmundur Stefánsson forseti
ASÍ við Tímann í gær.
í samþykkt sem send var fjöl-
miðlum eftir miðstjórnarfundinn
segir að áframhaldandi viðræður
ASÍ og ríkisstjórnarinnar skuli
beinast að því að leita leiða til að
lækka vexti og verðlag og tryggja
afkomu útflutningsgreina. Þá er
'krafa sambandsins ítrekuð um að
ekki verði frestað hækkun bóta
elli- og örorkulífeyrisþega.
Ásmundur Stefánsson sagði að
vandinn við stjórn efnahagsmál-
anna væri ekki sá að laun almennra
launþcga væru of há, heldur mis-
gengi útflutningsatvinnuveganna
og annarra atvinnugreina í þjóðfé-
laginu. Þó að almenn laun yrðu
færð niður, lagaðist misgengið ekk-
ert við það.
Vextina þyrfti að lækka, ekki
aðeins almcnna bankavexti, heldur
þyrfti einnig að setja löggjöf um
afföll í skuldabréfaviðskiptum.
Þá sagði Ásmundur að 10%
skattþrep ofan á tekjur yfir 100
þús. á mánuði myndi afla ríkissjóði
2,7 milljarða kr. sem er tvöfaldur
halli frystingarinnar. -sá
Afall Avöxtunar skapar
nýtt þak á örugga vexti
.................... **x«%*v.
i iiilnFfíiiÉliii -.■***••*«,
Tímamynd Gunnar.
Villtur hvalur
Þótt verulegar sviptingar hafi nú
átt sér stað í fjármálaheimi íslend-
inga með fráfalli Ávöxtunar sf. og
sveiflu í innlausnarbeiðnum fyrir og
eftir þann atburð, er ekki gott að
segja til um hversu mikið af því
kemur til innlagnar í bankakerfinu í
staðinn. Stafar það af því að veruleg-
ur stærðarmunur er á heildar inni-
stæðum fjármagnseigenda í bönkum
og sparisjóðum og þeim stærðum
sem krafist var innlausnar á hjá
verðbréfasölum. Eru áhrifnin líka
minni vegna þess að enn er nær allt
fjármagnið bundið inni sem var í
sjóðum Ávöxtunar sf. Tilfærsla á um
150 milljónum varður varla mælan-
leg þegar innistæður eru um 80
milljarðar króna, þótt auðvitað hafi
nokkrir bankastjórar spurnir af því
að fólk sé að færa fé sitt yfir í
bankana og hafi jafnvel talað um
aukið innstreymi fjármuna í samtöl-
um við Tímann.
Fráfall Ávöxtunar og áfall það
sem peningamarkaðurinn hefur nú
orðið fyrir, virðist hins vegar ætla að
verða til þess að sú hámarksávöxtun
sem þar var í boði hefur nú nær
horfið af markaðnum og raunvextir
hafa verið að lækka undanfarna
daga og munu lækka á næstunni.
Talið er að hámarksávöxtun á verð-
bréfamarkaði verði varla meiri en
um 11% eftir þessa atburði og hafa
þá lækkað úr 14-15% á fáum vikum.
Aukin kaupskylda verðbréfasala
varðandi sölu á ríkisskuldabréfum,
sem bera nú lægri vexti, hefur einnig
rík áhrif í þessa átt.
Tryggvi Pálsson, bankastjóri
Verslunarbanka íslands, sagði í sam-
tali við Tímann að sá toppur sem
auglýstur hefði verið í tilboðum
verðbréfasjóðanna á íslandi væri
núna farinn með áfalli Ávöxtunar sf.
Lægri kanturinn' í tilboðum verð-
bréfasjóða hafi til skamms tíma
verið nálægt 12% og uppí 14-15%,
en muni líklega í náinni framtíð leita
í 11%, því trygg bréf sem sjóðirnir
kaupi hafi lækkað í ávöxtun.
„Ég held að hin háa ávöxtun hafi
kannski aldrei verið til og hefur á
vissan hátt verið blekking," sagði
Tryggvi, „og ávöxtunin á markaðn-
um hefur þegar lækkað. Sá sem hæst
bauð reyndist vera að bjóða hlut
sem hann ekki hafði, en nú er
toppurinn í ávöxtun farinn með
áfalli Ávöxtunar sf.“
Samband áhættu og ávöxtunar
Tryggvi sagði að eftir þessa atburði
ætti fólki að vera það ljóst, sem ekki
var það Ijóst áður, að samband er
milli ávöxtunar og áhættu. Þannig
gætu áhrifin af þessu áfalli orðið til
góðs til lengri tíma litið. Sá öri
vöxtur sem verið hefur í verðbréfa-
viðskiptum verður nú hægari og
meir bundinn við trausta aðila.
Öfugur vaxtaferill
Það er margt sem leitt getur til enn
frekari lækkunar raunvaxta og há-
marks ávöxtunar. Stærstu orsakirnar
eru þegar komnar fram með áfalli
Ávöxtunar en margt annað kemur
til á sama tíma. Bankabréf hafa
lækkað að raunávöxtun um 0,5-
1,0% á síðustu vikum og vextir
ríkisskuldabréfa hafa verið lækkaðir
um svipað hlutfall við útgáfu nýjustu
bréfanna.
Við síðustu útgáfu ríkisskulda-
bréfa var stuðst viö þá spá að vextir
myndu Iækka og m.a. af þeim sökum
var ákveðið að hafa nýju bréfin með
öfugum vaxtaferli. Öfugur vaxtafer-
ill þýðir að bréfin bera lægri vexti
eftir því sem þau eru til lengri tíma.
Það er jafnan gert í fjármálaheimin-
um þegar útlit er fyrir lækkun vaxta
en ekki hækkun. Ef búist er við
hækkun er jafnan reynt að mæta
henni með því að gera bréfin til
lengri tíma kræsilegri með stöðugt
hærri vöxtum fram í tímann.
Þak á örugga ávöxtun
Annað stórt atriði sem líklegt er
tii að valda lækkun raunvaxta í
tilboðum verðbréfasjóða er sú aukna
kaupskylda þeirra á ríkisskuldabréf-
um. Þeim er nú gert að kaupa
ríkisskuldabréf fyrir allt að 20% af
ráðstöfunarfé sjóðanna og hefur það
þær augljósu afleiðingar að lækkandi
vextir ríkisskuldabréfanna valda
lækkun þeirrar ávöxtunar sem sjóð-
irnir geta boðið félögum sínum.
Hámarks ávöxtun verðbréfasjóða
getur því varla borið mikið hærri
raunvexti en um 11% miðað við
raunverulegar aðstæður sjóðanna og
möguleika þeirra til öruggrar ávöxt-
unar. Öll ávöxtunartilboð sem boðin
verða umfram það hér eftir hljóta
því að byggja á svipuðum og álíka
ótryggum grunni og tilboð Ávöxtun-
ar sf. Það hefur því skapast ákveðið
og opinbert þak á örugga ávöxtun á
síðustu vikum. KB
Starfsmenn skipadeildar Sam-
bandsins í Holtagörðum við Sunda-
höfn urðu varir við lítinn hval á
sundi í höfninni um hádegið í gær.
Reyndist þetta vera andanefja og sú
sama og sést hafði til við Akranes sl.
sunnudagskvöld. Þar villtist hvalur-
S.H., S.Í.F. og Sölustofnun lagmetis
munu sýna framleiðslu sína á alþjóð-
legu matvælasýningunni SIAL í Par-
ís dagana 17.-21. október n.k.
Sýningin er sú umfangsmesta í
Evrópu og áhrifa hennar gætir um
heim allan. Hún er haldin annað
hvert ár og sækja hana um 200
þúsund manns alls staðar að úr
heiminum.
Útflutningsráð er sýnendum til
halds og trausts og er markmið
inn að landi og forðuðu Skagamenn
honum frá því að drepast í flæðar-
málinu. Það hefur greinilega tekist
og var stefnan þá tekin á Reykjavík.
Andanefjan synti þó fljótlega út á
haf í gær eftir stutta viðdvöl í
Sundahöfn. JIH
þátttökunnar í sýningunni að efla
útflutninginn, styrkja viðskiptasam-
bönd og afla nýrra.
Þetta er í fyrsta sinn sem þessi
fyrirtæki sýna sameiginlega erlendis
en þýskt fyrirtæki annast hönnun og
byggingu á 300 fermetra sýningar-
svæði sem verður á tveim hæðum.
íslendingarnir munu efna til mót-
töku í íslenska sendiráðinu í Frakk-
landi og verður heiðursgestur þar
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegs-
ráðherra. -sá
Sjávarréttir kynntir
Sjávarafurðadeild Sambandsins,