Tíminn - 10.09.1988, Blaðsíða 16

16 Tíminn
Laugardagur 10. september 1988
Heiðurslaun
Brunabótafélags íslands
19 8 9
í tilefni af 65 ára afmæli Brunabótafélags
íslands, 1. janúar 1982, stofnaði stjórn félags-
ins til stöðugildis hjá félaginu til þess að gefa
einstaklingum kost á að sinna sérstökum
verkefnum til hags og heilla fyrir íslenskt
samfélag hvort sem er á sviði lista, vísinda,
menningar, íþrótta eða atvinnulífs. Nefnast
starfslaun þess, sem ráðinn er:
HEIÐURSLAUN
BRUNABOTAFELAGS ÍSLANDS
Stjóm B.í. veitir heiðurslaun þessi samkvæmt
sérstökum reglum og eftir umsóknum. Regl-
urnar fást á aðalskrifstofu B.í. að Laugavegi
103 í Reykjavík.
Þeir, sem óska að koma til greina við
ráðningu í stöðuna á árinu 1989 (að hluta
eða allt árið), þurfa að skila umsóknum til
stjórnar félagsins fyrir 1. október 1988.
Brunabótafélag íslands.
Útboð
^RARIK
Bk. ^ RAFMAGNSVEITUR RlKISINS
Rafmagnsveitur ríkisins óska eftir tilboðum í
eftirfarandi:
RARIK 88012 Ræsting á skrifstofuhúsnæði
Laugavegi 118.
Opnunardagur: Þriðjudagur 27. september 1988
kl. 14.00.
Tilboðum skal skila á skrifstofu Rafmagnsveitna
ríksins, Laugavegi 118, 105 Reykjavík, fyrir opn-
unartíma og verða þau opnuð á sama stað að
viðstöddum þeim bjóðendum sem þess óska.
Útboðsgögn verða seld á skrifstofu Rafmagns-
veitna ríkisins, Laugavegi 118, 105 Reykjavík, frá
og með mánudeginum 12. sept. 1988 og kosta kr.
300,00 hvert eintak.
Rafmagnsveitur ríkisins
Laugavegi118
105 Reykjavík.
^ Vatnsveita
Reykjavíkur
TÆKNITEIKNARI
Vatnsveita Reykjavíkur óskar að ráða tækniteikn-
ara nú þegar.
Upplýsingar veitir Jón G. Óskarsson í síma
685477.
ARNAÐ HEILLA
Áttræð:
Una Jóhannesdóttir
Þann 12. septcmber 1908 fæddist
ungum hjónum á Siitvindastöðum í
Staðarsveit, þeim Vilborgu Kjart-
ansdóttur og Jóhannesi Guðmunds-
syni, stúlka, sem í skírninni hlaut
nafnið Una. Þessi stúlka var fyrsta
barn þeirra Slitvindastaðahjóna, en
þau hjón eignuðust alls 12 börn.
Una ólst upp hjá foreldrum sínum
og náði góðum þroska. En nútíma-
fólk á trúlega erfitt með að skilja að
unnt hafi verið að koma stórum
barnahóp til þroska án nokkurrar
aðstoðar samfélagsins, en þá voru
óþekkt fæðingarorlof, barnabætur
og barnabótaaukar og hvað þær
heita allar bæturnar og aðstoðin,
sem foreldrar eiga völ á og eru
veittar nú og þykir þó mjög á sig lagt
að ala upp börn.
Aðeins 15 ára réðst Una kaupa-
kona til Guðjóns Péturssonar,
bónda í Arnartungu í Staðarsveit,
sem þá hafði tekið jörðina á leigu.
Þctta leiddi til þess að þau fóru að
búa saman og áttu heima í Arnar-
tungu til 1929.
Húsakostur var mjög lítilfjörlegur
og fjós undir palli. I Arnartungu
fæddust þeim fjögur börn, eitt fædd-
ist andvana og annað dó ungt.
Næstu fimm árin voru þau á
hálfgcrðum hrakhólum og bjuggu á
tveimurstöðum í sveitinni við heldur
lítilfjörlega búskaparaðstöðu, bæði
í húsakosti og landsnytjum.
frá Gaul
En árið 1934 fengu þau ríkisjörð-
ina Gaul í Staðarsveit til ábúðar en
þegar þangað kom voru börnin orðin
sex, sem lífs voru, allt drengir. Og
enn fjölgaði börnunum og síðasta
barn þeirra hjóna fæddist árið 1950
og voru þá orðin fjórtán, þar af tólf
lifandi, 9 synir og 3 dætur.
Jörðin Gaul hafði verið í niður-
níðslu um langan tíma og að mestu
í eyði áður en þau Una og Guðjón
komu þangað. Húsakostur allur,
bæði fyrir mer n og skepnur, var
mjög lélegur en jörðin þótti góð
beitarjörð en slægjur takmarkaðar,
túnið allt kargaþýfi. Nokkur hlunn-
indi voru af reka.
Þarna bjó Guðjón, ásamt Unu
konu sinni og börnum til dauða-
dags, en hann lést 7. ágúst 1968.
Verulegar umbætur voru gerðar á
jörðinni í tíð Guðjóns, bæði í ræktun
og byggingum, en mest og best
umbót fyrir húsfreyjuna var þegar
íbúðarhús, steinsteypt, var byggt
1942 og stækkað síðar. Þetta var
kærkomið fyrir húsmóðurina með
sína stóru fjölskyldu, sem gjör-
breytti allri aðstöðu við heimilishald-
ið.
Við andlát Guðjóns voru öll börn-
in farin að heiman, nema Guðmund-
ur, næst yngsti sonurinn. Tók hann
við búskap á jörðinni, en Una móðir
hans hélt áfram húsfreyjustörfum á
heimilinu og bjó með syni sínum á
Gaul til ársins 1985, en þá fluttu þau
á Akranes og hafa búið þar síðan á
Stekkjarholti 20.
Enn heldur hún heimili með syni
sínum með mikilli prýði og rausn,
því gestkvæmt er á heimili þeirra af
ættingjum og vinum, og er ekki
annað að sjá en að hún njóti sín vel
sem fyrr í húsmóðurstörfunum.
Öll börnin, sem upp komust, cru
dugnaðarfólk, sem hefur haslað sér
völl á ýmsum sviðum þjóðlífsins og
hefur reynst hinir nýtustu þegnar.
Börn Unu og Guðjóns eru þessi,
í aldursröð: Jón, Pétur Ingiberg,
JóhannesMatthías, Jóhann Kjartan,
Vilhjálmur Maríus, Sveinn, Gunnar
Hildiberg, Ólína Anna, Guðmundur
Björn, Sigurjón Magnús, Soffía
Hulda og Vilborg Inga.
Afkomendahópurinn er orðinn
stór, því eins og áður segir komust
tólf börn hennar til fullorðinsára og
eru lifandi. Barnabörnin eru nú 50
og barnabarnabörnin 60, eða afkom-
endur alls 122.
Þegar Una Jóhannesdóttir lítur
nú til baka yfir hinn langa lífsferil,
verða minningarnar margar. Lengi
framan af ævinni var við marga
erfiðleika að stríða: fátækt og
kreppu í illu árferði, léleg húsakynni
þægindasnauð, sem reyndi á hagsýni
og dugnað húsmóðurinnar að láta
börnin sem minnst líða fyrir það. En
með atorku og þrautseigju húsbænd-
■11111 MINNING IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIM^
Sigurður Þórðarson
frá Tannastöðum
Þann 1. september síðastliðinn
andaðist Sigurður Þórðarson frá
Tannastöðum í Ölfusi, á Sjúkrahúsi
Suðurlands, eftir tæpa mánaðarlegu
á sjúkrahúsinu. Þessa grandvara
heiðursmanns langar mig að minnast
nokkrum orðum við þessi eyktar-
mörk, sem allir eiga örugg og viss,
þrátt fyrir órætt lífshlaup.
Sigurður var fæddur að Tanna-
stöðum þann 29. apríl 1910 og var
því 78 ára er hann lést. Faðir hans,
Þórður Sigurðsson fræðimaður, bjó
alla sína ævi á Tannastöðum. Hann
var fæddur 10. september 1864 og
dáinn 91 árs gamall þann 29. júlí,
rigningasumarið 1955. Móðir Sig-
urðar var Jensína Snorradóttir frá
Þórustöðum í Ölfusi, fædd 5. júní
1878 og dáin 5. maí 1973, þá 95 ára
gömul. Systkini átti Sigurður tvö,
Hávarð bifreiðastjóra (nú látinnjog
Hólmfríði húsfreyju á Stóru-
Sandvík.
Það mun nú farið að nálgast hálfa
öld síðan ég ungur að árum kom
fyrst að Tannastöðum. Var ég í fylgd
föður míns, sem var góðkunningi og
vinur þessa heimilis. Hafi hann leigt
laxveiði af Þórði og var nýbyrjaður
að æfa stangaveiði, þá hollu íþrótt.
Vel man ég hve snyrtimennskan
var höfð í heiðri á þessum bæ.
Burstabærinn teygði sig upp móti
fjallshlíðinni og sólin skein á velmál-
uð þök og stafna. Túngarðurinn var
úr grjóti, völundarsmíð og gaf fal-
lega skeifulaga umgjörð um bæinn
og túnið.
Faðir minn sagði mér, að frá
þessum bæ kæmu l.fl. afurðir og
væri mjólkin ávallt f hæsta gæða-
flokki. Var hún kæld í ískaldri lind
neðan við hlað.
Mér er Þórður minnisstæður þótt
ekki kynntist ég honum náið. Ti!
þess var aldursmunur of mikill, hann
á níræðisaldri en ég á fermingar.
Furðar mig reyndar á því, þegar
hugurinn reikar aftur til þessara ára,
að hann gekk sumar hvert að hey-
skap með sínu fólki, en það gat ég
grannt skoðað, því engjasláttur fór
m.a. fram í nálægð við árbakkana,
þar sem við vorum að veiðum. Kom
Þórður þá gjarnan til okkar og gaf
|j) Félagsmálastofnun
Reykjavíkurborgar
FJÖLSKYLDUDEILD
Fósturheimili óskast fyrir 10 ára heimiiislausan
dreng.
Æskilegt er að heimilið sé í Reykjavík eða
nágrenni, en það er ekki skilyrði.
Fósturheimilið þarf að hafa reynslu af börnum,
vera barnlaust eða eingöngu unglingar á heimilinu.
Nánari upplýsingargefurÁslaug Ólafsdóttirfélags-
ráðgjafi í síma685911 milli kl. 9-12allavirkadaga.
góð ráð um veiðilega staði í ánni.
Síðar frétti ég, að Þórður gamli hafi
tekið í orfið sitt viku áður en hann
var allur.
Eins og víðar á þessum árum stóð
heyskapur fram á haust og mýrarnar
undir fjallinu urðu aðeins slegnar
með orfi og ljá, enda blautar og
nokkuð þýfðar. Ef sæmilega viðraði
mátti á þriðja degi sjá þyrpingu af
vel sættu útheyi, léttu en kjarnmiklu
fóðri, sagði Sigurður mér síðar.
Er nú ekki að orðlengja það, að
næstu fimmtíu árin eða svo hefi ég
eytt mörgum dýrðardegi á Tangan-
um við veiðar. Kristinn Vigfússon
smiður reisti og innréttaði dálítið
veiðihús fyrir föður minn á þessum
árum, sem enn stendur af gömlum
vana. Við urðum því réttnefndir
landsetar þess góða fólks, sem
Tannastaði byggði.
Árin líða og þótt dráttarvélin leysi
dráttarhesta af hólmi verða engar
stökkbreytingar á búskap Sigurðar,
sem tók við jörðinni af föður sínum.
Festa og snyrtimennska eru enn í
fyrirrúmi og engu breytt breyting-
anna vegna heldur að vel yfirlögðu
ráði.
Árið 1958 verða miklar og farsælar
breytingar á hag Sigurðar. Hann
festir ráð sitt og við húsfreyjustörf-
um á Tannastöðum tekur senn
myndar- og dugnaðarkonan Hall-
dóra Hinriksdóttir, ættuð úr Reykja-
vík. Nýr og ferskur blær kemur nú í
bæinn með yngra fólkinu. Halldóra
átti einn son, Jón Hinrik Gíslason,
f. 2. apríl 1953, þá sex ára, og gekk
Sigurður honum í föðurstað. Man ég
að alltaf voru unglingar á heimilinu
á sumrin til snúninga. Lengst munu
hafa dvalið hjá þeim hjónum þeir
Guðmundur Einarsson og Kári
Guðmundsson.
Sigurður bætti jörð sína mikið,
stækkaði tún og sléttLenda engja-
sláttur löngu aflagður og tún öll
vélslegin. Var hann alla tíð bjargálna
og hafði góðan arð af jörð og
skepnum þótt bú væri aldrei stórt.
Fjárglöggur var Sigurður með af-
brigðum, þekkti flest fé í sinni leit og
mörk öll, en hann var fjallkóngur