Tíminn - 14.09.1988, Blaðsíða 8
8 Tíminn í
Miövikudagur 14. september 1988
Timinn
MÁLSVARIFRJALSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrímur Gíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Tími aðgerða upp runninn
Fyrir u.þ.b. einni viku héldu þingflokkur og
framkvæmdastjórn Framsóknarflokksins sameig-
inlegan fund til þess að ræða efnahagshorfur og
samstarfið í ríkisstjórninni.
Á þessum fundi kom fram mikil óánægja með
þá þróun mála, sem varð við það að forsætisráð-
herra hafnaði með öllu hugmyndum sinnar eigin
ráðgjafarnefndar um heildstæðar efnahagsaðgerð-
ir.
Þessi fundur þingflokks og framkvæmdastjórnar
lýsti stuðningi við niðurfærsluleiðina í þeim skiln-
ingi að hún fæli í sér heildstæðar efnahagsaðgerðir,
sem snerti alla þætti efnahagslífsins og allar
þjóðhagsstærðir.
Á fundinum kom fram megn óánægja með það,
hvernig forsætisráðherra kynnti niðurfærsluleiðina
fyrir forystumönnum launþegasamtaka, svo að sú
kynning neyddi þá til þess að hafna henni. Kynning
forsætisráðherra var í því fólgin að túlka niður-
færsluleiðina sem launalækkunarleið, sem er auð-
vitað blekking. í tillögum ráðgjafarnefndar undir
forystu sjálfstæðismannsins Einars Odds Kristjáns-
sonar var bent á heildstæðar lausnir, almenna
niðurfærslu verðlags, vaxta, opinberra gjalda og
annarra mikilvægfa þjóðhagsstærða. Niðurfærsla
launa var aðeins nefnd sem hluti almennrar
niðurfærslu en hvorki upphaf hennar né endir.
Framsóknarmeþn hafa lagt á það megináherslu
að framleiðsluatvinnuvegum þjóðarinnar verði
skapaður öruggur rekstrargrundvöllur og að verð-
bólgan hjaðni hratt og örugglega. Þetta telja
framsóknarmenn undirstöðu varanlegs efnahags-
bata og öryggis í atvinnumálum. Slík markmið eru
einnig virkasta ráðið til þess að tryggja fjárhagsaf-
komu launþega.
Á fundi þingflokks og framkvæmdastjórnar sl.
fimmtudag var þess krafist að úr því að sjálfstæðis-
menn hefðu hafnað niðurfærsluleiðinni, þá bæri
forsætisráðherra aþ leggja fram heilsteyptar tillög-
ur til lausnar efnahagsvandanum.
Forsætisráðherrk hefur nú lagt fram hugmyndir
sínar um efnahagskðgerðir. Hann hefur kynnt þær
formlega fyrir samstarfsflokkunum, Framsóknar-
flokki og Alþýðuflokki. Forsætisráðherra hefur
óskað eftir því að( fá svör samstarfsflokkanna við
hugmyndum sínum.
Fyrstu viðbrögð gagnvart tillögum Þorsteins
Pálssonar hljóta áð vera þau að í þeim felist lítið
annað en það serti oft hefur komið fram af hans
hendi áður.
Tillögurnar eru ekki aðgengilegar í heild sinni
gagnvart samstarfsflokkunum. Þar er of mikið um
skammtímaaðgerðir. í þessum tillögum er ekkert
tekið á fjármögnunar- og vaxtakostnaði eða verð-
lagsmálum yfirleitt, þannig að þær séu líklegar til
samkomulags eins og þær liggja fyrir.
Bókað samkomulag um efnahagsaðgerðir liggur
því ekki fyrir þegar þessi orð eru rituð. Slíkt ber
að harma, því að tími umræðunnar er í raun og
veru liðinn. Tími aðgerða er löngu upp runninn.
■111111111!
illlllll
GARRI
Slátrað með tapi
Það hefur komið fram í fréttum
að sláturhúsin hyggjast ekki hefja
sölu á nýju dilkakjöti að sinni,
heldur frysta það og setja í geymsl-
ur. Ástæðan er sú ákvörðun Verð-
lagsstofnunar að neita þeim um
hækkun á kjötinu, sem með öðrum
orðum þýðir að húsunum er ætlað
að selja nýja kjötið nú í haust á
sama verði og gilti í fyrra.
Ef að líkum lætur verða nú
einhverjir til þess að upphefja
harmagrát út af þessu á síðum
íhaldspressunnar. Viðbúið er að
þar heljist nú enn einn söngurinn
um þá mannvonsku bænda að vilja
ekki leyfa neytendum að kaupa sér
nýtt kjöt. Líka er eins víst að
einhverjar „húsmæður í Vestur-
bænum“ heiji þar upp raust sína og
helli óbótaskömmum yfír kaupfé-
lögin og Sambandið út af þessu.
Og ef marka má fyrri viðbrögð í
svipuðum málum þá væri svo sem
ekki ósennilegt að Framsóknar-
flokkurinn fengi líka einhverjar
gusur yflr sig af þessu tilefni. Áður
en ballið byrjar er þess vegna ekki
úr vegi að líta aðeins á staðreyndir
málsins, sem reyndar hafa allar
komið fram hér í fjölmiðlunum.
Kjötið staðgreitt
Fyrir þremur árum voru sett ný
búvörulög í landinu. Þau voru
mikið framfaraskref, því að mcð
þeim tók ríkið að sér að tryggja
bændum staðgreiðslu fyrir afurðir
sínar. Eins og kunnugt er hafa
bændur unnið skipulega að því og
með miklum myndarskap undan-
farin ár að fækka sauðfé í landinu
og draga þannig úr kindakjöts-
framleiðslu. Þetta var óhjákvæmi-
legt vegna verðfalls og stórskertra
sölumöguleika erlendis. Með bú-
vörulögunum var í verki viður-
kennt að hér væru bændur að
vinna starf sem verðskuldaði að
hið opinbera styddi þá í.
Það sem aftur á móti hefur gerst
síðan er að ríkið hefur ekki staðið
við sinn lilut af lögunum eins og til
var stofnað, og þetta hefur fyrst og
fremst bitnuð á sláturhúsunum.
Verulega hefur staðið á samnings-
bundnum greiðslum og annarri
fjárútvegun frá ríkinu til þess að
fjármagna staðgreiðsluna, og þetta
hefur skapað húsunum ómælda
erflðleika við fjármögnun ásamt
tilheyrandi vaxtakostnaði. Nýjasta
dæmið er að ríkið skuldar húsunum
núna um 600 miljónir í ógreiddar
útflutningsbætur, sem því ber
skylda til að greiða samkvæmt
búvörulögunum.
Sláturhúsin hafa með öðrum
orðum verið sett í þá óhægu að-
stöðu að vera skylduð til þess með
lögum að staðgreiða bændum
kjötið. En jafnframt hefur það
brugðist að þeim væri útvegað á
móti það fjármagn sem þeim hafði
verið lofað til þess að fjármagna
birgðirnar frá sláturtíð og þar til
söluverðið skilar sér.
Afleiðingarnar hafa svo eins og
gefur að skilja ekki látið á sér
standa. Á nýliðnu framleiðsluári
voru sláturhúsin í landinu rekin
með bullandi tapi sem samanlagt
nam að minnsta kosti 150 miljón-
um. Ef svo fer fram sem horfir og
aðstæður verða óbreyttar þá stefnir
allt í að tap þeirra á framleiðsluár-
inu, sem nú er að hefjast, muni
tvöfaldast og verða af stærðargráð-
unni 300 miljónir.
Hvað myndu
kaupmenn gera?
Þetta þýðir með öðrum orðum
að með óbreyttri verðlagningu
þyrftu húsin að borga töluvert háa
fjárhæð með hverju kOói kjöts sem
þau myndu selja á gamla verðinu.
Þau fengju með öðrum orðum
talsvert minna í kassann fyrir
kjötkQóið heldur en það sem þau
þurfa að borga bændum og fólkinu
sem vinnur við slátrunina. Hefur
talan tuttugu krónur á kíló heyrst
nefnd í því sambandi. Allir sjá það
í hendi sér að slíkt dæmi gengur
aldrei upp. Sláturhúsin eru engar
þær peningamyllur sem framleitt
geti eigin sjóði til að standa undir
slíku. Þau fylgja sömu rekstrarlög-
málum og önnur fyrirtæki í því, að
séu útgjöld hærri en tekjur þá enda
þau einfaldlega með því að verða
gjaldþrota.
Og hér er reyndar borðliggjandi
að taka dæmi til samanburðar af
kaupmönnum. Segjum sem svo að
yfirvöld í landinu myndu af ein-
hverjum ástæðum skylda alla
kaupmenn við Laugaveginn í
Reykjavík til þess að selja vörur
sínar fyrir 80 prósent af innkaups-
verði. Nú, eða þá versianirnar í
Kringlunni. Með öðrum orðum að
þessi fyrirtæki mættu alls ekki
undir nokkrum kringumstæðum
selja vöru, sem þau hefðu keypt
fyrir 100 krónur, fyrir meira heldur
en 80 krónur.
Hætt cr við að í slíkum kringum-
stæðum myndi hvína í kaupmönn-
um og ófögur orð falla. Og naum-
ast er við öðru að búast en að þeir
yrðu fljótir að loka búðum sinum
'þar til breyting yrði. En þó er
sannleikurinn sá að þeir væru ein-
ungis í nákvæmlega sömu stöðu og
sláturhúsin núna. Garri.
GULLNA HLIDID
Það hefur gengið nokkuð erfið-
lega að halda friðinn í Fríkirkju-
söfnuðinum. Að vísu er þar allt
með guðs friði eins og í öðrum
söfnuðum, en óánægja hefur gosið.
upp út af hinu og þessu veraldlegs
eðlis, og hefur það mest mætt á
prestshjónunum, sem í fyrrakvöld
unnu fullnaðarsigur á heldur and-
stæðri safnaðarstjórn.
Hljóðlátt ríki
Það er nú svo með guðsríkið á
íslandi, að það hefur verið hið
þögula ríki nú um langa hríð. Fyrir
nokkru vildu ungir prestar víkka út
starfssvið kirkjunnar og blanda
henni í margvísleg dægurefni, eins
og hjálparstofnun hennar er skýr-
ast dæmi urn. Framlag Hjálpar-
stofnunar kirkjunnar hefur verið
margvíslegt og einkum komið til
góða bágstöddum í þriðja heimin-
um. Þessar athafnir, svo og spurn-
ingar um frið í heiminum, hafa
komið kirkjunni í sviðsljósið og
var orðin þörf á því. Hins vegar brá
svo við, þegar í sviðsljósið var
komið, að kirkjan sem hefur löng-
um verið talin íhaldssöm, þótti,
einkum yngri prestar hennar,
næsta róttæk í skoðunum.
Prestsfrúin syngur
En þær hreyfingar til nýtísku-
legri áttar innan kirkjunnar komu
lítið við svonefndu fríkirkjumáli,
sem snerist um hverjir ættu að
syngja við jarðarfarir, hvort prest-
urinn ætti að vera kurteis í dagfari,
og hvort Betanía (safnaðarheimil-
ið) hefði kostað of mikið fé. Núver-
andi safnaðarstjórn safnaði glóð-
um elds að höfði prestsins, birtar
voru langar greinar með mörgum
tilvitnunum frá söngvurum og
syrgjendum, þar sem taldir voru
upp annmarkar á hinni prestslegu
þjónustu. Svo vill til að prestsfrúin
syngur og hefur kirkjukór á sínum
snærum. Maður hefði haldið að
slíkt heyrði til safnaðarstarfi og
þætti kærkomið í fámennari
plássum. Hins vegar ber á það að
líta að kirkja Fríkirkjusafnaðarins
stendur við Tjörnina í Reykjavík
og nóg til af söngvurum og sam-
keppni einhver eins og gengur í
höfuðborginni.
Óskráðir inn um hliðið
Athygli hefur vakið að á fundi í
Fríkirkjusöfnuðinum í fyrrakvöld
fékk prestur safnaðarins uppreisn
æru og fullan sigur, en safnaðar-
stjórn, sem tapaði, hefur það eitt
fram að færa að hún ætli að sitja út
kjörtímabilið. Fundurinn var hald-
inn í Gamla bíói og var mikill
viðbúnaður við inngönguna, enda
þurfti fólk að vera skráð í Fríkirkj-
una í þjóðskrá 1. desember í fyrra.
Nokkur misbrestur var á því að
allir væri skráðir sem í söfnuðinum
eru. Guðmundur J. var t.d. ekki
skráður en fór þó inn ásamt dóttur
sinni. Annar meðlimur hafði asnast
til að fara upp í Mosfellssveit, þar
sem kirkjuklukka var geymd í
fjóshaug í eina tíð, og var ekki
lentur aftur inn í söfnuðinn.
Lykla-Pétur
Inngangan í Gamla bíó, en húsið
var byggt af Bíó-Pedersen, er
bogadregin með hvolfþaki og því
næsta lík almennri hugmynd um
Gullna hliðið. Erfiðleikarnir við
inngöngu á safnaðarfundinn auka
enn á lfkindin með Gullna hliðinu,
þótt enginn hafi þurft að beita því
ráði að láta henda sér inn í skjóðu
til að geta greitt séra Gunnari
atkvæði. Kunnur lögfræðingur lék
hlutverk Lykla-Péturs í anddyrinu
og fórst það ekki illa úr hendi.
Hann tók mildilega á breyskum og
óskráðum eins og Pétur, en í
staðinn fyrir Lífsins bók hafði hann
þjóðskrána, eða brot úr henni við
höndina og fletti blöðum, eins og
Pétur.
Úr þessu varð svo vel heppnuð
samkoma sem reisti við prest sinn,
og er það ekki í fyrsta sinn sem
prestur hefur verið endurreistur á
lslandi. Fríkirkjan er að því leyti
íhaldssöm að hún endurreisir
presta. Samtímis var núverandi
safnaðarstjórn óbeint vísað í undir-
djúpin. Það var þó ekki fyrir til-
verknað hins lögfróða Lykla-Pét-
urs heldur þeirrar skepnu sem
nefnist lýðræði.