Tíminn - 14.09.1988, Síða 15

Miðvikudagur 14. september 1988
Tíminn 15
Richard Allen, sem síðar varð
öryggisráðgjafí Reagans, virðist
hafa tekið þátt í leynimakki sem
hann vill helst gleyma.
net njósnara Reaganliðsins í valda-
stofnunum Carter-stjórnarinnar.
ísraelsmenn komnir
til sögunnar
Ronald Reagan var varla fyrr
búinn að hljóta kosningu sem for-
seti en íranar fengu raunverulega
afhent bandarísk vopn - með milli-
göngu alþjóðlegra vopnasala og
Israelsmanna. Þegar í desember
1980, á meðan Jimmy Carter sat
enn í forsetaembættinu, hafði
Morris Amitay sem starfar fyrir
þrýstihóp ísraelsmanna við Banda-
ríkjaþing, Aipac, gert fyrirspurn
til Richards Allen um hvernig nýja
stjórnin myndi bregðast við ísra-
elskum vopnaflutningum til írans.
„Segið vinurn ykkar að ég hafi
skilið hvað þeir eiga við,“ svaraði
Allen, að því er Amitay segir.
Fyrsti utanríkisráðherra Rea-
gans, Alexander Haig, gekk
hreinna til verks, að sögn ísraels-
manna. Haig sniðgekk hermála-
ráðuneytið í Pentagon og fylgdi
ráðleggingum McFarlanes, sem var
orðinn ráðgjafi í utanríkisráðu-
neytinu eftir embættistöku Rea-
gans. í mars 1981 lagði hann bless-
un sína yfir vopnasendingar ísra-
elsmanna. Þegar sendiherra ísraels
í Bandaríkjunum, Mosche Arens,
sagði í blaðaviðtali 1982 að „menn
á æðstu stöðum" í stjórn Reagans
hefðu vitað um vopnasendingarnar
ruku menn upp til handa og fóta í
Washington. Haig mótmælti full-
yrðingu sendiherrans kröftuglega
en Arens hélt staðfastur við það
sem hann hafði sagt, þrátt fyrir að
hann hafi orðið að sæta hörðum
árásum fyrir vikið.
Þáverandi varnarmálaráðherra
ísraels, Ariel Sharon, tilkynnti að
ísraelsmenn hefðu skýrt stjórn
Reagans „í smáatriðum“ frá af-
hendingunni. Þó að vopnasölu-
bannið til írans, sem Jimmy Carter
kom á, væri enn í gildi, hafi engin
andmæli gegn vopnasölunni komið
frá stjórn Reagans. Vopnabraskið
tók skyndilegan enda þegar CL-44-
Turboprop vél argentínska leigu-
flugfélagsins Transportes Aereos
Rioplatenses féll til jarðar á baka-
leið frá Teheran 18. júlí 1981.
Bandarísk þingnefnd
rannsakar nú atburðina
haustið 1980
Nú er undirnefnd fulltrúadeildar
bandaríska þingsins að bregða
birtu á atburðina haustið 1980. En
ákærandinn í íran-kontramálinu,
Lawrence Walsh, er líka sagður
sýna mikinn áhuga á að komast til
botns í því sem þá gerðist.
Og nú er sagt að skelfing ríki í
herbúðum repúblikana sem óttist
að eitthvað óvænt eigi eftir að
koma í ljós í október.
George Bush, forsetaframbjóð-
andi repúblikana 1988 hefur átt
fullt í fangi með að stýra framhjá
því að skýra hlutdeild sína í íran-
kontramálinu og það er ótrúlegt að
hann horfi til þess með gleði þegar
verður farið að grafast fyrir um
þessa atburði haustið 1980. Það má
einmitt búast við að andstæðingur
hans, Michael tukakis, noti sér
vopnaviðskipti rna og Banda-
ríkjamanna, u> stjórn repúblik-
ana allt frá c >u 1980 sér til
framdráttar í I. ngunum í nóv-
ember nk.
Illllllllll MINNING llllllllllllllllllllllllll
Elías Sveinsson
skipstjóri, Vestmannaeyjum
Fæddur 8. september 1910
Dáinn 13. júlí 1988
Elías Sveinsson var jarðsunginn
19. júlí s.l. frá Landakirkju í Vest-
mannaeyjum. Hann fæddist á Gamla-
hrauni við Eyrarbakka, sonur hjón-
anna Sigríðar Þorvaldsdóttur frá
Vallarhjáleigu í Flóa og Sveins Þórð-
arsonar frá Mýrum í Villingaholts-
hreppi. Þau hjónin fluttu með börn
sín til Vestmannaeyja árið 1925 og
bjuggu í Varmadal.
Systkini Elíasar voru þau Helga,
fædd árið 1900, giftist Árna Magn-
ússyni. Þórður, fæddur 1902, kvænt-
ist Elínu Jónsdóttur, og Valdimar,
fæddur 1905, kvæntist Margréti Pét-
ursdóttur. Þegar til Eyja kom fór
Elías að róa á Enok hjá Þórði
Jónssyni frá Bergi. Eftir að hafa
verið þar í nokkrar vertíðir, hóf
hann nám á vélstjóraskóla og gerðist
síðan vélstjóri á mb. Óðni. For-
mennsku sína hóf hann á Gulltoppi
I en lengst var hann með mb.
Sjöstjörnuna.
Elías Sveinsson var í hópi hinna
reyndu aflaskipstjóra í Eyjum sem
þekktu vel til miða. Honum hélst vel
á mönnum, góður andi var ævinlega
um borð enda stutt í ljúft brosið og
gamanyrðin hjá formanninum.
Mörg sumur fór Elías til síldveiða
fyrir norðan land, fyrst á tvílembing-
unum Óðni og Ófeigi. Þeir voru
saman um eina nót við veiðarnar.
Síðar var hann nokkur sumur með
Sjöstjörnuna með hringnót.
Árið 1935 giftist Elías eftirlifandi
konu sinni, Evu L. Þórarinsdóttur
Bjarnasonar járnsmiðs úr Reykjavík
og konu hans Unu Jónsdóttur. Börn
þeirra eru Sigurður Sveinn fæddur
1936, kvæntur Sigrúnu Þorsteins-
dóttur. Þau eiga 3 börn. Una Þórdís
fædd 1938 gift Önundi Kristjánssyni,
eiga þau 4 börn. Atli fæddur 1939
kvæntur Kristínu Frímannsdóttur,
þau eiga 3 börn. Hörður fæddur
1941, kvæntur Elínbjörgu Þorbjarn-
ardóttur, börn þeirra eru 3. Sara
fædd 1943 gift Birni Baldvinssyni.
Þeirra börn eru 3. Sævaldur fæddur
1948, kvæntur Svanborgu Oddsdótt-
ur. Þau eiga 3 börn. Hjalti fæddur
1953 kvæntur Júlíu Andersen.
Þá niánuði sem jarðeldurinn var
uppi í Heimaey voru þau hjónin á
fastalandinu, en strax oggosinu lauk
voru þau aftur komin í Varmadal.
Hin síðari ár komu þau oft til
landsins. Á björtum sumardögum
óku þau um sveitir fundu ættingja og
vini.
Á uppvaxtar árum sínum var Elías
í sveit á Baugastöðum hjá Helgu
móðursystur og Jóni Magnússyni.
Hjá þeim hjónum ólst upp annað
systkinabarn Helgu, Ólafur Gunn-
arsson, er síðar bjó þar og er nú
látinn fyrir fáum árum. Mikið vin-
fengi var með þeim frændum og kom
Elías því oft að Baugsstöðum eink-
um hin síðari ár. Sá hann þá út yfir
sjóinn og brimið við hraunströnd
bernsku sinnar.
Nú þegar Elías er til moldar
borinn í Eyjurn er hún komin þar öll
fjölskyldan sem flutti í Varmadal
árið 1925.
Samúðarkveðjur.
Sigurður Kr. Árnasnn
lllllllllllllllllllllllHlll LESENDUR SKRIFA
Móðuharðindi vofa
alltaf yfir íslendingum
1 þúsund ár kepptust íslendingar
flestir sem gátu vettlingi valdið, við
að afla sér og sínum matar. En
eflaust kom aldrei sá dagur, að öll
þjóðin fengi nægju sína. Og er
ókominn enn.
Alltaf voru til fátæklingar, sem
ekki nema annað veifið áttu málungi
matar - og alla daga æfi sinnar lifðu
sultarlífi. Auk þess var annar fjöldi
manna: Fólk sem ekki komst í vistir.
Unglingar og gamalmenni, sem átti
hvergi heima - en látið var rölta bæ
frá bæ í leit að matarögn og nætur-
stað. í góðæri dró það flest fram
lífið, oftar við sult og seyru. f
hallærum af hafís og eldgosum,
hrundi fólk niður hundruðum saman
- of oft í þúsundatali, af hungri,
kulda og kröm.
í „Mannfækkun af hallærum“,
merkilegri bók Hannesar biskups,
sannar hann það óyggjandi að Skaft-
áreldar og móðuharðindi, fyrir um
það bil 200 árum „fækkuðu þjóð um
rúmlega 10 þúsund - úr ríflega 50 f
40 þúsund, eða um fimmta hvern
mann. Það samsvarar því, að núna
féllu 50 þúsund íslendingar af hungri
og harðrétti.
Þótt mannfellir af matarskorti hafi
ekki orðið til muna síðan, ólust
flestir fslendingar upp við skortinn
samt - og margir við sáran skort,
fram á á öld sem enn er ekki lokið.
Það má engan undra þótt þessar
kynslóðir mætu matföng mest af
flestu góðu. Fyrsta grein þess siða-
lögmáls, sem mér var kennt fyrir
níutíu árum hljóðaði á þessa leið:
„Það er mikil synd að skemma mat
- og kemur þeim í koll sem gera það.
Þeir eiga von á því að verða svangir
og vanta mat og drykk.“ Og það
voru sagðar sannar sögur af fólki
sem illa fór með mat og hlaut þau
syndagjöld.
II
Þótt ennþá búi íslendingar sumir
við skorinn skammt, virðist þorri
þjóðar vorrar lifa við allsnægtir mat-
ar - og margir sóa miklu umfram
þörf.
Hófsemd æskuára minna er að
mestu horfin úr þjóðlífinu. Á seinni
helmingi æfi minnar hefur orðið
herfileg breyting á venjum íslend-
inga. Einfaldur hollur íslenskur mat-
ur er á undanhaldi. Ofboðslegt sæt-
meti í ótal myndum og dósagums úr
öllum álfum ryður sér til rúms í
mögum manna. Heilnæm kúamjólk
hopar á hæli, fyrir rándýru, bragð-
sterku sykurvatns sulli. Samhliða
þessu síhrakar heilbrigði manna.
Lyfjaát eykst ár frá ári. Er sagt vera
orðið hræðilegt.
Fyrsta boðorð bernsku minnar
um að fara vel með matinn, virðist
flestum gleymt. Sorphreinsarar
segja mér, að Reykvíkingar fleygi
daglega fjarska miklu af mat og
matarefni. Svo hagar sér fólk sem
móðuharðindi vofi einlægt yfir.
III
Og nú er á íslandi farið að fleygja
kjöti í stórum stíl. í fyrra lét ríkis-
stjórn kasta frosnu og nýju kindaketi
og kasa það. Sagt er að í haust eigi
að bæta um betur. Til að útrýma
riðuveiki, á að skjóta um 30 þúsund
fjár í nokkrum sveitum. Að yfir-
gnæfandi meirihluta: Heilbrigðar
ungar ær. Það á líklega að hirða
gærur af þessu fé. En allt sem ætt er,
á að grafa í jörð. Sextíu þúsund
sviðakjamma - og sex hundruð smá-
lestir af keti. Þeir segja, að það sé
ódýrast að losa sig við það þannig.
Ég segi eins og ömmur mínar og
langömmur hefðu sagt: Þetta er
þjóðarskömm, og synd, sem hlýtur
að hefnast fyrir! Það er hægt að
hirða og eta þetta góða ket! Væri ég
Davíð borgarstjóri skyldi ég sýna
það. Þá skyldi ég kaupa fyrir lítið,
þetta allt og kannski meira af illselj-
anlegu keti - og gefa öllum grunn-
skólabörnum borgar minnar það í
miðdagsmat.
Það er ekki hægt í skóla, að kenna
hverju barni að kroppa af beinum.
Því mundi ég bregða á gamalt þjóð-
frægt ráð. Ég léti sjóða kjötið í kæfu
og gæfi svo hverju skólabarni rúg-
brauð með þykkri kæfusneið ofan á.
Auk þessa gæfi ég hverju barni
nýmjólk í stóru glasi. Framreiðslu
léti ég börnin annast sjálf. Og það
mundu margir blessa mig.
Þar sem ég er ekki Davíð, verð ég
að eiga undir honum að koma þessu
heillaráði í kring. Hann fær blessun-
ina!
í ágústlok 1988
Helgi Hannesson
t
Eiginmaður minn
Sigtryggur Runólfsson
Heiðargerði 11, Reykjavík
er lést þann 7. september verður jarðsunginn fimmtudaginn 15.
september kl. 13.30 frá Fossvogskirkju.
Guðbjörg Sigurpálsdóttir.
t
Innilegar þakir til allra þeirra sem sýndu okkur hlýhug og samúð við
fráfall og útför eiginkonu minnar, móður okkar og ömmu
Sigrúnar Sigurðardóttur
Norðurbraut 7B, Hafnarfirði
Kristján Guðmundsson
Ólafía Kristjánsdóttir
Sigurður Kristjánsson
og barnabörn
Ingibjörg Jónsdóttir
Tilkynning til
launaskatts-
greiðenda
Athygli launaskattsgreiðenda skal vakin á því að
gjalddagi launaskatts fyrir mánuðina júlí og ágúst
er 15. september n.k.
Launaskatt ber launagreiðanda að greiða til inn-
heimtumanns ríkissjóðs, í Reykjavík tollstjóra, og
afhenda um leið launaskattsskýrslu í þríriti.
Fjármálaráðuneytið
t
Þökkum öllum þeim sem sýndu okkur samúð og vinarhug við andlát
og jarðarför bróður okkar
Bjarna Guðbjörnssonar
frá Hólmavík
Grettisgötu 32, Reykjavík.
Sigríður Guðbjörnsdóttir,
Anna Guðbjörnsdóttir,
Kristbjörg Guðbjörnsdóttir,
Elfn Guðbjörnsdóttir,
Guðrún Guðbjörnsdóttir,
Þorsteinn Guðbjörnsson,
Margrét Guðbjörnsdóttir og
Torfi Guðbjörnsson.