Tíminn - 22.09.1988, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 22. september 1988
Tíminn 9
llllllllllllllilll! AÐ UTAN
Duarte forseti dauövona:
Aukin óöld í
El Salvador
Jose Napoleon Duarte, forseti El Salvadors, berst
nú við krabbamein í lifur á lokastigi og það dylst
engum sem sér hann að sú barátta er töpuð. Hann
hefur lagt mikið af, er sagður hafa lést um 25 kíló síðan
sjúkdómsgreining var gerð. Og hann er búinn að
missa hárið. Uppskurður var gerður á honum við
Walter Reed Army Medical Center í Washington og
læknar þar sögðu hann ekki eiga nema 6 mánuði
ólifaða. Erlendur stjórnarerindreki sem hitti hann
nýlega sagði það líkast því „að faðma að sér tóm föt“.
Jafnframt því sem líkamlegir
kraftar Duartes þverra er pólitíska.
aflið sem hann byggði upp, flokkur
kristilegra demókrata, að fara
sömu leiðina.
Og nú hefur verið borin upp í
þingi E1 Salvadors tillaga þess efnis
að svipta skuli forsetann embætti í
ljósi þess að hann sé af heilsufars-
ástæðum ófær um að sinna em-
bættisstörfum.
Hvað framundan er í landinu er
því í algerri óvissu og kemur það
berlega í ljós í nýlegri fréttaskýr-
ingu í breska blaðinu The Sunday
Times nýlega.
Sterkar pólitískar
hræringar - sumir vilja
setja forsetann af
Duarte hefur haldið sig utan
sviðsljóssins mánuðum saman en
upp á síðkastið hefur hann verið
hafður til sýnis fyrir framan al-
menning í þeim tilgangi að sann-
færa efagjarna og vonsvikna þjóð
um að hann og flokkur hans hafi
fulla stjórn á landinu, enda eiga
forsetakosningar að fara fram í E1
Salvador í mars nk.
Og það er svo sannarlega full
þörf á að ná eyrum og augum
kjósenda nú. Kristilegi demókrata-
flokkurinn er klofinn í tvær fylking-
ar, hægrisinnaða stjórnarandstað-
an á síauknu fylgi að fagna, morð
tengd stjórnmálum færast í aukana
og vinstrisinnaðir skæruliðar halda
ótrauðir sínu striki.
En þó að þjóðin hafi fengið að
sjá forsetann sinn oftar að undan-
förnu en á undangengnum mánuð-
um hefur það ekki orðið til að auka
traust kjósenda. Á fundi forsetans
og ráðherra hans sem sjónvarpað
var nýlega var drafandi tal hans svo
illskiljanlegt að fréttaskýrandinn
varð stöðugt að túlka það sem
forsetinn var að segja.
Og nýlega varð almenningur enn
frekar vitni að því hvernig heilsu-
fari forsetans er komið. Þá var
hann fluttur með herþyrlu til
Chalatenango, sem er við rætur
hinna hættulegu hæða í norður-
hluta El Salvadors - í þeim erinda-
gerðum að vígja framkvæmdir í
héraðinu sem eiga að bæta vegi,
skóla og vatnslagnir. Hundruð
barna og fjölskyldna smábænda
þyrptust á torgið í bænum til að
hlusta á forsetann flytja stutta
ræðu, þar sem hann lýsti því yfir að
slíkar framkvæmdir „verði áfram í
huga mínum og hjarta aðalástæðan
til þess að ég held áfram að lifa“.
Til að lýsa forsetann ófæran um
að gegna embætti af heilsufars-
ástæðum þarf einróma álit fimm
lækna, sem þingið hefur skipað til
starfans, og síðan samþykki
tveggja þriðjuhluta af þing-
mönnunum 60. Það má því telja
ólíklegt að tillagan um að koma
honum úr embætti nái fram að
ganga. En flutningur tillögunnar
sýnir þó hvað virðingunni fyrir
Jose Napoleon Duarte hefur
hrakað.
Kosningaloforð Duartes
um frið og félagslegar
umbætur hafa ekki ræst
Almennt er álitið að Duarte hafi
mistekist að láta rætast loforð sín
um að koma á friði og félagslegum
umbótum, sem hann gaf þegar
hann vann í forsetakosningunum
fyrir fjórurn árum. Borgarastríðið,
sem nú hefur staðið á níunda ár,
heldur áfram af fullum krafti og
hefur nú kostað 70.000 mannslíf.
Bilið milli auðugra og fátækra
hefur breikkað á undanförnum
Nú ber forsetinn greinileg merki
alvarlegs sjúkdóms og hefur komið
fram tillaga ■ þinginu um að setja
hann af af heilsufarsástæðum.
árum, samkvæmt opinberum upp-
lýsingum.
Stjórn Duartes hefur orðið skot-
spónn ásakana um spillingu og
óstjórn. Skuggi grunsemda hvílir,
yfir Alejandro syni hans. í sumar
hrifsaði Julio Rey Prendes óvænt
Jose Napoleon Duarte var kosinn
forseti El Salvadors í lýðræðisleg-
um kosningum fyrir fjórum árum.
Hann naut þá trausts meirihluta
þjóðarinnar.
til sín völdin í Kristilega demó-
krataflokknum, en hann er einn af
umdeildustu auðjöfrum E1 Salva-
dors. Prendes tókst síðan að fá sig
sjálfan útnefndan sem forsetafram-
bjóðanda flokksins.
Pað þurfti svo íhlutun banda-
ríska sendiráðsins til að kollvarpa
þeirri ráðaætlan og var það gert á
annarri auðmýkjandi „sérstakri“
ráðstefnu flokksins, þar sem Fidel
Chavez Mena fyrrverandi utanrík-
isráðherra, tilþrifalaus og banda-
rískmenntaður maður, hlaut út-
nefninguna.
Dapurlegt ástand: Þeim
fækkar sem fá hreint vatn
Hvað varðar þróunarverkefnin
sem Duarte er svo stoltur af, sýnir
nýleg rannsókn á vegum banda-
rískrar stofnunar sem fylgist með
alþjóðlegum þróunarverkefnum,
að nú hefur aðeins einn af hverjum
10 bændum í E1 Salvador aðgang
að ómenguðu drykkjarvatni, en
fyrir fjórum árum var hlutfallið
þrír af 10.
„Petta er reglulega dapurlegt
ástand," segir stjórnmálaskýrandi
einn. „Duarte hófst handa með
háar hugsjónir að leiðarljósi, en
einhvers staðar á leiðinni virðist
allt hafa gengið úrskeiðis."
„Pólitískt séð dó Duarte fyrir þó
nokkru," segir vestrænn diplómat.
„Nú er bara að sjá hvað hann getur
lengi haldið líkamanum gangandi
til að þjóna hagsmunum
flokksins."
En flokksfélagar hans sjá líka
eitthvað gott leiða af dauða Duart-
es. „Ef forsetinn deyr fyrir kosn-
ingarnar í mars hlýtur frambjóð-
andi okkar flokks að vinna mikinn
fjölda atkvæða út á samúðina,"
segir nýkosinn aðalritari Kristilega
demókrataflokksins.
Dauðasveitirnar færa sig
upp á skaftið
Arena-flokkurinn, sem er lengst
til hægri og lýtur forystu stofnand-
ans, Roberto D'Aubisson, hefur
lengi neitað öllum tengslum við
dauðasveitirnar og gerir sér vonir
um að hafa sem mestan ávinning af
þessu óvissuástandi. Nú erflokkur-
inn að reyna að búa sér aðra og
hófsamari mynd í augum kjósenda
en fyrr.
Arena-flokkurinn hefur borið til
baka fréttir um að þar eigi sér stað
endurskipulagning og flokkurinn
sé að endurvopna dauðasveitirnar.
En starfsemi dauðasveitanna hefur
færst mjög í aukana á þessu ári að
sögn mannréttindahópa. Þó að
manndráp séu ekki enn í eins
stórum stíl og á árunum 1980-1982
er mat eins evrópsks stjórnarerind-
reka að á dag séu að meðaltali
drepnir 10 manns af stjórn-
málaástæðum.
Borgarastríðið
í sjálfheldu
Sjálft borgarastríðið er nú í sjálf-
heldu. Nefnd fjögurra háttsettra
yfirmanna í bandaríska hernum
komst nýlega að þeirri niðurstöðu
að tveggja milljarða dollara hern-
aðaraðstoð Bandaríkjamanna til
að berjast-gegn uppreisnarmönn-
um hafi engan árangur borið.
Á meðan óvissan ríkir halda
rafmagnstruflanir áfram og unnin
eru skemmdarverk á háspennu-
möstrum. í höfuðborginni San Sal-
vador má heyra sprengjur springa
í fjarska þegar herinn reynir að
flæma skæruliða út úr felustöðum í
innan við 20 mílna fjarlægð. Margir
íbúar E1 Salvador reikna með því
að skæruliðarnir hrindi af stað
mikilli sókn fyrir forsetakosn-
ingarnar í Bandaríkjunum. „Þeir
vildu gjarna halda að þeir valdi
fyrstu kreppu nýrrar stjórnar í
utannkismálum,“ segir evrópskur
stjórnarerindreki.