Tíminn - 23.09.1988, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Föstudagur 23. september 1988
Kúrdar flýja unnvörpum
til Tyrklands og saka Iraka
um notkun eiturvopna
Tyrkir standa nú í önnum við að taka á móti Kúrdum á
flótta undan ofsóknum íraska hersins og, að því er
flóttamennirnir halda fram, eiturgasárásum íraka, en nú
eru Kúrdar einmitt að undirbúa sig undir úrslitaorrustuna
við óvini sína. Flóttamennina má telja í hundruðum
þúsunda.
Kúrdar undirbúa
úrslitabaráttuna
Kúrdiskir skæruliðar eru sagðir
hafa að undanförnu tínst til íraks,
um íran, frá Tyrklandi, Sýrlandi,
Jórdaníu og jafnvel Evrópu. Þeir
eru að samcina krafta sína í ör-
væntingarfullri tilraun til að
stemma stigu við leifturstríði ír-
aka, sem hcfur lagt í rúst and-
spyrnu Kúrda með gereyðandi
skyndiárásum.
í hvert skipti sem nýir bardagar
brjótast út eykst flóttamanna-
straumurinn til Tyrklands, en
Tyrkir eiga þegar fullt í fangi með
að sjá flóttamönnunum fyrir fæði,
skjóli og lyfjaþjónustu.
Þegar eru nokkur þúsund Kúrda
á tyrkneskum sjúkrahúsum vegna
afleiðinga skothríðar og sprengju-
árása, þ.á m. eiturefnaárása íraka.
Aðrir flóttamenn eru þrotnir að
kröftum eftir allt að 220 mílna
langa göngu á fjöllóttu landamæra-
svæðinu við Tyrkland.
Landamærin ekki virt
Spennan við landamærin er mikil
og íraskar hersveitir sem fylgja
flóttamönnunum eftir, ögra þeim
eftir bestu getu. Nýlega settu þeir
upp íraskan fána á landamærun-
um, sem markast þar af fljóti, og
skutu síðan að 3000 flóttamönnum
sem komið höfðu sér upp búðum
Tyrklandsmegin landamæranna í
grennd við bæinn Yemisli.
Skelfing greip um sig í búðunum
þar til nokkur hundruð tyrkneskra
hermanna frá nærliggjandi herstöð
komu á staðinn og þeir virðast hai'a
myndað varnarmúr fyrir flótta-
mennina eingöngu með eigin lík-
ömum. Vöruflutningabílar og
brynvarðar farþegabifreiðar fluttu
flóttamennina þó nokkra vega-
lengd frá landamærasvæðinu en
írakar héldu áfram að sýna þeim í
tvo heimana, m.a. með því að láta
herþyrlur sveima yfir flóttamanna-
búðum meðfram landamærunum.
Tveir tyrkneskir ráðherrar, sem
komið höfðu í heimsókn til einna
af stærstu búðunum, urðu að leita
skjóls þegar sprengjur frá írökunt
sprungu í grenndinni.
Nú hafa yfirvöld í Ankara kynnt
áætlun um að koma flóttamönnun-
um fyrir til bráðabirgða í þrennum
búðum fjær landamærunum á með-
an beðið er ákvörðunar um fram-
tíðarörlög þeirra. Hernaðaryfir-
völd á svæðinu álíta að óhjákvæmi-
legt sé að fjöldi flóttamanna eigi
eftir að aukast.
„Hvorki við né írakar erum
færir um að setja varðmenn með-
fram öllum landamærunum," segir
háttsettur maður í tyrkneska hern-
um og bætir við að Tyrkir eigi ekki
von á öðru en að kúrdískir flótta-
menn eigi eftir að leggja leið sína
til Tyrklands í síauknum mæli.
Ganga írakar
nú milli bols og höfuðs
á Kúrdum?
Allir flóttamenn sem fáanlegir
eru til að tala við ókunnuga segja
að írakar noti eiturvopn óspart.
„Þcir gerðu árásir á 18 þorp með
eitursprengjum," segir Sandar
Moy, fertugur forystumaður Do-
hokættarinnar frá svæðinu um-
hvcrfis Zakho, en hann komst yfir
landamærin í fylgd 500 vopnaðra
manna og u.þ.b. 3000 ættmenna
nýlega.
Hann segir að cnn séu 5000
fjölskyldur á Zakho-svæðinu, sem
ekki hafi auðnast að sleppa þaðan
áður en íraski herinn var mættur á
vettvang og lokaði undankomu-
leiðum. „Við óttumst að allt fólkið
verði drepið,“ segir hann.
Moy og aðrir flóttamenn sögðust
ekki hafa í höndunum beinharöar
sannanir fyrir því að eiturefnahern-
aði sé beitt gegn þeim, vegna þess
að þeir hafi neyðst til að skilja eftir
særða og fallna félaga sína á flótt-
anum. Annar maður af Dohokætt-
inni segist hafa orðið að skilja allar
eigur sínar eftir. „Ég varð að skilja
eftir konur mínar, skepnur, börn -
allt. Arabarnir eiga eftir að drepa
þau öll,“ segir hann.
Einn flóttamaðurinn sakaði fr-
aka um að hafa 28. ágúst sl. drepið
köldu blóði 1300 óvopnaða Kúrda,
þ.m.t. konur og börn, á svæði
Dohokættarinnar. Hann sagði öll
fórnarlömbin hafa verið grafin
saman í fjöldagröfum.
Sumir flóttamannanna við Ye-
misli virðast þó hafa haft svigrúm
til að safna saman einhverju af
eigum sínum áður en þeir yfirgáfu
þorpin sín í fjöllunum.
Nú eru dalirnir sem liggja frá
landamærunum inn á tyrkneskt
landsvæði yfirfullir af ösnum flótta-
mannanna og geitahjörðum og
víða má sjá ábreiður við eldana
þeirra þar sem tevatnið sýður í
kötlunum. Flóttamennirnir hafa
skilið eftir sig slóðir eyðileggingar
þar sem þeir hafa höggvið niður
valhnotulundi og villta rósarunna
til eldiviðar.
Aðstoð Tyrkja við
Kúrda óvænt - hafa
sjálfir átt í höggi við þá
Tyrkneski Rauði hálfmáninn
hefur sent birgðir af neyðarvarn-
ingi til landamærahéraðanna og
hermennirnir hafa tekið að sér
matvæladreifinguna.
Ákvörðun Turguts Ozal, tyrk-
neska forsætisráðherrans, um að
veita flóttamönnunum skjól og
brýnustu aðstoð til bráðabirgða,
olli undrun margra, bæði í Tyrk-
landi og erlendis. Tyrkir hafa orðið
að kljást við aðskilnaðarbaráttu
Kúrda í eigin landi og skæruliðar
Kúrdiska verkamannaflokksins,
PKK, hafa drepið yfir 1000
Tyrkir segjast ekki gera annað en
að veita flóttamönnunum bráða-
birgðaaðstoð af mannúðarástæð-
um. Kúrdisku flóttamennirnir í
Tyrklandi eru þegar orðnir á annað
hundrað þúsund og hér rannsakar
læknir einn þeirra.
óbreytta tyrkneska borgara og her-
menn á síðustu fjórum árum.
Tyrkir taka vandlega fram að
þeir taki ekki á móti Kúrdunum
sem „flóttamönnum", heldur veiti
þeim skjól og viðurgerning af
mannúðarástæðum þar til þeir geti
snúið aftur heim til sín eða farið til
annars lands. Sagt er að íranir séu
reiðubúnir að taka við kúrdiskum
flóttamönnum.
Tyrkneska hernum
ekki rótt með mörg
þúsund bardagamanna
Kúrda í landinu
Stjórnendur tyrkneska hersins
eru órólegir vegna nærveru margra
þúsunda bardagaharðnaðra skæru-
liða, sem eru náskyldir sama fólk-
inu og þeir hafa átt í höggi við í
mörg ár.
Tyrknesk stjórnvöld f Ankara
hafa haldið nánum efnahagslegum
og pólitískum tengslum við yfir-
völd í Baghdad og enn er litið svo
á að í gildi sé samningur sem leyfir
báðum löndum að senda í „heita
eftirför" liðssveitir yfir landamærin
til að hindra að aðskilnaðarsinnað-
ir Kúrdar geti leitað hælis.
írakar virðast vera staðráðnir í
að uppræta vandamálið „kúrdisk
aðskilnaðarstefna" í norðurhéruð-
um landsins með öllum ráðum, og
þar eru eiturvopn ekki undanskil-
in, þó að Irakar hafi harðlega
neitað notkun þeirra.
Persaflóastríðið
gaf Kúrdum tækifæri til
að koma á fót vísi
að eigin ríki
Á tímum Persaflóastríðsins hafa
kúrdiskir uppreisnarmenn haft átta
ára frið til að afmarka sér svæði,
sem í reynd hefur lotið þeirra eigin
stjórn. Þeir hafa aðeins þurft að
halda í skefjum fámennu og aumu
írösku herliði, þar sem íransher
hefur verið önnum kafinn við að
berjast við írani. Nú er hins vegar
í gildi vopnahlé milli íraka og
írana og íraksstjórn hefur sent
margar best þjálfuðu og bardaga-
vönustu hersveitir sínar til gil-
skornu fjallanna í norðri til að
uppræta bæði Peshmergah, skæru-
liða trygga Kúrdiska lýðræðis-
flokknum undir stjórn Mesouds
Barzani, og Þjóðernissamband
Kúrdistans undir stjórn Jelals Tala-
bani.
írökum vegnar
nú vel í baráttunni
gegn Kúrdum
Af fregnum má hins vegar ráða
að stuðningsmenn Talabanis standi
nú í ströngum bardögum við írask-
ar hersveitir á landamærum írans
þar sem aftur á móti bardagasveitir
Barzanis hafa goldið algert afhroð
í árásum íraka.
„Ég vil bara berjast fyrir Barzani
en Barzani er búinn að vera,“ sagði
einn stuðningsmaður Peshmergah
af Dohokættinni. „Arabarnir hafa
eyðilagt allar bækistöðvar okkar
og við gátum ekkert annað gert en
að leggja á flótta.“