Tíminn - 28.09.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 28. september 1988
Tíminn
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriöi G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Skylda þingmanna
Þótt segja megi að stutt hafi verið milli stórra
tíðinda í heimi stjórnmála um þessar mundir, þá
vantar á að þessi tíðindi hafi alltaf flutt mikinn
fagnaðarboðskap um samstöðu þjóðfélagsaflanna
í þeirri efnahags- og atvinnukreppu, sem ríður yfir
þjóðina.
Svo eðlilegt sem það var, að árangurslitlu
samstarfi þríflokkanna undir forsæti Þorsteins
Pálssonar lyki, þá gegnir furðu hversu tregir
andstæðingar þeirrar stjórnar hafa verið til þess að
ganga til verka í því að bæta úr misfellum
efnahagsstjórnarinnar.
Það skal ekki undan dregið, að myndun marg-
flokkastjórnar af því tagi sem Steingrímur Her-
mannsson hefur verið að vinna að síðustu 7-8 daga
með fullum atbeina Alþýðuflokksins, er í sjálfu sér
ekkert áhlaupaverk. Hins vegar hljóta forystu-
menn allra stjórnmálaflokka að átta sig á, að við
ríkjandi aðstæður er ekki tími til umræðu um hvað
eina, sem bera kann á milli í viðhorfum flokkanna.
Það sem skiptir máli er að stjórnmálaforingjar
skilgreini hver sé höfuðvandi efnahags- og atvinnu-
lífsins eins og ástandið er. Þessi vandi hefur þegar
verið skilgreindur sem rekstrarvandi útflutnings-
greinanna, og það eru ekki miklar líkur til að þeim
dómi verði breytt eða að menn komist að annarri
niðurstöðu.
í þeim viðtölum, sem farið hafa fram milli
stjórnmálaflokkanna, hefur þessi skilgreining
reyndar hlotið staðfestingu. Um það bera vitni
drög að stefnuyfirlýsingu, sem voru tilbúin til
samþykktar þegar fyrir síðustu helgi og ásamt
hugmyndum um fyrstu aðgerðir nýrrar ríkisstjórn-
ar í efnahagsmálum.
Það verður ekki séð að flokkarnir hafi verið að
deila um aðalatriði málanna, heldur aukaatriði og
málaflokka, sem í rauninni eru fjarlægir hinum
brýnu viðfangsefnum líðandi stundar. Það var
mjög miður, að umræðurnar skyldu þurfa að
leggjast þannig, því að með því er verið að drepa
á dreif ráðstöfunum, sem nauðsynlegt er að gera
þegar í stað.
í máli manna hina síðustu daga hefur m.a.
brugðið fyrir þeirri setningu, að hinn eða þessi ætli
að „selja dýrt“ stuðning sinn við sjálfsagðar
efnahagsráðstafanir. Þjóðin hlýtur að spyrja á
móti, hvaða stjórnmálamaður sé svo mikill, að
hann hafi rétt til þess að vera kostbær á stuðning
við ráðstafanir í þjóðarþágu, sem hann í rauninni
er fylgjandi og hefur trú á.
Það eru því gleðitíðindi, sem nú berast, að ný
ríkisstjórn muni taka til starfa í dag. Það er
vísbending um að Alþingi sé svo vel skipað að
engum þingmanni eða þingflokki sé ætlandi annað
en að styðja þingmál í samræmi við nauðsyn
þeirrai enda er það höfuðskylda þjóðkjörinna
alþingismanna. Nýrrar ríkisstjórnar bíða vanda-
söm úrlausnarefni. Því er treyst að Alþingi veiti
ríkisstjórninni nauðsynlegan stuðning í því efni.
GARRI
SAMKORTID
Þau tíðindi bárust fyrir skömmu
að samvinnuhreyfingin hefði stofn-
að sérstakt greiðslukortafyrirtæki.
Það nefnist Samkort hf., og sam-
kvæmt fréttum er stefnt að því að
starfsemi þess hefjist síðar í vetur
með útgáfu nýrra greiðslukorta.
Það er ekki svo ýkja langt síðan
greiðslukortin héldu innreið sína
hér á landi, en engum dylst þó
lengur að þau eru komin til þess að
vera. Athyglisvert er líka að svo er
að sjá að hér á landi sé notkun
slíkra korta með nokkuð öðrum
hætti en víðast erlendis. Þar munu
þau yfirleitt vera fyrst og fremst til
þess hugsuð að losa fólk við að
bera með sér umtalsverðar fjár-
hæðir hvert sem það fer. Þau eru
þar framar öðru til þægindaauka,
en hér er aftur á móti svo að sjá að
fólk noti þau fyrst og fremst til þess
að slá sér þægileg lán og dreifa
greiðslum frá einum mánuöi til
annars, kannski fyrst og fremst
þegar illa gengur að láta kaupið
duga.
Til þessa hafa starfað hér tvö
greiðslukortafyrirtæki. Það hefur
margoft komið fram að verslunum
hefur þótt þjónusta þeirra nokkuð
dýr. Mönnum hefur þótt þær upp-
hæðir, sem renna frá verslunum til
þessara fyrirtækja, vera háar og
allar líkur benda til að þessa þjón-
ustu mætti veita á talsvert ódýrari
hátt.
Hagnaður neytenda
Samvinnufélög, bæði hér á landi
og erlendis, hafa margoft gripið
inn í þjónustugreinar á liðnum
áruni þar sem svipað hefur staðið
á. Hér á landi má til dæmis minna
á stofnun Samvinnutrygginga á sín-
um tíma. Þar fór tvennt saman,
annars vegar þóttu samvinnu-
mönnum háar fjárhæðir vera farn-
ar að renna ót ór starfsemi sinni til
tryggingarfélaga utan hreyfingar-
innar og hins vegar töldu þeir rök

1534 Sfena 0005 H88
ÍGILDIRÚfl^ 07/89
JÓN JÓNSS0N
0035 8416-3958
benda til þess að með aukinni
samkeppni mætti lækka iðgjöldin.
Reynsla liðinna ára hefur sýnt að
þetta mat var rétt.
Greiðslukortin eru nýjung I ís-
lensku viðskiptalífi. Erlendis er
algengt að fyrirtæki af stærri gerð-
inni gefi ót eigin greiðslukort til
viðskiptavina sinna. Segja má líka
að með því séu fyrirtækin að koma
föstu formi á þau reikningsvið-
skipti sem víða tíðkast í verslunum.
Einnig eru þau þá að spara sér þau
ótgjöld sem ella rynnu til greiðslu-
kortafyrirtækjanna.
Það sem samvinnuhreyimgin hér
er því að gera er tvennt. Annars
vegar er hón að stefna að því að
færa reikningsviðskipti sín inn í
þetta nútímalega form. Hins vegar
er hón að veita starfandi greiðslu-
kortafyrirtækjum samkeppni og
jufnframt að draga hagnaðinn af
þessari þjónustu inn i sínar eigin
raðir. A yfirstandandi harðinda-
tímum í versluninni má vissulega
segja að ekki veiti af, og með því
aðhaldi, sem samkeppnin þarna á
væntanlega eftir að veita, má cinn-
ig vænta þess að kostnaðurinn við
þessa þjónustu lækki frekar en
hitt. Þegar upp er staðið verða það
því væntanlega neytendur sem
græða á því ef þessi kostnaðarliður
í versluninni lækkar.
Kostir samkeppninnar
Nóna er frjálshyggja í tísku og
menn tala mikið um kosti frjálsrar
samkeppni á öllum sviðum. Fyrir
fyigjendur þeirrar stefnu ætti það
því að vera fagnaðarefni að sterkur
aðili á borð við samvinnuhreyfing-
una skuli ganga fram fyrir skjöldu
um að auka samkeppnina á þessu
sviði.
Líka verður að vænta þess að
innan samvinnuhreyfingarinnar
sjálfrar náist full samstaða um
þetta mál. Styrkur þeirrar hrey-
fingar hefur alía tíð legið í því fyrst
og fremst að menn hafa unnið þar
saman og staðið saman í stríðinu
við keppinautana. Að þessu máli
verður þess vegna að standa með
þeim hætti að engir brestir þurfi að
koma í samstöðuna.
Og auk þess sýnir reynslan að
þegar samvinnuhreyfingin kemur
fram með nýjungar af þessari teg-
und þá verður alltaf að vænta þess
að málgögn frjálshyggjumanna
vaði fram á vígvöllinn og reyni að
gera þær tortryggilegar. í slíkum
tilvikum er ekki hugsað um hags-
muni neytenda heldur þvert á móti
um hagsmuni kaupmanna. Þess
vegna verður nóna fróðlegt að vita
hvernig viðbrögðin þar verða þegar
Samkortið fer af stað. Við bíðum
og sjáum. Garri.
VÍTTOG BREITT
1111

Skinhelgi og fagurgali
Bandarískir auglýsendur hafa
greitt gífurlegar upphæðir til að
koma sér á framfæri í NBC sjón-
varpsstöðinni í útsendingum frá
Olympíuleikunum í Seoul, en stöð-
in sendir keppnina beint og dreifir
efninu um öll Bandaríkin. En nú
eru auglýsendurnir farnir að fá
ódýra tíma í stöðinni þar sem
áhugi áhorfenda er í lágmarki.
30% færri áhorfendur nenna nú að
fylgjast með keppninni en þegar
leikarnir voru haldnir í Los Ange-
les fyrir fjórum árum.
Ástæðan fyrir þessu sinnuleysi
er hve Bandaríkjamönnum gengur
illa á þessum leikum miðað við
fyrri afrek og að Sovétmenn hafa
fengið meira en helmingi fleiri
verðlaun en þeir sem keppa fyrir
guðseigiðland. Þegar þannig árar í
bandarísku íþróttalífi dvínar áhug-
inn fyrir leikunum og sjónvarps-
áhorfendur skipta yfir á aðrar rásir.
Þeim er nefnilega fjandans sama
um íþróttirnar og margrómaðan
íþróttaanda; það eina sem þeir
vilja sjá er að þeirra eigin landar
sigri, annars er ekkert gaman
lengur.
Það dró ekkert úr eigingjarnri
sjálfsánægju Bandaríkjamanna
með stórsigra sína í Los Angeles
að skæðustu keppinautarnir,
Sovétmenn og Austur-Þjóðverjar
tóku ekki þátt í þeim leikum af
pólitískum ástæðum.
Gróði og rembingur
Það er einnig slæmt að þeir sem
ætluðu að græða vel á Bandaríkja-
markaði með því að kaupa auglýs-
ingatíma þegar keppni er sjónvarp-
að missa kúfinn af gróðanum af því
að Bandaríkjamenn hafa engan
áhuga á að horfa á keppni, sem
einhverjir aðrir en þeir sjálfir
vinna. En það skiptir engum sköp-
um því einhverjir aðrir gróðapung-
ar í öðrum og sigursælli löndum
þéna á íþróttakeppninni.
Gamlar og fúlar lummur eins og
þær að á Olympíuleikum sé saman-
kominn rjóminn af því æskufólki
sem best er í heiminum, eru enn
hafðar uppi til að fegra íþróttahá-
tíðir á borð við Olympíuleika, þótt
þeir séu að mörgu leyti heldur
ógeðfelld samkunda þar sem glys
og stórpólitískur þjóðemisremb-
ingur er oft fyrirferðarmeiri en
drengileg keppni íþróttafólks, sem
iðulega er ekki annað en verkfæri
í höndum aðila sem einskis svífast
til að ná eina markmiðinu sem
réttlætir þátttöku í sirkusnum, en
það er að sigra, hvað sem það
kostar.
Skinhelgin varðandi leikana er
yfirgengileg á mörgum sviðum.
Svo á að heita að eingöngu áhuga-
fólk fái að taka þátt, en atvinnu-
mennskan og peningagreiðslurnar
til íþróttafólksins er falið undir alls
kyns yfirvarpi, sem hvert manns-
barn getur séð í gegnum.
Fagurgali
Öll þessi hástemmda keppni á
að færa þjóðir saman en hið sanna
er að hún otar þjóðum hverri gegn
annarri, hvað sem öllum fagurgala
líður.
Keppnin er aukaatriði en sigur
aðalatriði og eins og kemur fram í
byrjun þessa pistils, hefur fólk, að
minnsta kosti í USA, lítinn áhuga
á að fylgjast með öðru en sigri
sinna manna, önnur íþróttaafrek
er ekki að marka.
Og einskis er látið ófreistað til
að sigra. Margir íþróttamenn hafa
verið staðnir að lyfjaneyslu til að
vinna hina í drengilegu keppninni
og marglofaður afreksmaður og
heimsmethafi var staðinn að því að
hafa aukið sér afl og flýti með
aðferð sem fremur heyrir undir
læknavísindi en þjálfun og líkams-
burði.
Einhverjir verða til þess að kalla
svik og pretti harmleik, sem er
rangt. Það er ekki annað en
óheppni að upp kemst og verður
hver að taka því eins og hverju
öðru hundsbiti.
Staðhæft er að margfalt fleiri
íþróttamenn á Olympíuleikunum
noti lyf en þeir sem staðnir eru að
verki. Keppnin um að komast á
verðlaunapall stendur kannski
fremur á milli þeirra sem mæla út
og gefa lyfjaskammtana en hinna
svokölluðu afreksmanna, sem eiga
að vera búnir að pissa sönnunar-
gögnunum áður en sýni eru tekin
og hlaupa, stökkva og sperra sig á
leikvangi.
Annars er það ekki nema eins og
hver önnur úrelt sérviska einhverr-
ar olympíunefndar að vera að
draga íþróttamenn í dilka eftir því
hvemig þeir fá borgað fyrir að taka
þátt í leikum nefndarinnar eða
hvort þeir vinna afrek sín með lyf
í kroppnum eða ekki. Hún ætti
ekkert að vera að skipta sér af
slíkum smámunum því metingur
og sigrar skipta öllu máli en ekki
með hvaða hætti þeir eru unnir,
eða hve vel tekst að fela fjárgreiðsl-
ur og sporlausar lyfjagjafir.
OÓ