Tíminn - 30.09.1988, Side 8

8 Tíminn
Föstudagur 30. september 1988 '
nminri
MÁLSVARIFRJALSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmd astj óri
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
Oddur Ólafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Vaxtasjoppur
Morgunblaðið er byrjað að berja í brestina
fyrir féfangsfyrirtækin og verðbréfasalana og
talar nú um að leggja eigi refsiskatt á ráðdeild.
Enginn skyldi hafa á móti ráðdeild. En það
skýtur nokkuð skökku við þegar talað er um
ráðdeild í sama vetfangi og talað er um
féfangsfyrirtækin, sem um nokkurn tíma undir
stjórn íhaldsins, hafa leikið lausum hala í
þjóðfélaginu með þeim afleiðingum að fjár-
magnskostnaður hefur hækkað úr öllu hófi, og
var orðinn óviðráðanlegur þegar gripið var í
taumana með bráðabirgðalögum stjórnar Stein-
gríms Hermannssonar. Alveg er ljóst hvernig
sparifjármyndunin liggur, en langflestir spari-
fjáreigendur eru eldra fólk, og mun það varla
eiga á hættu að fá á sig stóra skatta af
innistæðum sínum.
Hins vegar þarf enginn að syrgja þótt fjár-
magnsbrallarar og spekúlantar þurfi að greiða
skatta af „tekjum af eignum umfram venjulegan
sparnað almennings.“ En það er einmitt vegna
hagsmuna þessara aðila, sem forstjóri einnar
vaxtasjoppunnar hefur boðað til borgarafundar
félags „sparifjáreigenda“ nú um helgina. Sam-
blástur gegn skerðingu óhefts fjármagnskostn-
aðar, sem vaxtasjoppurnar, þ.e. fjármagnsfyr-
irtækin og verðbréfasalarnir, hafa hrundið af
stað, ber engin einkenni þess að hinn almenni
sparifjáreigandi komi þar við sögu, heldur hafa
vaxtasjoppurnar talið sig finna leið til verndar
hagsmunum sínum með fyrrgreindum sam-
blæstri.
í rauninni má spyrja hvort fjármagnsvarsla
eigi ekki að vera í bönkum. Vaxtasjoppur út um
allan bæ eru fyrirbæri, sem í samanburði við
stærri þjóðir myndu þýða vaxtasjoppur í þús-
undum talið. Þegar svo atvinnuvegirnir eiga að
standa undir slíkum fyrirbærum og þeirri vaxta-
skráningu sem þau stunda, þá fjúka ríkisstjórnir
og allt stefnir í stórastopp. Það er bankakerfið
í landinu sem á að sjá um fjárvörslu fyrir
landsmenn. Hvernig bankar skipuleggja sitt
starf til hagræðis fyrir sparifjáreigendur er
þeirra mál og ríkisins. En þeir munu ekki telja
nauðsyn á því að stofna til samtaka sparifjáreig-
enda, eins og eigendur vaxtasjoppanna telja
bestan kost til verndar hagsmunum sínum. í
rauninni er verið að flytja bankakerfið út á
götuna með óheftum rekstri á vaxtasjoppum,
og allir hljóta að sjá hve góðri lukku það kann
að stýra. Við þurfum að vitkast hvað meðferð
fjármagns snertir. Það er ekki til neinn upp-
gripaafli og engin stórvertíð fólgin í því að beita
atvinnuvegi og lántakendur hávöxtum. Við
verðum enn um sinn að halda okkur við að gera
út á þorskinn og láta peningaútgerðina bíða.
GARRI
Markaðsaðlögun
Nú er nýja ríkisstjómin sest að
völdum og andar víst margur létt-
ara. Nokkrir nýir nienn hafa sest í
ráðherrastóla, og meðal þeirra er
Steingrímur J. Sigfússon landbún-
aðar- og samgönguráðherra.
Hann lét hafa eftir sér í fjölmiðl-
um í gær og fyrradag að móðir sín
hcfði sagt sér að hann ætti að verða
samgönguráðherra, því að vegirnir
úti á landi væru svo vondir. Þetta
er óvanaleg yfirlýsing af ráðherra,
og kannski vilja rætnar tungur
leggja hana þannig út að hinn ungi
ráðherra hafi ekki enn náð að
losna undan pilsfaldi móður sinnar.
Garri tekur þó ekki undir sllk
sjónarmið. Hér á landi hefur vissu-
lega verið gert stórátak í vegagerð
á síðustu árum, en betur má ef
duga skal. í því efni hefur ráðherra-
móðirín rétt fyrir sér. Alþingis-
menn og ráðherrar eiga einmitt að
hlusta eftir sjónarmiðum kjósenda
i málum sem þá snerta. Líka
mæðra sinna.
Erfiðar aðstæður
En hitt er annað mái að í land-
búnaðarráðuneytinu kemur
Steingrímur J. Sigfússon að málum
í góðu lagi. Forveri hans, Jón
Helgason, hefur unnið þar gott
starf i þágu íslensks landbúnaðar
við óvanalega erfiðar aðstæður.
Hann tók við embættinu á ákaflega
erfiðum tímum, þegar bændur
stóðu frammi fyrir því að þurfa að
skera stórlega niður framleiðslu
sína á dilkakjöti. Þetta var því
crfiðara fyrir þá sök að til skamms
tíma höfðu bændur þá verið hvattir
til þess að auka þessa sömu fram-
leiðslu.
Þá vildi hins vegar svo til að
íslenskt dilkakjöt varð með litlum
fyrirvara óseljanlegt fyrir viðun-
andi verð á markaði erlendis.
Tískusveiflur í neyslu ollu því líka
að innanlandssala dróst saman, og
við hvoru tveggju varð að bregðast.
Lika er því ógleymt að ýmis öfl í
þéttbýlinu hafa baríst hart gegn
bændastéttinni og notað öll tæki-
færi til að ófrægja hana. Meðal
annars hafa ýmis af frjálshyggju-
öflunum í Reykjavík reynt að læða
þvi inn hjá almenningi að bændur
séu ómagar á þjóðfélaginu, og
kosti stórfé að halda þeim uppi.
Undir þessum aðstæðum þurfti
Jón Helgason að starfa. Búvöru-
lögin, sem sett voru fyrir forgöngu
hans, eru mcrkur áfangi í því starfi
sem beinist að þvi að laga búvöru-
framleiðsluna með sem sársauka-
minnstum hætti að þörfum mark-
aðarins. Þrátt fyrír einstaka ann-
marka á framkvæmd þeirra fer
ekki á milli mála að það er mikið
hagsmunamál fyrír bændur að
þeim verði framfylgt hnökralaust á
þeim tíma sem framundan er.
Engir ómagar
En hvað sem líður áróðri frjáls-
hyggjumanna er Garrí samt þeirrar
skoðunar að bændur séu upp til
hópa röskleikafólk og síður en svo
nokkrir ómagar. Málið er ekki
flóknara en svo að þeir standa
frammi fyrir breyttum aðstæðum á
markaðnum og þurfa að laga fram-
leiðslu sína eftir því.
Þetta er nefnilega ekki í fyrsta
sinn sem íslcnsk atvinnustétt,
bændur mcðtaldir, þarf að bregð-
ast við slíkum breytingum. Þetta
hefur margoft gerst áður. Og hvað
sem hver segir hafa bændur núna
brugðist vel og skynsamlega við
þessum breyttu aðstæðum.
Framleiðslan hefur verið dregin
skipulega saman, og árangurinn er
núna orðinn verulegur. Samtímis
hafa bændur unnið að því af útsjón-
arsemi og dugnaði að skapa sér
aðra atvinnu á móti þessari, svo
sem « fiskeldi, loðdýrarækt og
ferðaþjónustu.
Jón Helgason hefur sem land-
búnaðarráðhcrra haft markvissa
forgöngu um að ríkið veitti bænd-
um alla þá aðstoð sem þurfti til að
koma þessum breytingum á. Slíkt
var eðlilegt og sjálfsagt. Engum,
sem til þekkir, blandast hugur um
að búvörulögin eru mikilvægasti
þátturínn í því starfi. Það á eftir að
koma því betur í Ijós scm lengri
tímar líða.
Núna reynir á að nýr landbúnað-
arráðherra haldi þessu áfram og
liðsinni bændum cins og þarf til að
búháttabreytingin gangi áfram fyr-
ir sig mcð eðlilegum hætti. Og fyrst
hæstvirtur ráðherra er á annað
borð byrjaður að vitna í móður
sína þá má vel vera að hann geti
einnig sótt til hennar hollráð að því
er varðar landbúnaðarmálin. Líkt
og um samgöngumálin. Garri.
VÍTTOG BREITT
BREIÐU B0KIN 0G
FJÁRMAGNSGRÓÐINN
Þegar vinstri stjórnin tók við
völdum 1971 höfðu Alþýðubanda-
lagsmenn uppi mikil loforð um að
sá tími væri upp runninn að breiðu
bökin í þjóðfélaginu tækju að sér
að bera byrðarnar og að skattar
yrðu sóttir í vasa hinna ríku.
Breiðu bökin reyndust eins og fyrri
daginn launafólk í millistétt, sem
liggur svo vel við skattlagningu að
fjármálaráðherrar þurfa yfirleitt
ekki að leita annað og ávallt er
gefist upp við að ná skattpeningum
af þeim sem ekki þurfa að gefa upp
launatekjur eða eiga eignir sem
talandi er um. Launaþrælar á sæmi-
legu kaupi eru eftirlæti allra fjár-
málaráðherra og allt frá því að hin
breiðu bök þeirra komu í Ijós hafa
tekjuskattslög komið í veg fyrir að
þeir sjái til sólar.
Nýr fjármálaráðherra nýrrar
stjórnar hefur boðað að nú skuli
þeir sem þénað hafa í góðæri gráa
peningamarkaðsins fá að taka þátt
í að greiða til sameiginlegra þarfa
þjóðfélagsins.
Ramakvein og gróðaöfl
Guð láti gott á vita. Vonandi
tekst nú að koma höndum yfir
auðveldlega fengið fé þeirra sem
notið hafa hárra vaxta og verðbóta
til að auðgast að sama skapi og
hinir verða fátækari sem greiða
þurfa háu vextina og verðbætur
langt fram yfir hækkun kaupgjalds.
En ekki liggur fyrir með hvaða
hætti á að ná til þessa fjármagns og
hvernig skilja á hafrana frá sauðun-
um, það er að segja hvar draga á
mörkin milli eðlilegrar vaxtatöku
af sparifé og þess sem kalla má
fjármagnsgróða.
Forsvarsmenn fjármagnsmark:
aða hafa rekið upp mikið rama-
kvein vegna stóryrtra yfirlýsinga
hins nýja fjármálaráðherra um að
nú skuli gróðaöflin borga. Einn
þeirra boðar stofnun hagsmuna-
samtaka sparifjáreiganda og telur
að nú eigi að fara að refsa ráðdeild-
inni.
Annar forstöðumaður fjár-
magnsfyrirtækis kom í útvarp í
gærmorgun og sýndi fram á með
skýrum rökum, að sparifjáreigend-
ur væru nær eingöngu gamalt lág-
launafólk og blaðburðarböm.
Þessir máttarstólpar efnahags-
lífsins hafa náð að aura saman 60%
af því fjármagni sem lánastofnanir
hafa til umráða.
Og nú á að fara að leggja skatta
á gamla fólkið sem ekki kaupir bíla
eða föt eða húsgögn eða fer til
útlanda en leggur fé sitt til hliðar
og ávöxtunar svo að aðrir geti
fengið það lánað til að kaupa bíla,
föt, húsgögn eða farið til útlanda.
Sumir fá líka lánað til að kaupa
sjoppu eða tískuverslun eða
kannski sólbaðsstofu.
Er þegar farið að kalla væntan-
lega skattheimtu refsiskatt á ráð-
deild.
Ráðdeildarsöm
blaðburðarbörn
Satt best að segja hefur fjármála-
ráðherra gefið heldur ónákvæmar
upplýsingar um væntanlega skatt-
heimtu af fjármagnsgróða og lítið
skilgreint hver hann í rauninni er.
Viðbrögðin eru líka eftir því.
Öfgafullar staðhæfingar um að
sparifjáreigendur séu ekki aðrir en
blaðburðarbörn og nísk gamal-
menni eru út í hött og að aðal-
markmið nýrrar ríkisstjórnar sé að
leggja refsiskatt á ráðdeild eru vel
til þess fallnar að gera alla skatt-
heimtu af fjármagnsgróða tor-
tryggilega.
Ekkert liggur beinna við en að
miða skattleysismörk af fjármagns-
gróða við löglega bankavexti af
sparireikningum og vexti af ríkis-
skuldabréfum. Vaxtataka umfram
það getur þá gjarnan verið
skattskyld.
Það er vitað mál að margir eiga
háar upphæðir inni hjá allskyns
lánastofnunum og hafa af þeim
miklar vaxtatekjur og er í rauninni
óeðlilegt hve linlega stjórnvöld
hafa gengið fram í að leggja skatt
á þær tekjur.
Launamenn eru hundeltir af
skattheimtumönnum og þykir
sjálfsagt að þeir fái aldrei nema
hluta af kaupi sínu útborgað og er
aldrei nokkru sinni talað um vernd-
un eignarréttarins þegar um er að
ræða kaupið sem fólk vinnur sér
inn með höndum og huga.
Það er engin ástæða til að vaxta-
tekjur séu neitt heilagri en Iauna-
tekjur þegar skattheimta er annars
vegar.
En það er óþarfi að fjármálaráð-
herra skelfi alla þá sem eiga ein-
hverjar krúnkur í banka með óvar-
legu tali um að þeir séu einhver
gróðaöfl sem ganga á milli bols og
höfuðs á, þótt til standi að skatt-
leggja óhóflegan fjármagnsgróða
og skelfing er leitt að þurfa að
hlusta á forsvarsmenn gráa pen-
ingamarkaðsins halda því fram að
blaðburðarbörn séu aðalviðskipta-
vinir þeirra. Þeir hljóta að láta sér
detta í hug skárri rök til að verja
fjármagnsgróðann gegn því að
koma þjóðfélaginu að einhverjum
notum. OÓ