Tíminn - 30.09.1988, Blaðsíða 9
Föstudagur 30. september 1988
Tíminn 9
illlllllllllllllllllllil SAMVINNUMÁL ílliíllllíÍ
Ríkisskip annast vikulega siglinga-
þjónustu þangað fyrir hönd Skipa-
deildar samkvæmt sérstökum
samningi.
- Þetta erþá strandflutningaskip
sem þið eruð að tala um?
- Þetta verður eingöngu strand-
flutningaskip. Þarna er um að ræða
ákveðna útvíkkun á þjónustu
okkar, sem við bjóðum hverjum
sem á þarf að halda, auk þess sem
við munum þarna sjá um ýmsa
flutninga sem við þurfum að
annast, bæði áframflutning og for-
flutning í veg fyrir og frá milli-
landaskipum okkar.
Markaðshlutdeild
- En í framhaldi af þessu, ef við
getum talað um markaðshlutdeild
Skipadeildar í flutningum til og frá
landinu, hvað eruð þið stórir í dag?
- Það er mjög mismunandi á
milli hinna ýmsu flutningsþátta eða
vöruþátta. í stykkjavöruflutning-
unum má segja að við séum með
ríflega þriðjung markaðarins. í
hinum ýmsu stórflutningum er
hlutfallið aftur á móti mjög mis-
munandi frá vörutegund til vöru-
tegundar. f byggingavörunni erum
við með vel yfir helming innflutts
magns, í öðrum þáttum, fóðurbæti
til dæmis, erum við með nálægt
helmingi af því sem flutt er inn til
landsins. f útflutningi á freðfiski
erum við með tæpan helming, í
ferskfiski 35—40 prósent, í fiski-
mjöli er það nokkuð breytilegt frá
tíma til tíma, við getum verið með
einn þriðja og við getum verið með
meira eða minna eftir tímabilum,
og þannig mætti áfram telja.
Horfur framundan
- Nú er mikið talað þessa dagana
um rekstrarerfiðleika í samvinnu-
rekstrinum. HverniggengurSkipa-
deildin?
- Rekstur Skipadeildar hefur
verið tiltölulega góður ef við horf-
um þetta fimm til átta ár aftur í
tímann, og margs konar nýjungar
hafa átt sér stað til þess að styrkja
og byggja upp skiparekstur sam-
vinnuhreyfingarinnar. Hins vegar
skal það tekið fram að sá samdrátt-
ur, sem átt hefur sér stað hérlendis
undanfarið, hefur komið niður á
okkar rekstri eins og hverjum
öðrum, og samdráttur í þjóðfélag-
inu kemur reyndar mjög fljótt
fram í starfsemi eins og siglinga-
þjónustu til og frá landinu.
í dag er reksturinn í járnum eða
tæplega það, og því skal ekki leynt
að síðustu fréttir, sem borist hafa
af ástandinu í þjóðfélaginu
almennt, vekja ekki of bjartar
vonir hvað varðar næstu mánuði
eða misseri. Á hinn bóginn gerum
við í Skipadeildinni okkur grein
fyrir því að undir slíkum kringum-
stæðum verðum við að taka veru-
lega á til að skera niður allan
hugsanlegan kostnað, til þess að
geta mætt þeim samdrætti sem
kann að verða. Samtímis skal það
þó undirstrikað, og hefur það að
hluta til komið fram að undan-
förnu, að jafnframt því sem varnar-
barátta er hafin þá teljum við að
nauðsynlegt sé að skerpa verulega
á þeim átakspunktum til aukningar
sem fyrir hendi eru í þjónustustarfi
okkar.
Þetta teljum við okkur hafa
verið að gera að undanförnu, og
við komum reyndar til með að
auka þjónustu okkar verulega nú á
næstu mánuðum. Þó svo að harðni
nokkuð á dalnum núna þessa mán-
uðina eða þetta árið þá álítum við,
að því er varðar fyrirkomulag okk-
ar í eigin rekstri, að við séum nú
þegar komnir í gang með aðgerðir
til að mæta hugsanlegum sam-
drætti. Líka teljum við okkur geta
sýnt fram á það, varðandi þann
rekstur sem við stöndum í, að þó
að aðeins dimmi yfir í augnablikinu
þá sé það út af fyrir sig hlutur sem
ætfð megi búast við, og við teljum
að það sé áfram hægt að sinna
þessari þjónustustarfsemi án
rekstrarlegra áfalla, en það verði
þá að byggjast á miklum sveigjan-
leika í rekstrinum, og að því er
unnið einmitt þessa dagana.
TÍMINN þakkar Ómari Hl. Jó-
hannssyni fyrir samtalið. -esig
Þrjú ný skip
Viðtal við Ómar Hl. Jóhannsson frkvstj. Skipadeildar Sambandsins
Loftmynd af athafnasvæði Skipadeildar að Holtabakka í Reykjavík. Nýleg viðbót við svæðið er handan við Holtaveginn á miðri myndinni, og þar
framundan er Reykjavíkurhöfn nú að gera nýja uppfyllingu, þar sem aðstaða skapast til lestunar og losunar á tveimur eða þremur skipum til viðbótar.
í nýlega útkomnu fréttabréfi Skipadeildar Sambandsins
kemur fram að miklar breytingar eru um það bil að eiga
sér stað á skipaflota hennar. Tvö skip hafa verið seld á einu
ári og þrjú eru að bætast við í þeirra stað. Hvassafell var
selt í desember s.l. og nýbúið er að selja Arnarfell sem var
afhent nýjum eigendum í Noregi núna í byrjun september.
í apríl á liðnu ári tók deildin á
leigu með kauprétti skipið Bern-
hard S, sem er rúm 7400 tonn. í
nóvember í vetur var það síðan
tekið á svo nefnda þurrleigu og því
gefið íslenskt nafn, Helgafell.
Þetta skip keypti Skipadeild svo,
eins og fram hefur komið í fréttum,
og frá og með síðustu mánaðamót-
um siglir það undir íslenskum fána.
Þetta er stór farkostur, og sem
dæmi má nefna að það er stærsta
skip Skipadeildar frá upphafi, ef
olíuskipið Hamrafell er frá talið,
eitt af stærstu skipum íslenska
kaupskipaflotans, stærsta skip
landsmanna sé miðað við gáma-
flutningsgetu og eitt það hrað-
skreiðasta.
En ekki nóg með þetta, því að
Skipadeild hefur einnig gert samn-
ing um leigu með kauprétti á öðru
skipi sem ber nafnið Hvassafell.
Það er nokkru minna en Helgafell-
ið, 4200 burðartonn, og var afhent
nú í byrjun september. Og til
viðbótar þessu standa núna yfir
viðræður við erlenda aðila um
þurrleigu eða kaup á þriðja skip-
inu, sem gert er ráð fyrir að verði
um 3000 tonn.
Breyttur leigumarkaður
Af þessu tilefni hitti ég Ómar
Hl. Jóhannsson framkvæmdastjóra
Skipadeildar að máli. Ég spurði
hann fyrst hvort hann væri ekki
hræddur um að setja Skipadeild á
hausinn með öllum þessum skipa-
kaupum, núna þegar hvað mest er
rætt um þann vanda sem að fyrir-
tækjum steðjar vegna síhækkandi
fjármagnskostnaðar.
- Nei, ekki svo mjög, svarar
Ómar, - það verður að taka fram í
þessu sambandi að við gerðum
áætlun um endurnýjun skipakosts-
ins fyrir um það bil tveimur árum,
sem við höfum unnið nokkuð stíft
eftir undanfarið og snýst um það
að skipta út eldri, minni og óhag-
stæðari skipum útgerðarinnar. Það
höfum við svo verið að gera undan-
farið í samræmi við þessa áætlun,
og í framhaldi af því hefur svo
verið unnið að því að byggja upp
hagstæðari skipakost í stað eldri
skipanna.
Samtímis þessu skal áréttað að
undanfarin ár hefur leigumarkaður
erlendis verið tiltölulega hagstæð-
ur, það er að segja að það hefur
verið hagstætt að taka skip á leigu
sökum lágra leigugjalda. Meðal
annars af þeim ástæðum hefur sá
markaður verið nýttur á meðan
Skipadeild Sambandsins hefur ver-
ið að þreifa fyrir sér um það hvaða
gerð skipa myndi henta best fyrir
þau verkefni sem við önnumst á
flutningamarkaðnum.
Nú í dag er aftur á móti öðru að
heilsa, því að leigumarkaðurinn
hefur síðustu tólf mánuði hækkað
í erlendri mynt um líklega sem
næst 40-60 prósent, og sérstaklega
á þetta við um gámaskipin. Það
gerir það að verkum að í dag er
leiga skipa orðin síður áhugaverð
fyrir útgerðir heldur en var áður,
og af þeim sökum meðal annars er
í dag hagstæðara að reka Helgafell-
ið nýja sem sitt eigið, þrátt fyrir
hinn óheyrilega háa fjármagns-
kostnað hérlendis, heldur en að
leigja álíka skip á hinum opna
erlenda markaði. Erlendi markað-
urinn hefur þróast þannig að þar er
núna mun meiri eftirspurn en var,
og leigugjöld skipanna fara einfald-
lega eftir framboði og eftirspurn.
Stærðarmunur
- En nú er talsverður stærðar-
munur á þessum tveimur skipum,
Helgafelli og Hvassafelli. Hver er
ástæðan fyrir því að þið fáið ykkur
tvö svona mismunandi stór skip?
- Þar eru náttúrlega ýmsar
ástæður að baki, en þessi tvö skip
eru ætluð til gjörólíkra verkefna.
Helgafellið er ætlað til flutninga á
stykkjavöru og gámum, en eins og
fram hefur komið er það stærsta
skip íslendinga hvað gámaflutn-
ingsgetu snertir. Með hliðsjón af
þjónustusiglingum okkar til Vest-
ur-Evrópu þá þurfum við á þessari
stærð skipa að halda að því er
snertir gámaflutningsgetu og
hraða, þó svo að hvað varðar
burðargetuna þá þyrftum við ef til
vill ekki svona stórt skip.
Hvassafellið er aftur á móti ekki
Ómar Hl. Jóhannsson framkvæmdastjóri Skipadeildar Sam-
bandsins.
ætlað til sömu verkefna og Helga-
fell, heldur aðallega til stórflutn-
inga, svo sem á byggingavöru,
fiskimjöli, fóðurbæti og öðrum
álíka varningi, sem fer til og frá
landinu í álíka magneiningum og
Hvassafellið ber. Þar erum við
með öðrum orðum að taka inn skip
í samræmi við þarfir markaðarins
og til þess að reyna að ná fram enn
meiri hagkvæmni í rekstrinum og
koma til móts við óskir viðskipta-
manna okkar.
- Hvassafellið verður þá meira í
stórflutningum?
- Það er hugsað aðallega í flutn-
inga inn til Eystrasaltsins, það er
að segja til flutnings á byggingavör-
um og fóðurbæti til landsins og til
útflutnings á fiskimjöli, síld og
þess háttar. Þetta er hugmyndin á
bak við Hvassafellið og þær tækni-
legu breytingar sem voru gerðar á
skipinu áður en við tókum við því.
Þó skal það tekið fram að Hvassa-
fellið ber yfir 150 gámaeiningar ef
því er að skipta.
Strandflutningar
- En þriðja skipið sem þið eruð
að tala um, hvað á að gera við það?
- í dag er það svo að við rekum
um það bil tíu til ellefu skip að
staðaldri. Þetta er dálítið breytilegt
frá tíma til tíma eftir verkefnum,
og oftast er einhver hluti af þessum
skipum leiguskip sem tekin eru í
einstök verkefni. Þar er helst um
að ræða óreglubundna stórflutn-
inga til og frá landinu, en auk þess
er annar nýr þáttur inni í þjónustu-
kerfi okkar sem verið er að stíga
fyrstu skrefin í einmitt þessa dag-
ana, og það er endurbætt strand-
flutningaþjónusta Skipadeildar-
innar.
Þar er um verulega breytingu að
ræða hjá okkur frá því sem verið
hefur, en síðast liðið eitt ár höfum
við verið með lítið frystiskip, sem
nær eingöngu hefur sinnt söfnun á
freðfiski hingað til Reykjavíkur.
Nú höfum við ákveðið að snúa
þessu yfir í að safna fiskinum
eingöngu saman í frystigámum, og
þar af leiðandi erum við núna að
leita að gámaskipi til þessa verk-
efnis, sem sett verður í reglu-
bundnar siglingar frá Reykjavík á
hverjum fimmtudegi vestur og
norður um land. Fastar viðkomu-
hafnir í hverri viku verða að
minnsta kosti Húsavík, Akureyri,
Dalvík og ísafjörður, og þar að
auki verður komið við á öðrum
höfnum vestan- og norðanlands
eftir þörfum í hverri ferð fyrir sig.
Hvað Austfjarðahafnirvarðarmun