Tíminn - 30.09.1988, Blaðsíða 14
14 Tíminn
Föstudagur 30. september 1988
Illlllllllllllllllllllll AÐUTAN lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll llllllllllllllllllllllll :v
Fómarlömb „óhreina
stríðsins" í Argentínu
Enn hefur stungið upp kollinum mannúðarmál í Argen-
tínu, sem á rætur sínar í borgarastríðinu sem geisaði í
landinu á tímum herforingjastjórnarinnar, en bitnar á
alsaklausu barni nú. Lítil stúlka og fórnarlamb pyntinga og
dauða hafa komið fram í dagsljósið og vekja upp bitrar
minningar í Buenos Aires.
Litla stúlkan er 10 ára, heitir Juliana og er orðin bitbein
fullorðinna í heiftræknum deilum um umráðarétt. Tilfinn-
ingaöldurnar ganga svo hátt að þegar Juliana yfirgaf
skólann sinn dag einn fyrir skemmstu mætti henni stór
hópur sönglandi mótmælenda. í hópnum voru grátandi
amma hennar og afí, sem héldu á lofti Ijósmynd af látinni
móður Juliönu. Þetta varð litlu stúlkunni um megn og hún
flúði á heimili hjónanna sem hún hefur alltaf litið á sem
pabba og mömmu, en þau vita nú ekki sitt rjúkandi ráð.
Hún fæddist í ieynilegum
fangabúðum áður en
mamma hennar var drepin
Juliana er afkvæmi útrýmingar-
lierferðarinnar sem argentínski
herinn rak gegn pólitískum niður-
rifsöflum seint á síðasta áratug.
Hún er ein þeirra barna sem fædd-
ust í leynilegum fangabúðum þar
sem dauðadæmdar barnshafandi
konur, sem teknar höfðu verið
fastar fyrir byltingarstarfsemi,
fcngu að ala börn sín áður en þær
voru teknar af lífi.
Sum þeirra barna sem fæddust
við þessar aðstæður voru afhent
stuðningsmönnum herstjórnarinn-
ar til ættleiðingar. En Juliana hin
þeldökka var skilin cftir við úti-
dyrnar á munaðarleysingjahæli.
Hjónin Carmen og José Trevino,
bæði frjálslyndir blaðamenn af
miðstétt, ættleiddu þó litlu stúlk-
una. Eftir að herstjórnin var sett
frá völdum fyrir fimni árum hófust
hjónin handa um að grennslast
fyrir um uppruna Juliönu.
Ömmurnar á Plaza de May
og leitin að foreldrunum
Fyrst settu þau Trevino-hjón sig
í samband við ömmurnar sem
kenndar eru við Plaza de May, en
það er félagsskapur kvenna sem
trúa því að dætur þeirra sem hurfu
á árum „óhreina stríðsins" hafi alið
af sér börn á meðan þær voru í
höndum kvalara sjnna. Ömmurnar
tóku Trevino-hjónunum og mála-
leitan þeirra vel og tóku til við að
leita uppi hverjir kynnu að hafa
verið foreldrar Juliönu.
Það var þó ekki fyrr en á árinu
sem leið að skýrslur, Ijósmyndir og
erfðafræðilegar rannsóknir leiddu
að því 90% líkur að Juliana væri
dóttir Liliönu Fontana, hár-
greiðslunema, og Pedros Sandov-
al, múrara. Þau hurfu skömmu
eftir að þau voru gefin saman í
hjónaband fyrir 10 árum og er
álitið að þau séu meðal þeirra
a.m.k. 8.000 vinstri sinna sem
misstu lífið af völdum herstjórnar-
innar.
Úrskurðir dómstóla um
umráðarétt yfir barninu
stangast á
Trevino-hjónin leituðu nú eftir
vináttu við afa og ömmu Juliönu.
Það kom þeim svo algerlega í opna
skjöldu í júlí sl. þegar dómari
úrskurðaði að afinn og amman
Raul Alfonsín forseti Argentínu varð að draga í land með refísaðgerðir gegn
þeim hermðnnum sem tóku virkan þátt í „óhreina stríðinu“. Það geta ekki
allir argentínskir borgarar sætt sig við og stöðugt koma ný og ný deilumál
upp á yfírborðið sem eiga rætur sínar að rekja til þeirra ára.
skyldu hafa umráðarétt yfir barn-
inu. Lögreglan tók hús á blaða-
mönnunum kl. 3 um nótt og flutti
barnið háorgandi burt. Hjónin áfr-
ýjuðu úrskurði dómarans og nærri
tveim mánuðum síðar var Juliönu
aftur skilað til hjónanna sem hún
lítur á sem foreldra sína, sam-
kvæmt úrskurði annars dómara.
Það var í ágústlok sl.
Þáttur tvístígandi dómstólanna
hefur skipt Argentínumönnum í
tvær andstæðar fylkingar og orðið
til þess að Juliana er orðinn leik-
soppur í hugsjónabaráttu milli
andstæðinga og fylgjenda her-
stjórnarinnar sem nú er niðurlægð.
Afinn og amman sem halda því
fram að þeim beri allur réttur til
Juliönu vegna blóðbanda, njóta
stuðnings þeirra sem berjast fyrir
mannréttindamálum. En Trevino-
hjónin eru nú komin í þá óþægilegu
aðstöðu að málstaður þeirra nýtur
stuðnings þeirra sem bera blak af
herstjórninni.
Mál skæruliöans fyrrver-
andi vekur líka ólgu
Æsingur almennings vegna máls
Juliönu fær aukinn byr undir væng-
ina vegna máls Gracielu Deleo,
fyrrverandi meðlims Montoneros,
borgarskæruliðasamtakanna sem
frömdu mannrán og dráp á áttunda
áratugnum. Hún lifði af fangavist
og pyntingar á árunum 1977 og ’78
í vélskóla sjóhersins, alræmdu
fangelsi í Buenos Aires þar sem
álitið er að móðir Juliönu hafi mætt
dauða sínum.
Graciela Deleo bar vitni í réttar-
höldunum vegna Juliönu og stað-
festi að barnið hefði fæðst í vél-
skólanum. Deleo hefur líka borið
vitni gegn Emilio Massera aðmírál,
fyrrverandi sjóforingja sem nú af-
plánar fangelsisvist, svo og gegn
Alfredo Astiz höfuðsmanni, sem
gefið hefur verið nafnið „ljóshærði
engillinn" óg hefur verið bendlaður
við ýms illvirki á tímum „óhreina
stríðsins". Ferill Astiz frá þeim
árum hefur verið hreinsaður með
náðun. En nú hefur Deleo sjálf
verið tekin höndum og ákærð fyrir
að hafa rænt tveim margföldum
milljónamæringum meðan hún var
skæruliði.
Þeir sem berjast fyrir mannrétt-
indum krefjast þess að hún verði
látin laus. En aðrir Argentínu-
menn segja að ekki sé nema sjálf-
sagt að hún gjaldi sína lagalegu
skuld fyrir að hafa tekið þátt í
hryðjuverkum. Einn frammámað-
ur stjórnarsinna vill leysa mál
hennar þannig að hún mæti fyrir
rétti hið fyrsta og verði síðan látin
laus.
Argentínumenn eru sem sagt
enn langt í frá búnir að segja skilið
við blóði drifna fortíð sína og mörg
deilumál eru enn óleyst. Á meðan
gengur lífið sinn vanagang í land-
inu, verðbólga geysist upp úr öllu
valdi og lýðræðislega kjörin stjórn
Rauls Alfonsíns stendur höllum
fæti.
LESENDUR SKRIFA
III
Árneshreppur og kirkjan nýja
Samhugur og samtök íbúanna til uppbyggingar helgidóms í miðbiki sveitarinnar til samræmis við nýja tíma
Á myndinni sér yfír miðhluta Árneshrepps, þann hlutann, sem grösugastur
er og fjölbýlastur. - Handan Norðurfjarðarins blasa við Hlíðarhúsafjall og
Krossnesfjall, en á milli þeirra blánar Drangajökullinn í fjarska.
í fyrri grein lýsti ég nokkuð útsýni
frá Árnesi á Ströndum og þeim
töfrandi áhrifum, sem unnt er að
njóta, einkum um miðnæturstund,
ef vakað er í björtu veðri á Jóns-
messunótt, til að horfa á sólina, sem
ekki hverfur undir hafsbrún á þeim
tíma árs.
En Árnes er meira en fagur staður
með fögru útsýni. Árnes er ein af
bestu jörðum sveitarinnar og var
jafnan miðstöð mennta og menning-
ar, enda bjuggu þar löngum öndveg-
isklerkar, sem héldu uppi andlegu
lífi sóknarbarna sinna.
Allmjög fækkaði íbúum sveitar-
innar á vissu skeiði, vegna ýmissa
erfiðleika, sem steðjuðu að. En þeir
sem gerst þekkja til, eru bjartsýnir
á, að nú muni ekki verða um meiri
fólksfækkun að ræða, svo fyrirsjáan-
legt sé. Afkoma manna hefur verið
með besta móti, og atvinna hefur
m.a. skapast kringum ýmsar fram-
kvæmdir og nýjungar, við kaupfélag-
ið á Norðurfirði, sem hinn ötuli
forstjóri þess, hefur staðið fyrir að
koma í kring. Ýmislegt bendir til
betri tfðar.
Árneshreppsbúar hafa allatíð ver-
ið bjartsýnir, og litið til framtíðar-
innar, með þeim ásetningi að sigra
hverja þraut, sem að höndum kynni
að bera. Svo er enn. Þeir eru ákveðn-
ir í að halda velli og skapa öll skilyrði
til vaxtar og menningar innan síns
sveitarfélags, svo þar verði síst verra
að eiga heima, en hvar annarsstaðar.
Eitt þeirra verkefna, sem tekin
hafa verið föstum tökum eru kirkju-
málin.
Bústaður prestsins var byggður
upp fyrir allmörgum árum, og mun
hann enn vera hið besta hús.
En kirkja staðarins (í Árnesi) var
illa farin af elli og fúa. Það var því
nær einróma samþykkt á safnaðar-
fundi, að reisa nýja kirkju, til að
leysa þá gömlu af hólmi. Var hafist
handa við byggingu hinnar nýju
kirkju haustið 1987 og sökklar og
grunnplata fullgerð. Mun ætlunin
vera, að koma byggingunni undir
þak og gera hana fokhelda á þessu
hausti. Því verki hefur nú miðað
allvel áleiðis að því marki.
Víst verður kirkjan alldýr fullbú-
in, en margar hendur vinna létt verk
og munu íbúar hreppsins ekki standa
einir að verki um framlög, þótt
fórnfúsir séu, þegar kirkja þeirra og
safnaðarlíf á í hlut. Burtfluttir Ár-
neshreppsbúar hafa ávallt verið
ræktarsamir við sveit sína og kirkju,
og munu ýmsir þeirra telja sér sóma
í að leggja þessu máli sem best lið,
þegar um er að ræða heigidóm
fyrrverandi heimabyggðar.
Kirkja þessi hin nýja verður hið
fegursta guðshús. Hún verður lítil,
stærð hennar miðuð við þarfir, en
búin nauðsynlegum þægindum,
þeim sem nútíma fólk gerir kröfur
til. Og þannig uppbyggð hið innra,
að söngflokkur verður staðsettur
framan við kirkjugesti, en ekki holað
niður bak við þátttakendur guðs-
þjónustunnar, eins og almennast
hefur verið gert, t.d. á höfuðborgar-
svæðinu, í kirkjum sem byggðar
hafa verið á síðustu áratugum.
En Árneshreppsbúum hefur ekki
verið það nóg að hefja byggingu
nýrrar kirkju. Þeir hafa einnig viljað
sýna gömlu kirkjunni sinni nokkurn
sóma, og því hafa þeir lagað hana til,
svo hún gæti gegnt sínu hlutverki,
þar til nýja kirkjan verður fullbúin
til notkunar og getur leyst þá fyrri af
hólmi sem guðshús. Til endurbóta á
gömlu kirkjunni hafa ýmsir af sonum
sveitarinnar og dætrum, lagt fram
eigin krafta og atorku, svo nú mun
hún þegar komin í allgott horf,
miðað við þá skammtíma þörf, sem
henni er ætlað að þjóna.
En áreiðanlega verður hún varð-
veitt áfram, sem gamlar og kærar
minjar um langt og farsælt hlutverk
sem hún hefur gegnt.
Þetta tvennt, bygging nýrrar
kirkju og samtímis viðhald þeirrar
gömlu, sýnir fágætt framtak og bar-
áttuvilja íbúa hreppsins, ræktarsemi
við hið gamla og bjartsýni og fram-
sýni, gagnvart þeim nýja tíma, sem
þegar er genginn í garð í landi okkar.
Samhugur og samtök til góðra og
nauðsynlegra átaka hafa alla tíð
einkennt íbúa Árneshrepps, og þess
vil ég biðj hinn hæsta, að sú tilfinning
megi um alla framtíð vera aðals-
merki þess fólks, sem byggir og
byggja mun Árneshrepp, svo farsæld
og framfarir megi hér ríkja í bráð og
lengd.
Ingvar Agnarsson.