Tíminn - 01.10.1988, Blaðsíða 16

16 Tíminn
Laugardagur 1. október 1988
f
FRÉTTAYFIRLIT
CANAVERALHÖFÐI -
Áhöfn geimskutlunnar Discov-
ery var i svitabaði fyrsta sól-
arhring sinn úti í geimnum því
vegna bilana í kælikerfi var
hitinn í stjórnklefanum 30 gráð-
ur i stað 26 eins og hann átti I
að vera. Áhöfnin hefur lítið
annað gert en að reyna að j
gera við loftkælikerfi skutlunn- !
ar því það verður að vera í j
fullkomnu lagi er skutlan heldur
inn í gufuhvolfið að nýju. Ann-
ars er hætta á að hitni um of í :
kolunum.
WASHINGTON -Áfrýjun-
ardómstóll hafnaði kröfum um
að dæma málsgögn í Iran-
Kontra hneykslinu ógild. Þann-
ig stendur ekkert í veginum
fyrir áframhaldandi réttarhöld-
um yfir fyrrum starfsmönnum
forsetaembættisins þeim Ol-
iver North og John Pointdexter.
LONDON - Verð á olíu
lækkaði og hefur ekki verið svo
lágt síðustu 25 mánuði eftir
fréttir um að Saudi Arabar
væru að aka framleiðslu sína.
Höndlarar sögðu fréttirnar
kynda undir ótta um verðhrun
á olíu.
PEKING - Leiðtogar komm-
únistaflokksins í Kína hófu
málefnaþing sitt með því að
lofa varkárnum umbótum í j
iandinu til að verjast metverð-1
bólgu og kaupæoi.
TOKYO -Læknargáfu Hiro-
hito keisara Japans enn eina
blóðgjöfina, en keisarinn held-
ur enn áfram að kasta upp
blóði. Ættingjar hans segja ao
hann kvarti um verki og að
hann eigi erfitt með svefn. j
PAKISTAN - Byssumenn
drápu að minnsta kosti 60 j
manns og særðu 150 í skot-
árás á óbreytta borgara í Hy-'
derabad í Pakistan, en borgin
er sú næst stærsta í Sindhér-
aði. Þar hafa að undanförnu
brotist út átök milli innfæddra
Sindisha og aðfluttra Mohajira
og er talið að skotárásin í gær
se einn liður þeirrar kynþátta- (■
ólgu. '
VATÍKANIÐ - í skjali sem
Jóhannes Páll páfi II sendi frá
sér í gær ver hann virðingu
konunnar en sagði hins vegar
að ekki væri rétt að vígja konur
til preststarfa þar sem Jesús
Kristur valdi eingöngu karl-
menn sem postula sína. I hinu ;
28 þúsund orða skjali, Mulieris
Dignitatem, sem útleggst á ís-
lensku Virðing konunnar, eru
konur sagðar mannsins „syst-
ur í mannkærleik".
llllllililllllll ÚTLÖND :: . ■ ' ..... ............ .............. ........ ..........
Sögulegur fundur í miðnefnd sovéska kommúnistaflokksins í gær þegar Gromyko forseti
fór á eftirlaun, Ligachev lækkaði í tign og fjórir íhaldsmenn tóku pokann sinn:
Gorbatsjov hreinsar
út fyrir umbætumar
Mikhail Gorbatsjov hefur nú öll tromp á hendi sér eftir róttækar breytingar í Politburo, stjórnarnefnd sovéska
kommúnistaflokksins. Þetta er hluti gömlu stjórnarnefndarinnar, en þaðan er Gromyko nú horfinn á brott og völd
hins íhaldssama Ligachevs skert til mikilla muna.
Mikhail Gorbatsjov aðalritari
sovéska kommúnistaflokksins virð-
ist nú hafa öll tromp á hendi sér og
eiga frítt spil með að koma umbóta-
áætlun sinni á framfæri í Sovétríkj-
unum eftir að hafa hreinsað ærlega
til ■ forystuliði Sovétríkjanna og gert
andstæðinga sína óvirka á skyndi-
fundi miðnefndar sovéska kommún-
istaflokksins í gær.
Andrei Gromyko sem lifað hefur
af allar pólitískar hreinsanir í Sovét-
ríkjunum frá því á tímum Stalíns og
gegndi embætti utanríkisráðherra
Sovétríkjanna um áratuga skeið
sagði af sér sem forseti Sovétríkj-
anna, en því embætti hefur hann
gegnt undanfarið. Gromyko sem nú
er 79 ára að aldri hættir einnig í
stjórnarnefnd kommúnistaflokksins
sem er valdamesta stofnun flokksins.
Hann sagðist hætta afskiptum af
stjórnmálum að eigin ósk og notaði
tækifærið í gær og lýsti stuðningi við
umbótastefnu Gorbatsjovs.
Þá dró Gorbatsjov mjög úr völd-
um Yegors Ligachevs sem verið
hefur næstráðandi Gorbatsjov sem
hugmyndafræðingur flokksins með
því að gera hann að formanni nefnd-
ar er fjallar um landbúnaðarmál í
Sovétríkjunum. Ligachev sem er
einn þekktasti íhaldsmaður stjórn-
arnefndarinnar hafði notað tækifær-
ið þegar Gorbatsjov hélt í sumarfrí
að gagnrýna mjög umbótastefnu
leiðtogans. Fyrir það geldur hann nú
í hreinsunum Gorbatsjovs.
Náinn samstarfsmaður Gorbat-
sjovs, Vadim Medvedev, mun taka
við stöðu Ligachevs sem hugmynda-
fræðingur kommúnistaflokksins og
næstráðandi aðalritaranum. Medve-
dev sem reyndar tilkynnti opinber-
lega þær breytingar sem urðu á
fundinum í gær, hefur ekki verið
meðlimur stjórnarnefndarinnar fyrr
en nú.
Annar valdamikill íhaldsmaður
missir starf sitt og fær nýja veiga-
minni stöðu. Það er Viktor Chebri-
kov, yfirmaður KGB, en hann hefur
nýlega látið frá sér fara að umbóta-
stefnan hafi gengið of langt. Che-
brikov er nú formaður nefndar sem
endurskoða á lög í Sovétríkjunum.
Það eru fjórir aðrir meðlimir
stjórnarnefndarinnar sem fengu
endanlega að taka pokann sinn og
fylgja Gromyko á eftirlaun. Það
voru þeir Mikhail Solomentsev,
Pyotr Demichev, Vladimir Dolgikh
og Anatoly Dobrynin, allir úr íhalds-
samari væng kommúnistaflokksins
og fyrrum samstarfsmenn Leoníd
Brésnevs. Þekktastur þeirra er lík-
lega Anatoly Dobrynin, en hann var
um tuttugu ára skeið sendiherra
Sovétríkjanna í Bandaríkjunum.
Það eru dyggir stuðningsmenn
Gorbatsjovs sem taka við þeim sæt-
um stjórnarnefndarinnar sem nú
hafa losnað. Alexandra Byrukova
tók sæti í stjórnarnefndinni sem
áheyrnarfulltrúi og er það í fyrsta
sinn í rúma tvo áratugi sem kona
gegnir svo veigamiklu starfi. Þá tóku
Alexander Vlaslov innanríkisráð-
herra og Anatoly Lukyankov sæti í
stjórnarnefndinni.
Greinilegt er að Gorbatsjo ætlar
að koma breytingum sínum á fram-
færi í einum grænum hvelli því í dag
mun Æðsta ráð Sovétríkjanna
funda. Er gert ráð fyrir að það muni
kjósa nýjan forseta í stað Gromykos
og velja nýjan yfirmann KGB,
sovésku leynilögreglunnar. Þá má
gera ráð fyrir að Gorbatsjov leggi
fyrir Æðsta ráðið tillögur um róttæk-
ar stjórnkerfisbreytingar. Eftir at-
burði gærdagsins bendir ekkert ann-
að til en að þær verði samþykktar.
Dráp SAS á
IRA mönnum
á Gíbralt-
ar lögleg
Réttur í máli liðsmanna sér-
sveita breska flughersins, SAS,
sem skutu þrjá óvopnaða liðs-
menn írska lýðveldishersins til
bana á Gíbraltar fyrr á þess ári
komst að þeirri niðurstöðu í gær
að drápin væru fullkomlega
lögleg.
Vitnaleiðslur hafa verið í
réttarhöldum þessum undanfarn-
ar vikur og hefur lögfræðingur
skyldmenna hinna látnu leitast
við að sanna að lögbrot hafi átt
sér stað. Ef svo hefði verið væri
það mjög pínlegt fyrir Margaret
Tatcher forsætisráðherra Bret-
lands sem varið hefur drápin og
heitið því að leggja allt í sölurnar
til að klekkja á hryðjuverka-
mönnum.
Kviðdómurinn var ekki ein-
huga um þessi málalok, níu töldu
aðgerð sérsveitarmannanna inn-
an ramma laganna en tveir töldu
aðgerðina ólögmæta og að um
morð hafi verið að ræða.
Bretar og Iranar endur-
nýja stj órnmá I atengsl in
Bretar og franar hyggjast taka
upp full stjórnmálatengsl að nýju.
Utanríkisráðherra Bretlands Sir
Geoffrey Howe tilkynnti þetta eftir
að hafa átt fund með Ali Akbar
Velayati utanríkisráðherra frans, en
þeir hittust að máli hjá Sameinuðu
þjóðunum í gær. Talið er að þessi
ákvörðun gæti liðkað fyrir því að
Bretinn Terry White verði leystur úr
haldi í Beirút, en talið er að hann sé
gísl öfgahóps sem er hlynntur írön-
um.
Sir Howe sagði að nánari útfærsla
á endurreisn stjórnmálasamskipta
verði unnin af embættismönnum
ríkjanna.
„Hvorir tveggja aðilar hafa ákveð-
ið að endurreisa full stjómmála-
tengsl landanna á grunni gagn-
kvæmrar virðingar," sagði Sir Howe'
við blaðamenn eftir 45 mínútna fund
með Velayati. „Endanlegt fyrir-
komulag verður útfært af embættis-
mönnum, en fullkomið stjórnmála-
samband verður að sjálfsögðu tekið
í nokkrum skrefum".
Stjómmálatengslum ríkjanna hef-
ur ekki að fullu verið slitið, en hins
vegar kölluðu ríkin alla sendiráðs-
menn sína nema einn heim á síðasta
ári eftir að írönsk sendinefnd var
handtekin fyrir búðahnupl í Manch-
ester og aðsúgur var gerður að
breskum sendiráðsmanni íTeheran.
íranar hafa haft einn sendifulltrúa í
sendiráði sínu í London, en Bretar
hafa haft einn sendiráðsmann til að
eiga við málefni Breta í sendiráði
Svía í Teheran.
Sir Howe neitaði spurningum um
að ákvörðun Breta um að taka upp
stjómmálasamband við frana að
nýju tengdist tilraunum til að fá
Terry White lausan, en viðurkenndi
að mál hans hefðu borið á góma.
„Ég held það þurfi að vera á tæru
að ekkert samband er á milli sameig-
inlegrar ákvörðunar ríkisstjórnanna
tveggja um að taka skref í átt að
fullu stjórnmálasambandi og nokk-
urs annars málefnis. En að sjálf-
sögðu notaði ég tækifærið líkt og ég
hef gert á sambærilegum fundum
með öðrum ráðherrum og hvatti
írönsku ríkisstjórnina til að beita
áhrifum sínum eftir mætti til að
hjálpa við að frelsa fólk sem haldið
er í gíslingu. Þeir lýstu yfir vilja
sínum að gera slíkt, en ég tek skýrt
fram að þau málefni snerta á engan
hátt önnur óskyld mál sem við
ræddum um,“ sagði Sir Howe.
Ali Akbar Velayati utanríkisráð-
herra írana mun í dag eiga viðræður
við utanríkisráðherra íraka að frum-
kvæði Perez de Cuellar aðalritara
Sameinuðu þjóðanna og munu þeir
reyna að koma friðarviðræðum ríkj-
anna á skrið á ný.
(