Tíminn - 05.10.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Miðvikudagur 5. október 1988
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f. Auglýsingaverð kr.
465,- pr. dálksentimetri.
Verð í lausasölu 60,- kr. og 70,- kr. um helgar. Áskrift 700.-
Skólamál
Almennt mun skólastarf í landinu hafið af fuilum
krafti á öllum skólastigum. Sætir það fremur undan-
tekningum, ef grunnskólar eru ekki byrjaðir vetrar-
starf í septembermánuði, þótt sveigjanleiki í því efni
sé viðurkenndur sem skólastjórnendur hafa rétt til
að notfæra sér eftir aðstæðum.
Þó getur ekki verið eftirsóknarvert að steypa alla
skóla í sama mót. Það er ekkert sem segir að
grunnskóli í Svarfaðardal eigi að starfa nákvæmlega
eins og grunnskóli í Selásnum í Reykjavík.
Þrátt fyrir viðurkenningu á mismunandi aðstæðum
í skólahverfum sem Ieiðir af sér nauðsyn sveigjan-
leika í skólastarfi, þá á þetta miklu fremur við ytra
borð skólastarfs en raunverulegt innihald kennslu og
uppeldisstarfa. Hvað það varðar gilda svipuð lögmál,
hvort heldur skólinn er í Svarfaðardal eða Selásnum.
Ekkert vafamál er t.d., að öllum skólum er
nauðsyn að við þá starfi fullmenntaðir kennarar. Það
eru því orð að sönnu, sem standa í stefnuskrá
Framsóknarflokksins að góð menntun kennara sé
grundvallarforsenda fyrir árangri í skólastarfi. Þess
vegna ber að leggja mikla áherslu á kennaramenntun
og leitast við að tryggja með tiltækum ráðum, að
kennaralært fólk starfi við alla grunnskóla.
Þótt slíkt stefnumark sé sett, þá þurfa því ekki að
fylgja neinir hleypidómar gagnvart þeim, sem stunda
kennslu án þess að hafa til þess full réttindi.
Starfsreynsla er líka kennari, auk þess sem fordómar
og fagheimska sæma ekki upplýstu fólki. Gleðilegt
er til þess að vita að Kennaraháskóli íslands er
vakandi í þessum efnum. Þar er ekki slakað á
kröfunni um fagmenntun og hefðbundið nám í
skólanum, en jafnframt leggur skólinn sig fram um
að koma til móts við réttindalausa kennara, s.k.
leiðbeinendur, með því að gefa þeim kost á að
stunda e.k. utanskólanám til þess að öðlast kennara-
réttindi.
Auk þess sem allir grunnskólar þurfa að njóta
lærðra kennara í starfi sínu, þá leiðir það af gildandi
lögum að nauðsynlegt er að allir grunnskólar hafi
viðurkennda aðalnámsskrá við að styðjast. Ljóst er
að slík námsskrá verður að byggjast á grunnskóla-
lögunum og vera í samræmi við nútíma skólastefnu
og uppeldisviðhorf. Fréttir hafa borist af því að slík
aðalnámsskrá hafi verið til endurskoðunar í mennta
málaráðuneytinu. Við því er í sjálfu sér ekkert nema
gott að segja, og enn er þessi námsskrá á vinnslu- og
umræðustigi. Þessi námsskrárdrög hafa ekki verið
birt opinberlega.
Um þessa nýju námsskrá gildir það, eins og allt
sem varðar löggjöf um skólamál og framkvæmd
hennar, að hún hljóti góðan undirbúning og menn
taki sér góðan tíma til að ræða efni hennar á faglegan
hátt. Gerð aðalnámsskrár ætti að verða tilefni til
hófsamlegrar og fordómalausrar umræðu um
skólamál og má síst verða til hins gagnstæða, þar sem
öfgarnar eru leiddar saman og látnar takast á. Ef hin
nýju námsskrárdrög gefa tilefni til slíks, þá er verr
farið en heima setið.
GARRI
llllllillllii

Eignarhluti í Marel
Þær fréttir voru að berast að
Samband ísl. samvinnufélaga hefði
selt hlutabréf sin í tveimur fyrir-
tækjum, Hval hf. og Marel hf.
Eignarhlutinn í Hval var lítill og
skipti engum sköpum fyrir Sam-
handið svo að sala hans er út af
fyrir sig lítil frétt. Eignarhlutinn í
Marel var hins vegar umtalsverður,
enda var það Sambandið sem á
sínum tíma ýtti þessu fyrirtæki af
stokkunum og þar með þeirri
tölvuvæðingu sem á liðnuin árum
hefur haldið innreið sína í frystihús
landsmanna. Ekki hefursamvinnu-
hreyfingin þó sleppt hendinni af
þessu fyrirtæki, því að Samvinnu-
sjóður íslands á þar enn umtals-
verðan hlut, svo og ýmis af Sam-
handsfrystihúsunum.
Það er hins vegar vel kunnugt aö
við ýmsa erfiðleika hefur verið að
etja í rekstri Sambandsins nú
undanfarið. Tap var á rekstrinum
tvö undanfarin ár, og öllum er enn
i fersku minni útkoma kaupfélag-
anna árið sem leið. Þess vegna er
ekki nema eðlilegt að Sambandið
leitist við að losa nokkuð af því
fjármagni sem það á bundið í
öðrum fyrirtækjum og ekki til-
heyra bcint aðalrekstri þess.
Merkt framfaraspor
Það fer hins vegar ekki á milli
mála að í Marel hf. hefur verið
unnið mikið og merkilegt braut-
ryðjendastarf þann tíma sem fyrir-
tækið hefur starfað. Aðalvcrkefni
þess hefur verið að þróa og mark-
aðssetja hvcrs konar tölvuvogir og
annan tölvubúnað til nota ■ frysti-
húsum landsins, og reyndar einnig
um borð í fiskiskipum. Þó að fleiri
fyrirtæki hafi raunar einnig starfað
á þessu sviði er samt óhætt að telja
að það brautryðjendastarf, sem
unnið hefur verið í Marel hf., sé
ekki hvað síst ástæðan fyrir því
hvað öll tölvuvæðing hefur aukist
stórlega i frystihúsunum síðustu
árin.
Þar hefur hvers konar sjálfvirkni
verið stóraukin, og á sama tíma
einnig allt það sem lýtur að upplýs-
ingasöfnun um magn móttekins
hráefnis og nýtingu þess. Með
tilkomu hins nýja tölvubúnaöar fá
stjörnendur frystihúsa í dag mun
nákvæmarí upplýsingar en áður
um allt sem heitir samsetning þess
hráefnis sem kemur inn í hús
þeirra, um skiptingu á milli teg-
unda og nýtingu þeirra hverrar um
sig.
Allir vita hvað tölvuvæðing nú-
tímans er farin að hafa gífurleg
áhrif á alla atvinnustarfsemi í land-
inu. Tölvurnar hafa yfirtekið allt
sem viðkemur bókhaldi af hverju
tagi sem er í fyrirtækjum. í frysti-
húsunum hefur tölvubúnaðurínn
frá Marel haft gífurlega þýðingu til
hugræöingar og gjörbreytt þar allri
stöðu mála.
Líka hefur Marel hf. sótt inn á
erlenda markaði með vörur sínar
og selt þær þar í talsverðu magni.
Þar hefur sömuleiðis veríð á ferð-
inni merkt brautryðjandastarf í því
að flytja út íslenskt hugvit og
íslenska sérþekkingu.
Brautin er rudd
Núna má hins vegar segja að
þessu brautryðjandastarfi sé lokið.
Erystihúsin eru orðin tölvuvædd
að stærstum hluta, þótt vitaskuld
mcgi þar lengi endurbæta og auka
við. Þess vegna er ekki jafn brýn
þörf núna og áður á að Sambandið
sé þarna með.
En núna þykir Garra hins vegar
líklegt að eiga megi von á því að
cinhverjir frjálshyggjumenn láti
hlakka í sér yfir því að Sambandið
skuli hafa selt hlut sinn í þessu
fyrirtæki. Þess háttar Þórðargleði
stendur þó á brauðfótum þegar
betur er að gáð.
Munurinn á samvinnufyrirtækj-
um og einkafyrirtækjum er nefni-
lega sá að þeim fyrr nefndu er
ætlað að veita þjónustu á meðan
þeim síðar nefndu er ætlað að
græða. Með þátttöku sinni í Marel
hefur Sambandið haft forgöngu
um að nauðsynleg tölvutækni héldi
innreið sína í frystihúsin. Því verki
er nú lokið í þeim mæli að telja má
að nauðsynleg þjónusta hafi þar
verið veitt. Þess vegna getur Sam-
bandið með góðu móti dregiö sig
þarna í hlé og snúið sér að öðrum
verkefnum.
Þar ber hæst að koma öllum
almcnnum rekstri samvinnufélag-
anna í landinu á þann grundvöll að
hann geti staðið undir sér. Með
engu öðru móti geta samvinnufé-
lögin veitt almenningi i landinu þá
þjónustu sem þau eru stofnuð og
rekin til að veita. Þeim er ætlað að
tryggja íslendingum um land allt
sem jafnasta aðstöðu til verslunar
og vöruaðdrátta, og einnig að
lialda uppi atvinnu á hverjum stað
eftir því sein þörfin kallar.
Það þarf víst ekki að lýsa því
fyrir einum né neinum íivernig
aðstaðan til þcssa hefur verið síð-
asta árið eða svo. Núna ríður því á
að hér takist að koma á því jafn-
vægi i efnahagslífinu að aftur verði
hér eðlilegur og heilbrigður rekstr-
argrundvöllur fyrir þau þjónustu-
fyrirtæki sem almenningur úti á
landsbyggðinni á og rekur. Garri.
Menntunarsnauð umferð
Umferðardeild lögreglunnar í
Reykjavík fór á stúfana um síðustu
helgi til að kanna það sem liggur
öllum öðrum í augum uppi, að
umferðarlög eru brotin og þver-
brotin og brotin aftur og enn á ný.
Það er í rauninni stórmerkilegt að
lögreglunni skyldi láta sér detta í
hug að fara að hyggja að hörmuleg-
um akstursvenjum alltof margra
bílstjóra og að skipta sér af þeim.
Það sem lögreglan gerði var
einfaldlega að láta löggæslumenn
vera á verði í óeinkenndum bílum
og fylgjast með vitleysingunum í
umferðinni.
Árangurinn lét ekki á sér standa.
230 ökumenn voru staðnir að verki
og kærðir fyrir umferðarlagabrot,
misjafnlega alvarleg.
60 stykki voru staðnir að því að
aka yfir gatnamót á rauðu ljósi. En
það er svo algeng sjón í umferðinni
að flestir eru hættir að taka eftir
þótt fjöldi bílstjóra sé annað hvort
litblindur eða ekki með það á
hreinu hvað Ijósin á götuvitunum
þýða. Þessir 60 eru auðvitað aðeins
þeir sem löggan stóð að verki.
Hinir sluppu allir eins og venju-
lega.
Það sem allir sjá og vita
102 bílstjórar voru staðnir að of
hröðum akstri og þegar lögreglunni
þykir vera fullgreitt ekið er hraðinn
örugglega kominn allvel yfir lögleg
mörk. Aðeins 14 voru fullir að
geysast um á bílum sínum af þeim
sem lögreglan þurfti að hafa af-
skipti af.
Annars var þetta heldur róleg og
venjuleg helgi með skúrum og
breytilegri átt og umferðin hvorki
meiri né minni eða lakari en að öllu
jöfnu. Það sem skeði var ekki
annað en að nokkrir lögregluþjón-
ar földu sig í óeinkenndum bílum
á gatnamótum og fóru að fylgjast
með umferðinni og taka brotiega
ökumenn og láta þá svara til saka.
Finnist einhverjum tala söku-
dólganna há kemur hún þeim sem
fylgjast með umferðarhörmung-
inni ekki á óvart, nema kannski
lögreglunni.
Einhverjir fjölmiðlar hafa verið
að býsnast með að fjölgun umferð-
arslysa sé mikil og að nú stefni í
metár hvað varðar fjölda slysa,
tölu látinna og eignatjón af völdum
umferðarinnar.
Þetta þarf ekki að koma á óvart
þar sem bílum fjölgar óhóflega og
umferðarþunginn eykst að sama
skapi.
En skipulag umferðarmála er
steinrunnið á flestum sviðum.
Einkaframtak og níska
Umferðarmannvirki svara ekki
þeim kröfum sem fjölgun ökutækja
og aukinn umferðarþungi hlýtur
að gera.
Okukennslan er með þeim hætti
að annað hvort er verðandi bíl-
stjórum lítið sem ekkert kennt í
umferðarlögum eða að þeir taka
ekkert mark á rausi kennaranna
eftir að svokölluðu ökuprófi er
náð.
Að minnsta kosti er það stað-
reynd að nýbakaðir bílstjórar eru
sjálfum sér og öðrum lífshættulegri
í umferðinni, en aðrir bílstjórar
eru að öllu jöfnu.
Opinberir aðilar og tryggingafé-
lög leggja ekki eyri í ökukennslu
og eftirlit með henni og prófum er
í fullkomnu lágmarki og það er
fyrir neðan allar hellur að á sama
tíma og milljörðum á milljarða
ofan er varið til menntamála skuli
illa hæft einkaframtak sjá um þá
menntun sem einstaklingar í nú-
tímaþjóðfélagi mega hvað síst án
vera.
En það er ekki von að þursarnir
sem skipuleggja umferð og vita
ekki einu sinni sjálfir hvers vegna
akbrautum er skipt í akreinar, hafi
nokkra hugmynd um hvernig hægt
er að endurskipuleggja ökukennslu
og reyna að skila ökumönnum
þannig út í umferðina að þeir viti
að hægri umferð er í gildi og að
rauða ljósið á umferðarvitunum
merkir að það eigi að bíða á meðan
það skín.
Hér er kannski tekið stórt upp í
sig, en framtak lögreglunnar um
helgina sýnir hve umferðin er í
rauninni fáránleg. Hugsið ykkur,
60 bílstjórar eru staðnir að því að
aka yfir á rauðu ljósi, og þetta er
aðeins það litla brot þeirra sem
lögreglan sá til.
Ef ökukennsla og stjórn umferð-
armála, þar með talin hönnun
umferðarmannvirkja, verður ekki
tekin fastari og gáfulegri tökum en
hingað til mun hvert slysametárið
taka við af öðru, en mörgum þykir
þegar vera nóg komið. OÓ