Tíminn - 19.10.1988, Blaðsíða 12
12 Tíminn
Miðvikudagur 19. október 1988
FRÉTTAYFIRLIT
STOKKHÓLMUR
Maurice Allais, sem talinn er
faöir nútíma hagfræði Frakka,
hlýtur Nóbelsverölaunin í hag-
fræði árið 1988. Allais fær
verðlaunin vegna rannsókna á
stórum einokunarfyrirtækjum í
eigu ríkisins. I París sagðist
hinn 77 ára verölaunahafi
löngu hafa gefið upp alla von
um að hljóta Nóbelinn fyrir
störf sín.
BELGRAD - Leiðtogi I
kommúnistaflokksins i Júgó-
slavíu sagði að óróinn í stjórn-
málum landsins sé að brjóta
niður orðstír landsins innan
samtaka óháðra ríkja.
WASHINGTON — Demó-
kratinn Michael Dukakis, sem
nú berst örvæntingarfullri bar-
áttu gegn George Bush vara-
forseta Bandaríkjanna, sagðist
lofa glæstum sigri í forseta-
kosningunum 8. nóvember
þrátt fyrir að skoðanakannanir
sýni ao hann dragist með ógn-
arhraða aftur úr forsetafram-
bjóðaenda repúblikana.
MIAMI — Hvirfilvindurinn
Joan feyktist yfir strönd Níkar-
agva eftir að hafa blásið dug-
lega í norðurhéruðum Kólomb-
íu og Venezuela. Joan hafði
áður brotið allt og bramlað á
hollensku eyjunni Curacao í
Karabíska hafinu þar sem sex
manns slösuðust og þök 100
húsa fuku út í veður og vind.
M ANILA - Corazon Aquino,
forseti Filippseyja, fagnaði nýju
samkomulagi Bandaríkjanna
og Filippseyja um fjárstuðning
Bandaríkjanna f stað her-
stöðvanna á þessum hernað-
arlega mikilvægu Kyrrahafs-
eyjum. Á sama tíma kölluðu
skæruliðar kommúnista Cora-
zon tuskudúkku stjórnvalda í,
Washington og hótuðu að ráð-
ast á bandarísk skotmörk.
• Ér
GENF — Svissneskur dóm-
stóll úrskurðaði að milljónum
dollara, sem fyrrum forseti Fil-
ippseyja, Ferdinand Marcos,
dró undan á Filippseyjum og
setti inn á reikninga í sviss-
neskum bönkum, skyldi skilað
aftur til Filippseyja.
ÚTLÖND
Hræringar á þingi kommúnistaflokks Júgóslavíu:
Serbar upp á kant
við aðra Júgóslava
Sú ólga, sem að undanförnu hefur verið í Júgóslavíu, virðist allt vera að kljúfa á þingi kommúnistaflokksins sem nú
stendur yflr. Nú þegar hafa nokkrir embættismenn tekið pokann sinn og er gert ráð fyrir að um þriðjungi manna í
nefndum og ráðum kommúnistaflokksins verði sagt að hypja sig. Þá virðast Serbar vera að einangrast frá öðrum
kynþáttum í Júgóslavíu en helsti leiðtogi þeirra, Slobodan Milosevic, hefur setið undir ásökunum Stripe Suvar,
formanni kommúnistaflokksins, á þinginu í Belgrad.
Fulltrúar Serba og annarra
kynþátta héldu áfram að
skiptast á ókvæðisorðum á
þingi kommúnistaflokks
Júgóslavíu í gær þegar í loft-
inu lágu miklar hreinsanir í
flokknum en gert er ráð fyrir
að um þriðjungur fulltrúa í
öllum ráðum kommúnista-
llokksins verði látnir hirða
pokann sinn vegna kynþátt-
aólgu og efnahagsóreiðu í
landinu.
Serbar, sem berjast fyrir auknu
sjálfræði lýðveldanna sem mynda
ríkjasambandið -Júgóslavíu, hafa
einangrast mjög á þinginu og virðast
ætla að láta í minni pokann fyrir
þeint fulltrúum sem boða aukna
áframhaldandi miðstýringu landsins.
Hafa þessi átök kristallast mjög í
orðaskaki Króatans Stripe Suvar,
sem er formaður kommúnistaflokks-
ins, og Serbans Slobodan Milosevic,
sem er leiðtogi kommúnista í Serbíu,
sem er stærsta og fjölmennasta lýð-
veldi Júgóslavíu.
Milosevic og Serbar hafa viljað að
sjálfstjórnarhéruðin Kosovo og Voj-
vodina verði að nýju færð undir
beina stjórn Serbíu en í þessum
sjálfstjórnarhéruðum er mikill
meirihluti íbúa af albönsku bergi
brotinn og íslamstrúar. Margir full-
trúar, sem ekki eru af serbnesku
bergi brotnir, telja að ef sjálfstjórn-
arhéruðin lendi að nýju undirSerbíu
og að sjálfræði lýðveldanna verði
aukið þá verði það til þess að
ríkjasambandið, sem Tító myndaði
eftir stríðið, kunni að leysast upp.
Einnig telja margir að Milosevic
hyggist nota kynþáttaólguna í þess-
um héruðum sjálfum sér til fram-
dráttar og ætli að skapa sér þá
sérstöðu sem Tító hafði sem
óskoraður leiðtogi Júgóslavíu.
Stripe Suvar skaut á Milosevic í
ræðu sinni í gær þegar hann sagði að
ekki kæmi til greina að sjálfstjórnar-
héruðin tvö verði sett undir beina
stjórn Serba enda hefðu Serbar eng-
an rétt á beinni stjórnun þar. Það var
einmitt Tito sem tók héruðin tvö
undan stjórn Serba árið 1974 til að
skapa valdajafnvægi í landinu eftir
sinn dag, þar sem sterk Serbía þýddi
veik Júgóslavía. Það valdajafnvægi
hafa leiðtogar Júgóslavíu leitast við
að halda, þar til að undanförnu
þegar Serbar hafa fært sig í auknum
mæli upp á skaftið.
Roh Tae-woo, forseti Suöur-Kóreu, með sögulegt tilboð á Allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna:
Friðarráðstefna ríkja
norðausturhluta Asíu
Roh Tae-woo, forseti Suð-
ur-Kóreu, hefur verið í stuði
eftir ólympíuleikana í Seoul
og réttir sáttarhönd í allar
áttir. Á dögunum bauðst
hann til að sækja heim hinn
ástkæra Ieiðtoga Norður-
Kóreu, Kim Il-sung, og ræða
málefni ríkjanna. I gær stakk
hann upp á því að haldin yrði
ráðstefna um málefni norð-
austurhluta Asíu þar sem
Kóreuríkin tvö, Kína, Japan,
Sovétríkin og Bandaríkin,
tækju þátt.
í ræðu sinni á Allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna í gær ræddi
hann vonir sínar um að sjá megi fyrir
endann á áratuga illindum Kóreu-
ríkjanna tveggja en þau eiga í raun
enn í stríði. Roh sagði:
„Það er trú mín að án friðar í
Norðaustur-Asíu geti friður ekki
ríkt í veröldinni og án samvinnu
milli ríkjanna á svæðinu þá getur
velsæld á Kyrrahafssvæðinu ekki
hafist. Því vil ég nota tækifærið og
bjóða til ráðstefnu þar sem ráðgast
verður um frið milli Bandaríkjanna,
Sovétríkjanna, Kínverska alþýðu-
lýðveldisins og Japan, eins og milli
Norður- og Suður-Kóreu, þannig að
traust lausn finnist til að tryggja
varanlegan frið í Norðaustur-Asíu.“
Roh, sem hélt ræðu sína á kór-
esku, lagði áherslu á að viðræður
þessar gætu allt eins miðað að sam-
einingu ríkjanna tveggja á Kóreu-
skaganum. Er þetta í fyrsta sinn sem
leiðtogi Kóreuríkis heldur ræðu hjá
Sameinuðu þjóðunum en Kóreurík-
in tvö eiga aðeins aukaaðild að
samtökunum.
Norður-Kóreumenn hafa beitt sér
gegn því að Kóreuríkin fái fulla
aðild þar sem þeir telja það koma
endanlega í veg fyrir sameiningu
ríkjanna. Varautanríkisráðherra
Norður-Kóreu mun ávarpa Allsherj-
arþingið í dag.
ísraelskirhermenn
halda áfram að
skjótaáhernumdu
svæðunum:
Fimmára
drengur
drepinn
í Nablus
Blóðið drýpur í Palestínu sem
fyrr en í gær skutu ísraelskir
hermenn fimm ára palestínskan
dreng til bana í borginni Nablus
sem er á hernumdu svæðunum á
vesturbakka Jórdan. Hinn fimm
ára gamli Biya Jihad Fayez er
yngsta fórnarlamb ísraelskra
hermanna eftir að uppreisn Pal-
estínumanna hófst fyrir tíu mán-
uðum en hann var ekki eina
fórnarlamb gærdagsins. Fjórtán
ára drengur, Khalid Tbaleh, lét
lífið eftir að hafa fengið skot í
brjóstið frá ísraelskum hermönn-
um. Þá særðist bandaríski frétta-
ljósmyndarinn Neil Cassidy þeg-
arhann fékk plastkúlu ílegginn..
Óeirðir brutust út í gamla bæn-
um í Nablus stuttu eftir að varn-
armálaráðherra ísraels, Yitzak
Rabin, heimsótti bæinn. Út-
göngubann hefur ríkt um nætur í
Nabius að undanförnu vegna
óeirða og óróa þar en Nablus er
stærsti bær araba á vesturbakkan-
um. 'x
j Vísindamenn með slæmar fréttir fyrir norðurhvelsfólk:
Ósonlagið iíla farið
Vísindamenn á vegum Sameinuðu
þjóðanna eru með slæmar fréttir
fyrir fólk á norðurhveli jarðar því
ósonlagið mikilvæga yfir norður-
hluta jarðar er mun verr farið en
áður var talið. Þessar upplýsingar
komu fram í lokayfirlýsingu ráð-
stefnu vísindamanna frá tuttugu og
fjórum löndum um áhrif mengunar
á ósonlagið, en ráðstefnunni lauk í
Haag í gær.
í skýrslum vísindamannanna segir
að ósonlagið hafi minnkað um fjögur
prósent hvern vetur frá árinu 1970
þegar rannsóknir hófust fyrir alvöru.
Meginástæða eyðingar ósonlags-
ins, sem dregur úr útfjólublárri geisl-
un sólar, er losun svokallaðra klór-
flúorkarbonefna út í andrúmsloftið.
Gat á ósonlaginu yfir Norður-At-
lantshafinu uppgötvaðist fyrst árið
1983 og hefur það stækkað æ síðan.
Vísindamennirnir á ráðstefnunni
sögðu þó að gatið í ár væri minna en
það var í fyrra en vilja meina að
hærra hitastig í ár sé orsök þess.
Vísindamennirnir upplýstu einnig
að fyrir hvert eitt prósent sem óson-
lagið minnkar þá aukist líkur á
húðkrabbameini í fólki um þrjú
prósent aukinnarutfjólubárrar geisl-
unar og skaði vöxt jurta.