Tíminn - 21.10.1988, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Föstudagur 21. október 1988
__ Sex af þingmönnum Framsóknarflokksins flytja:
Tímamótafrum-
varp fyrir f iskeldi
Fiskeldi er tiltölulega ung atvinnugrein á íslandi. Greinin
hefur vaxið mjög hratt og þegar er Ijóst að eldi matfiska getur
orðið mjög mikilvægur þáttur í þjóðarbúskapnum ef rétt er
á haldið.
Sex af þingmönnum Framsóknarflokksins, Guðmundur G.
Þórarinsson, Ólafur Þ. Þórðarson, Alexander Stefánsson,
Jón Kristjánsson, Guðni Ágústssoirog Stefán Guðmundsson
hafa lagt fram mjög víðtæka þingsályktunartillögu um eflingu
þessarar greinar.
Þar er ályktað að efling fiskeldis
skuli vera meðal forgangsverkefna í
atvinnumálum og skuli greinin
byggð upp og þróuð í samræmi við
þá stefnumörkun. í því sambandi er
sérstaklega áréttað:
1. Að starfsskilyrði hérlendis verði
sem jöfnust því sem gerist í ná-
grannalöndunum.
2. Komið verði á kennslu í fiskeldi á
háskólastigi og menntun eldismanna
efld.
3. Rannsóknir á sviði fiskeldis verði
efldar og unnið eftir markvissri áætl-
un.
4. Kerfisbundin athugun verði gerð
á hugsanlegum þætti fiskeldis í bú-
háttabreytingum innan landbúnað-
arins.
5. Sjúkdómaeftirlit og sjúkdóma-
varnir verði efld.
6. Komið verði á samræmdu gæða-
mati fiskeldisafurða.
7. Fylgst verði grannt með þróun
fiskeldis í helstu samkeppnislöndum
og leitað formlegrar samvinnu við
Norðmenn.
8. Sett verði samræmd heildarlög-
gjögf um fiskeldi.
Möguleikarnir gífurlegir
í lok ársins 1987 voru skráðar
fiskeldis- og hafbeitarstöðvar hér á
landi alls 113 en hefur fjölgað um 14
það sem af er árinu 1988 og eru nú
alls 127. Þar af hafa 109 hafið rekstur
en 18 eru í byggingu eða undirbún-
ingi. Það er því ljóst að frumvarp
þetta er mjög tímabært og brýnt að
sett verði heildarlöggjöf um fiskeldi
er taki mið af þeim vexti sem er í
greininni og tryggi jafnframt að
íslensk eldisfyrirtæki njóti jafnrar
samkeppnisaðstöðu og samkeppnis-
aðilar þeirra erlendis.
Óvæntar aðstæður bjóða upp á
framleiðslubyltingu í íslensku lax-
eldi á árunum 1988-1990. Norski
seiðamarkaðurinn lokaðist og er
reiknað með að um 10 milljónir
seiða verði aldar til- slátrunar hér í
landinu vegna þeirrar stöðu. Áætlað
útflutningsverðmæti þessarar fram-
leiðslu er um 5000 millj. kr. á ári eða
um 10% af öllum útflutningsverð-
mætum ársins 1987. Er þá miðað við
að helmingur seiðanna sé alinn í
kvíum og afföll verði veruleg.
Laxinn er verðmæt framleiðsla og
ekki fráleitt að meta kg af laxi um 7
sinnum verðmætara en kg af þorski
upp úr skipi. Þessi aukna Iaxafram-
leiðsia svarar því til veiða á um
125.000 tonnum af þorski, þ.e. 40%
meiri þorskafla en Hafrannsókna-
stofnun leggur til að veiddur verði.
Þá er einnig fróðlegt að bera saman
fjárfestingu í fiskeldi og öðrum arð-
bærum atvinnugreinum og horfa þá
jafnframt til framleiðsluverðmæta.
Fimmhundruð tonna frystitogari er
fjárfesting upp á 450 m. kr. en
framleiðsluverðmæti hans er um 270
m. kr. á ársgrundvelli. Fyrir sömu
fjárhæð má byggja strandeldisstöð
er framleiðir um 18.000 tonn á ári að
verðmæti 540 m. kr. Þ.e.a.s. helm-
ingi meira framleiðsluverðmæti fyrir
sömu fjárfestingu. Þess má einnig
geta að eldi þeirra laxaseiða sem til
eru í landinu til sláturstærðar gæti
skilað þjóðarbúinu álíka miklun
tekjum og tvö álver.
Undir högg að sækja
Þrátt fyrir að aðstæður á íslandi
séu hinar ákjósanlegustu virðist fisk-
eldi hafa átt undir högg að sækja sé
tekið mið af samkeppnisaðilum í
nágrannalöndunum. Eitt stærsta
hagsmunamál hérlendra eldisstöðva
er endurskoðun á afurðalánakerfinu
en það er einn liður í þeirri tillögu
sem Guðmundur G. Þórarinsson og
félagar leggja nú fram. Samkvæmt
núverandi kerfi eru lán til fiskeldis
37,5% af tryggingaverðmætum áætl-
aðrarframleiðslu, þ.e. fyrirtæki með
100 m. kr. framleiðslu fær 37,5 m.
k.r. afurðalán og verður að brúa
bilið þar á milli með öðrum ráðum.
Þetta er tilfinnanlegt þar sem þrjú ár
líða frá klaki hrogna til slátrunar. Þá
eru erlend lán til stofnframkvæmda
skattlögð og nærri nemur að eldisfyr-
irtæki greiði 10% af erlendum lánum
í skatta áður en þau fá lánið í
hendur. í samkeppnislöndum okkar
eru lán til stofnframkvæmda mun
hagstæðari og sumstaðrar veittir 25-
30% styrkir. Á fslandi eru engir
styrkir. Þá tíðkast sumstaðar að lán
til fjármögnunar rekstrarkostnaðar
séu allt að 100%.
Ofan á þetta bætist að raforku-
kostnaður í strandeldi er mikill hér-
lendis, þó að nýtingartími sé mjög
góður. Eldisfyrirtæki borga sama
taxta og venjuleg iðnfyrirtæki en
það er mun hærra en önnur orkufrek
fyrirtæki.
Þróunin í Noregi
Norðmenn eru langt á undan okk-
ur í þróun fiskeldis. Samkvæmt nú-
verandi áætlunum er ráðgert að þeir
stórauki framleiðslu sína á eldisfiski.
í Noregi eru nú starfræktar yfir 600
seiðastöðvar og yfir 700 matfíska-
stöðvar með eldisrými sém nemur
rúmlega 5 miljónum rúmmetra. Nú
stefna þeir að því að auka fram-
leiðslu sína á laxi úr 100.000 tonnum
árið 1990 í 130.000 tonn árið 1995,
og á sama tíma er stefnt að því að
auka þorskeldi um helming, tífalda
steinbftseldi og tuttugufalda lúðu-
eldi. Þeir eru farnir að líta á fiskinn
sem húsdýr.
Af þessu ætti að vera Ijóst að við
íslendingar þurfum að vera vakandi
fyrir þróun á þessu sviði og frumvarp
þeirra framsóknarmanna löngu
tímabært innlegg til þessara mála.
-ág.