Tíminn - 22.10.1988, Blaðsíða 17

Laugardagur 22. október 1988
Tíminn 17

nauðsynlegt til að ná öðrum
þjóðum, og helst, ef það reynist
mögulegt, fara fram úr þeim. Og
Spánverjar eru þrautseigari en
flestar nýju bandalagsþjóðimar,
vegna þess að þeir hafa alltaf litið
svo á að þeir byggj u í fátæku landi.
Enn sem komið er virðist Spán-
verjum hafa tekist að sigrast á
áhættunni. 1987, á öðru ári eftir
inngöngu Spánar í bandalagið,
sýndu hagtölur 5,2% hagvöxt,
þann mesta í Evrópu, og markmið-
ið er að ná sama árangri aftur í ár.
Til lengri tíma litið reiknar ríkis-
stjómin með að hægi aðeins á
hraðanum en hagvöxturinn haldist
þó nærri 4% til 1992, þegar iðnað-
urinn þeirra, sem hefur hlotið
skyndiupplyftingu, og litlu en
bústnu fjármálafyrirtækin verða að
taka á sig höggið stóra af evrópskri
samkeppni. Yfirvöldin hafa verið
að undirbúa sig fyrir daginn stóra
með því að leggja áherslu á harka-
lega endurskipulagningu, sem hef-
ur verið kölluð því háfleyga nafni
„afturhvarf". Sú endurfæðing hef-
ur skilað kraftaverkum hjá þeim
sem hafa komist af, en hún hefur
líka leitt til stórfjölgunar atvinnu-
lausra.
Vilja ekki bara vera
ódýrt ferðamannaland
Á meðan þessi þróun hefur verið
að eiga sér stað hefur Spánn notið
góðs af stríðum straumi fjárfest-
inga útlendinga. Á síðasta ári bætt-
ist við 1,4 milljarður sterlings-
punda og er þá upphæð erlendrar
fjárfestingar á Spáni orðin um 8
milljarða sterlingspund. Þetta
mikla flóð erlendra fjármuna hefur
að sjálfsögðu leitt til ótta um að
útlendingar séu í þann veginn að
tryggja sér öll hlunnindi á Spáni,
sem ekki séu tryggilega negld niður
á vegum opinberra aðila.
En það er búist við að dragi úr
þessu flæði erlends fjár inn í landið.
Viss mettun hefur náðst við það að
flestir stórlaxar á markaðnum hafa
komið sér traustlega fyrir. Að
undanfömu hafa um 45% fjárfest-
ingar útlendinga verið á fasteigna-
markaðnum og hefur þannig átt
sinn þátt í geysilegri verðhækkun á
skrifstofuhúsnæði í Madrid og Bar-
celona, sem fyrr á tíð höfðu orð á
sér fýrir að vera „ódýrar" borgir en
nú orðið er jafndýrt að búa þar og
í New York.
Þar við bætist að síðan Spánn
fékk inngöngu í Efnahagsbanda-
lagið hefur atvinnulífið snúið sér
frá framleiðslu og námugreftri að
fjármálastarfsemi, en á því sviði er
stærstu vinningana að finna.
En undir þessari freyðandi bjart-
sýni sem yfirvöld hafa þeytt upp,
liggur í leyni gamall ótti um að
þegar árið 1992 rennur upp verði
Spánn að láta í minni pokann fyrir
veraldarvanari félögum sínum og
skipað í hið óvirðulega hlutskipti
að vera ódýr og láglaunaður^umar-
leyfisstaður fyrir ferðamenn frá
öðrum löndum Evrópu.
Þessi ótti kann að vera nokkuð
ýktur, en það er auðvelt að skilja
hann. Það verður að hafa hugfast
að Spánn er ekki nema örfáa
áratugi frá þróunarlöndunum og
þó að stjórnendur þar beri sig vel
gera þeir sér vel grein fyrir að þar
er margt í ólagi.
Þeir eru hins vegar ekki eins
reiðubúnir að viðurkenna að eftir-
tektarverður árangur þeirra í að
vinna sig frá fátækt til því sem næst
auðæfa er minna kominn undir
framtaki íbúanna en sólskininu og
nálægðinni við Frakkland, Bret-
land og Þýskaland, en landið er því
sem næst leikvöllur borgara þess-
ara nágrannalanda.
Effnahagsundrið fer fram
hjá þriðjungi þjóðarinnar
Atvinnulausum hefur fjölgað
upp í 20%, jafnvel þó að lægra
hlutfall kvenna teljist í vinnukraft-
inum en í nokkru öðru iðnaðar-
landi. Þeir sem mest verða fyrir
barðinu á atvinnuleysinu er ungt
fólk á aldrinum 17-24 ára, en yfir
40% í þeim aldurshópi fær ekki
vinnu og hvergi annars staðar inn-
an Evrópubandalagsins er ástandið
eins slæmt. Illa er séð fyrir atvinnu-
leysisbótum og margir undanþegn-
ir rétti til þeirra.
Það er þess vegna ekki að furða
að götur stórborganna eru fullar af
betlurum, sumir með lítil börn í
eftirdragi. Til að milda þessar ve-
sölu aðstæður- sem reyndar sósíal-
istastjórnin lítur á með furðulegu
jafnaðargeði - er hið þekkta
„svarta efnahagslíf“, sem er svo
fyrirferðarmikið að aðeins á ftalíu
er það víðfeðmara.
Álitið er að um 30% íbúa Spánar
sæki tekjur sínar til „svarta efna-
hagslífsins", a.m.k. að hluta til og
skriffínnar í Brússel hafa yfirvöld á
Spáni grunuð um að hagræða vilj-
andi tölunum til að fá frekari
fyrirgreiðslu úr sjóðum bandalags-
ins, en það kann að vera að „svarta
efnahagslífið" sé ekki eins fyrir-
ferðarmikið og af er látið.
Nú eru yfirvöldin að sýna til-
burði til þess að draga „svarta
efnahagslífið" inn í það opinbera
Hinn ungi og athafnasami forsætis-
ráðherra Spánar, sósíalistinn Fel-
ipe Gonzalez, hefur tekið stefnu
Margaret Thatcher til fyrirmyndar
þegar hann leiðir þjóð sína inn í
nútímann.
að hvatningu verkalýðsforkólfa og
skattyfirvalda, sem þurfa að fylla
upp í gífurlega vaxandi viðskipta-
og fjárlagahalla.
En þar sem Spánverjar eru víð-
frægir fyrir að skelfast skatta, enda
bera þeir með lægstu skattabyrði
allra þjóða Evrópubandalagsins,
og hafa þar að auki mikla skömm
á alræmdu skrifræðinu, þykir mjög
líklegt að „svarta efnahagslífið“
eigi eftir að komast klakklaust út
úr athugun yfirvalda. En í „svarta
efnahagslífinu" er ekki að finna
viðunandi tekjur fyrir nema örfáa.
Flestir þeirra atvinnulausu, eða
því sem næst atvinnulausu, búa við
mikla fátækt. Efnahagsundrið sem
nú er að gerast á Spáni gerir ekki
vart við sig hjá um þriðjungi þjóð-
arinnar.
Verður Spánn leiksoppur
fjármálabraskara?
Öllum ber saman um að Spánn
sé á fleygiferð þessa dagana, hins
vegar virðist enginn gera sér grein
fyrir hvar ferðin muni enda. Bjart-
sýnismenn, undir forystu ríkis-
stjómar sósíalista, sjá ekki annað
en að hraður vöxtur efnahagslífsins
haldi áfram á meðan Spánverjar
eru að komast á „evrópskt stig“ og
bættur efnahagur verði hlutskipti
æ fleiri.
Svartsýnismenn, og í þeirra hópi
má finna nöldurgjarna íhaldsmenn
og óánægða forystumenn verka-
lýðshreyfingarinnar, líta svo á að
samruninn við Evrópu verði til
þess að kollsigla úreltan iðnað á
Spáni og smábændur, þ.e. honum
fylgi raunveruleg uppgjöf fyrir
hönd heillar kynslóðar atvinnu-
lauss ungs fólks, og að landið verði
auðveldur leiksoppur fjármála-
braskara frá London, París, Frank-
furt og Mílanó.
Af þessum tveim sjónarmiðum
virðast bjartsýnismennirnir hafa
meira sannfærandi málstað, en
samruni Spánar við Evrópu er enn
skammt kominn á veg og óþægind-
in sem honum fylgja hljóta að
verða talsverð.
Bifreiðaskoðun
íslands hf.
auglýsir eftir eftirtöldum starfsmönnum sem þurfa
aö geta hafið störf sem fyrst:
1. Fjármálastjóra.
2. Kerfisfræðingi.
3. Verkstjóra með bifvélavirkjamenntun.
Umsóknir er greini menntun og fyrri störf sendist
til stjórnarformanns fyrirtækisins, Björns Friðfinns-
sonar, iðnaðarráðuneytinu, fyrir 31. okt. n.k. Nán-
ari upplýsingar um störfin gefur Karl Ragnars,
frkvstj., á kvöldin í heimasíma 656433.
FÉLAG
JÁRNIÐNAÐARMANNA
Félagsfundur
verður haldinn miðvikudaginn 26. október 1988 kl.
20 að Suðurlandsbraut 30, 4. hæð.
Dagskrá:
1. Félagsmál.
2. Önnur mál.
3. Kynning á endurmenntun og námskeiðshaldi,
Nicolai Jónasson tæknifræðingur.
Mætið vel og stundvíslega.
Stjórn Félags járniðnaðarmanna
• •
TIL SOLU
PAJERO
Árg. 1987, ekinn 30.000 km.
Topp bíll. Mjög góð kjör.
EGILL VILHJALMSSON HF
Smiöjuvegi 4, Kópavogl, simar 77200 - 77202