Tíminn - 29.10.1988, Blaðsíða 9

Laugardagur 29. október 1988
Tíminn 9
LAUGARDAGURINN 29. OKTÓBER 1988
úthafsrækju er ekki uppörvandi,
enda bendir flest til að ofveiði
eigi sér nú stað á þessum tegund-
um sjávarafla. Humarafli á tog-
tíma var á árabilinu 1980-1987
frá u.þ.b. 45-60 kg og heildarafli
á bilinu 2400 til 2700 lestir á ári,
eins og var 1987. Nú hefur veiði
á togtíma minnkað í 39 kg. Við
þessar aðstæður leggur Hafrann-
sóknarstofnun til að leyfilegur
humarafli næsta ár verði 2200
lestir.
Hvað úthafsrækjuna varðar,
þá segir í skýrslu fiskifræðing-
anna, að sóknin í úthafsrækju-
stofnana á öllum rækjusvæðun-
um sé orðin alltof mikil. Pað
þýðir á mæltu máli að úthafs-
rækjan er stórlega ofveidd. Árið
1987 var úthafsrækjuaflinn 35
þúsund lestir, en Hafrannsókn-
arstofnun leggur til að hann
verði aðeins 20 þúsund lestir
árið 1989. Afli úthafsrækju mið-
að við togtíma var í byrjun
þessara veiða fyrir 12-14 árum 150
kg, en hefur farið síminnkandi.
Frá 1985-1988 hefur afli á tog-
tíma á miðum fyrir Norðúr- og
Norðvesturlandi minnkað úr 93
kg í 65 kg og frá 125 kg í 84 kg
á miðum við Norðausturland á
árunum 1986-1988.
Hins vegar eru góðar horfur
varðandi innfjarðarrækju víðast
hvar, þótt á því séu undantekn-
ingar, t.d. viðEldey ogáBreiða-
firði. Ýsu- og ufsastofnar virðast
sterkir og veiðistofn þeirra tal-
inn geta vaxið á næstu árum.
Sérstaka athygli hlýtur að vekja
að sumargotssíldin við ísland er
enn á uppleið og full ástæða til
að vera bjartsýnn á aukna síld-
veiði á næstu árum. Sama er að
segja um loðnuna. Hún hefur
náð sér frá hruninu 1982-1983
og gefið íslendingum jafna og
stöðuga veiði, 800-900 tonn á ári
síðustu 4-5 ár, sem ekki er
ástæða til að hafa áhyggjur af að
breytist á næstunni, þótt ekki
liggi fyrir tillögur Hafrannsókn-
arstofnunar um loðnuveiði
næsta ár, þegar þetta er ritað, en
þeirra mun ekki langt að bíða.
Varað við ofveiði
Petta ágripskennda yfirlit yfir
ástand og horfur fiskstofna á
íslandsmiðum sýnir, að á næsta
ári stefnir í samdrátt vegna of-
veiði á þorskafla, grálúðu,
karfa, humri og úthafsrækju,
skarkolastofninn er fullnýttur,
svo og steinbítur. Ýsu- og ufsa-
afli ætti að geta vaxið, síldin er
að glæðast, svo að um munar, og
horfur um loðnuveiði ættu að
vera viðunandi.
í heild sinni boða þessar upp-
lýsingar fiskifræðinga um ástand
fiskstofna engar bjartsýniskenn-.
ingar um framleiðslu- og efna-
hagsþróun næsta árs. Þvert á
móti felast-í skýrslum Hafrann-
sóknarstofnunar tómar viðvar-
anir og áminningar um aðgæslu
á nýtingu hinna lífrænu auðlinda
hafsins. Þegar þess er gætt, að
þetta eru þær auðlindir, sem ,
mestu ráða um afkomu íslenská r
þjóðarbús og leggja til stærsta
hluta útflutningsafurðanna, þá
má augljóst vera að þeirra verð-
ur að gæta og forða þeim frá
ofnýtingu. Skýrslur Hafrann-
sóknarstofnunar eru árviss
áminning til þjóðarinnar um að
auðlindir haftins eru ekki
óþrjótandi. öðru nær. Þeim er
stórlega hætt við rányrkju.
„Ég er birtunnar barn, býst enn við degi.“ St. G. St. Timamynd:Gunnar
Að ráða við
samdráttinn
Vert er að leiða hugann að því
að samdráttur þensluástandsins
er ekki aðeins af hinu illa, -
nema síður sé. Þvert á móti var
nauðsynlegt að úr spennu drægi,
því að efnahagsstarfsemin í
landinu hefur ekki verið eðlileg
í þensluástandi síðustu tveggja
ára. Hér hefur ekki ríkt það
jafnvægi í þjóðarbúskapnum,
sem stefnt er að með góðri
efnahagsstjóm.
Góð efnahagsstjórn felst í því
að forðast jafnt öfgar þenslu og
samdráttar. Núverandi ríkis-
stjórn má. auðvitað ekki falla í
þá gröf að láta samdráttinn yfir
sig ganga sem náttúrulögmál,
sem ekkert verður við gert. Hún
verður að leitast við að draga úr
samdrættinum áður en hann
sveiflast yfir í sjálfa andstæðu
þenslunnar með afleiðingum
sem því fylgja. Það verður best
gert með því að ýta fast á eftir
þeirri stefnu, sem ríkisstjórnin
hefur boðað og hafist handa um
að framkvæma, að leggja höfuð-
áherslu á að rétta við hag
framleiðslugreinanna, þeirra
greina sem afla gjaldeyris og
spara gjaldeyri.
Takist ríkisstjórninni það
meginhlutverk sitt, þá eru líkur
til þess að samdrátturinn, sem
nú ríður yfir, sé ekki annað en
nauðsynlegur undanfari þess að
jafnvægi komist á í efnahagslíf-
inu. Þjóðin verður að lifa í
samræmi við raunverulega af-
kastagetu þjóðarbúsins, þá
staðreynd að grundvallarat-
vinnuvegir og þjóðarauðlindir
skammta í raun lífskjörin í land-
inu til langs tíma eftir því sem
afkastagetan leyfir. Með því
einu móti er hugsanlegt að forða
íslensku efnahagskerfi frá því
að hafa það langtímaeinkenni
að vera ýmist í ökkla eða eyra.
Afkoma þjóðarbúsins takmark-
ast ævinlega við afkastagetu
náttúruauðlinda miðað við að
þær endumýi sig, framleiðslu-
möguleika útflutningsgreinanna
og markaðsaðstæður þeirra og
þar með rekstrargmndvöll
þeirra. Það er á þeim grundvelli
sem þjóðin byggir fjölþætta
þjóðfélagsstarfsemi sína og
heldur uppi lífskjörum sínum án
þess að þau séu fölsuð eins og
verður, þegar lifað er um efni
fram eða menn færast meira í
fang en þeir ráða við. Slíkt
háttalag hefnir sín fyrr en varir.
Breytt viðhorf
og stefna
Reynslan af þensluástandi
síðustu ára liggur ljós fyrir, og
þjóðin stendur frammi fyrir sam-
drætti í atvinnulífinu miðað við
ofkeyrslu efnahagskerfisins að
undanförnu. Það eitt ætti út af
fyrir sig að nægja til þess að allir
átti sig á að breyta verður um
stefnu í efnahagsmálum. Þjóð-
arbúskapinn í heild verður að
laga að yfirvofandi ástandi með
skynsamlegum viðbrögðum við
því sem í vændum er.
Þeim mun frekar er nauðsyn-
legt að mæta þessu ástandi með
virkum aðgerðum og réttum við-
brögðum, að á næsta ári stefnir
í aflasamdrátt í íslenskum fisk-
veiðum að því er varðar ýmsa
mikilvægustu fiskstofna. Haf-
rannsóknarstofnun hefur kynnt
niðurstöður sínar um ástand
fiskstofna. Skýrsla stofnunar-
innar um það efni hefur að
mestu legið fyrir síðan í júlímán-
uði og viðbótarskýrsla um
ástand humar- og úthafsrækju-
stofna var birt fyrir nokkrum
dögum.
Samdráttur í
þorskveiðum
Það kemur fram í skýrslum
Hafrannsóknarstofnunar, að
lífsskilyrði í hafinu við ísland
hafa versnað, þannig að nú er
um það rætt, að ástand sjávarins
minni á það sem var á „köldu
árunum“ á síðasta áratug eða
eins og var 1982 og 1983. Miðað
við þetta ástand og horfur í því
sambandi leggur Hafrannsókn-
arstofnun til að dregið verði úr
sókn í ýmsar verðmætar fiskteg-
undir. Þar á meðal er lagt til áð
stórlega verði dregið úr þorsk-
afla. Gert er ráð fyrir að þorsk-
aflinn verði 360 þúsund lestir á
þessu ári. Hafrannsóknarstofn-
un leggur til að ekki verði leyft
að veiða nema 300 þúsund tonn
af þorski á næsta ári, sem yrði þá
samdráttur sem næmi 60 þúsund
lestum milli ára. Sjávarútvegs-
ráðherra, Halldór Ásgrímsson,
hefur látið það uppi að hann
muni beita sér fyrir því að veru-
legur samdráttur verði á þorsk-
veiðum, þótt ákvörðun Iiggi ekki
fyrir um hversu mikill sá sam-
dráttur verður.
Hafrannsóknarstofnun hefur
einnig lagt til að samdráttur
verði í karfaveiði, enda virðist
karfastofninn minnka að nýju
hér við land eftir að hann hafði
vaxið nokkuð á síðustu árum.
Ástand grálúðustofnsins er
einnig með þeim hætti að Haf-
rannsóknarstofnun telur ástæðu
til að grálúðuveiðar verði dregn-
ar saman. Jafnvel steinbítsstofn-
inn og skarkolastofninn eru tald-
ir í verra ástandi en verið hefur,
þótt ekki sé beinlínis lagt til að
setja strangari mörk á sókn í
þessa stofna en gilt hafa að
undanförnu.
Minnkandi rækju-
og humarveiði
Greinargerð Hafrannsóknar-
stofnunar um ástand humar- og