Tíminn - 29.10.1988, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Laugardagur 29. október 1988
VETTVANGUR
Jón Kristjánsson, alþingismaður:
Hvalveiðimálið
Baráttan um sjálfsákvörðunarrétt til nýtingar auðlinda
Rök þeirra, sem mæla gegn
hvalveiðum í vísindaskyni, eru á þá
leiö aö með þcssum veiðum sé
verið að fórna meiri hagsmunum
fyrir minni. Hvalveiðar séu ekki
mikilvægar efnahagslega fyrir ís-
lendinga, áróðursstríðiö sé tapað
og nú sé rétti tíminn til þess að lýsa
því yfir að við hættum hvalveiðum
með öllu um sinn.
Málið snýst um
grundvallaratriði
Pað er rétt að hvalveiðar eru
ekki eins mikilvægar fyrir íslend-
inga efnahagslega og markaður
fyrir frystan fisk í Bandaríkjunum
og útflutningur á lagmeti. Við
mundum standa það af okkur efna-
hagslega að hætta hvalveiðum, þótt
ekki megi gleyma því að hér er þó
um atvinnu nokkurs hóps manna
að ræða.
Málið er þó langt frá því að vera
svona einfalt. Hvalveiðimálið allt
snýst um grundvallaratriði. Pað
snýst um sjálfsákvörðunarrétt
smáþjóðar til þess að nýta auðlind-
ir sínar og til þess að rannsaka þær
með nýtingu þeirra í huga. Málið
snýst um langtímahagsmuni þess-
arar þjóðar, krefst þess að hugsað
sé lengra fram í tímann en til
nokkurra mánaða, lengra en til
fjögurra ára. Það er þessi stað-
reynd sem gerir málið flókið og
viðkvæmt. Matsatriðin verða fleiri
þegar hagsmunir þjóðarinnar eru
vegnir, langtímahagsmunir móti
þeim hörðu staðreyndum sem við
stöndum frammi fyrir í dag.
Að deyða ekki hval
Staðreyndir málsins nú eru þær
að við eigum á alþjóðavettvangi í
höggi við áróður umhverfisvernd-
armanna sem hafa það að mark-
miði að hvalir séu ekki veiddir.
Tilgangur þeirra er ekki sá að
hætta hvalveiðum um sinn, eða
rannsaka þá með það í huga að
þeir verði veiddir síðar. Hann er sá
að hvalir séu ekki undir neinum
kringumstæðum deyddir af manna
höndum. Þessi áróður hefur orðið
það áberandi að hann hefur náð
eyrum forustumanna ýmissa fyrir-
tækja, sem hafa skipt við okkur
íslendinga, og viðskiptasambönd
eru í hættu af þessum sökum.
Ég tel það mjög óheppilegt á
þessu stigi að gefast upp og lýsa því
yfir að við hættum hvalveiðum um
tíma. Þetta mál snýst einfaldlega
um það hvort hvalveiðum verður
haldið áfram við ísland eða ekki.
Við höfum ekki í hendi sigur í
þeim slag og getum ekki vitað á
þessari stundu hvort þessi atvinnu-
vegur á framtíð fyrir sér. Við
eigum það ekki víst að geta tekið
upp hvalveiðar að fjórum árum
liðnum, ef hætt er nú, og dregið úr
þeirri rannsóknaráætlun sem nú er
í gangi. Á uppgjöf okkar nú mundi
verða litið sem mjög afgerandi
sigur í orrustu, sigur þeirra sem
vilja leggja hvalveiðar niður um
alla framtíð. Það kann einhver að
segja að við mundum þola slíkt, en
tveimur mjög veigamiklum spurn-
ingum erósvarað í því efni, sú fyrri
er Hvað mun fylgja á eftir? og sú
seinni er Hvaða áhrif mun slíkt
hafa á lífríkið í hafinu?
Fyrri spurningunni er erfitt að
svara og svarið við þeirri seinni
liggur heldur ekki í 'augum uppi.
Eitt af því versta við allt þetta mál
er að vísindamenn okkar skuli ekki
fá tóm til að leita fullnægjandi
svars við henni. Þáttur vísinda-
manna innan vébanda Háskóla ís-
lands og viðhorf þeirra til rann-
sókna Hafrannsóknarstofnunar er
einhver einkennilegasti þátturinn í
þessu máli öllu.
Fljótræði hættulegt
Allar fljóthugsaðar aðgerðir í
hvalamálinu nú eru mjög varhuga-
verðar. Það hefur ekki heyrst enn
að umhverfisvemdarmenn hafi
haft þann árangur að fá almenning
í okkar viðskiptalöndum til þess að
hætta að kaupa íslenskar afurðir.
Hins vegar hafa þeir náð þeim
árangri að forsvarsmenn einstakra
fyrirtækja hafa lagt eyrun við og
hættan er sú að þau hætti að skipta
við okkur. Ástæðurnar geta verið
margþættar og skulu hér nefndar
þessar: Að forustumenn fyrirtækj-
anna séu umhverfisverndarmenn
og hlusti af þeim sökum. Að menn
vilji forðast óþægindi eða umtal,
eða vilji af einhverjum ástæðum
nota þetta mál til þess að losa sig
við íslenska sölumenn.
Kynning á okkar málstað
Ég held að nú ætti að beina
kröftunum að þessum hóp manna,
forstjórum og öðmm stjórnendum
fyrirtækjanna sem skipta við okkur
íslendinga, og koma réttum upp-
lýsingum til þeirra um okkar
málstað. Sá málstaður felst í sjón-
armiði yfirgnæfandi meirihluta ís-
lendinga að hvalurinn sé náttúru-
auðlind sem á að rannsaka og nýta
skynsamlega. Við höfum verið í
fararbroddi í skynsamlegri nýtingu
auðlinda hafsins og við viljum
vinna áfram á þeim vettvangi.
Auðvitað er ekkert hægt um það
að segja að árangur náist. Hins
vegar er versti kosturinn að láta
undan hótunum í málinu. Ég geri
ekki lítið úr erfiðleikum þeirra
útflutningsfyrirtækja, sem hafa
orðið fyrir hótunum í þessu efni,
síður en svo. Hins vegar er þetta
ekki í fyrsta skipti í sögunni sem
við sætum þvingunum í viðskipt-
um. Þeim þvingunum höfum við
hingað til sigrast á og að mínum
dómi er fullkomlega réttlætanlegt
að auka aðstoð við þau útflutnings-
fyrirtæki sem eiga í erfiðleikum við
að kynna okkar málstað og jafnvel
að leita nýrra markaða ef möguleg-
ir eru.
Við höfum fylgt sveigjanlegri
stefnu í hvalamálinu og stefna
okkar þarf ávallt að vera í endur-
skoðun. Mest er þó um vert nú að
halda samstöðunni út á við og
sundra ekki kröftunum í innbyrðis
deilur á viðkvæmustu augnablikum
þessarar baráttu.
BÁSAMOTTUR
FRÁ ALFA-LAVAL
Sterkar og einangra mjög vel.
Stærð: 1400x1100 mm.
BÆKUR
Nýmæli í barnabókaútgáfu:
Gólfleikjabókin
Bók sem börn leika sér með á
gólfinu þegar veður hamla útivist
Út er komin hjá Erni og Örlygi
allnýstárleg barnabók, sem er hvort-
tveggja í senn bók og leikfang. Hún
nefnist Gólflcikjabókin og eins og
nafn hennar gefur til kynna er ætlun-
in að börn leiki sér með hana á
gólfinu eða borði eftir því sem
aðstæður leyfa. Bókin er prentuð á
þykk spjöld og í henni eru margs
konar þrautir og leikir sem börn og
raunar fullorðnir líka geta sameinast
um og leikið aftur og aftur.
í Gólfleikjabókinni er klukka með
færanlegum vísum, dagatal með
hreyfanlegri skífu, þrír skemmtilegir
leikir, bæjarkort til bílaleikja, stór-
eflis brúðuhús, sögur og vísur og
dansgólf með danssporum.
Gólfleikjabókin er í raun sneisa-
full af leikjum, myndum, frásögnum
og vísunt.
Höfundar eru Carolien og John
Astrop en þýðingu annaðist Jón
Skaptason. Vegna stærðar sinnar er
bókin afgreidd í sérstaklega tilsniðn-
um plastpoka og þarf starfsfólk
bókabúðanna því ekki að hafa fyrir
innpökkun.