Tíminn - 29.10.1988, Síða 12

12 Tíminn
Laugardagur 29. október 1988
Áslaug Brynjólfsdóttir, fræðslustjóri í Reykjavík:
Samstarf KHÍ og fræðslu-
skrifstofa um skólaþróun
í Kennaraháskólanum hefur verið í gangi svokallað
starfsleikninám fyrir kennara í almennum grunnskóla í
samstarfi við fræðsluskrifstofurnar í Reykjavík og á Reykja-
nesi. í vetur mun þetta nám færast út í önnur fræðsluumdæmi
og mun Þorsteinn Sigurðsson, fyrrv. skólastjóri hafa umsjón
með náminu ásamt Grétari Marinóssyni dósent í sérkennslu-
fræðum við KHÍ. Keith Humphreys, sérkennslufræðingur
við Politechnic- háskólann í Newcastle up on Tyne í Englandi
starfaði í tvö ár hér á landi sem gistilektor við KHÍ og
skipulagði starfsleikninámið í samvinnu við annað starfsfólk
skólans. Með þessu námi má segja að leitast sé við að sameina
kenningar og framkvæmd á sem raunhæfastan hátt.
Nýverið var haldið fjölþjóðleg námsstefna við háskólann í
Newcastle þar sem fluttir voru margir fyrirlestrar sem tengjast
skólaþróunarstarfi þar sem áhersla er lögð á að skoða skólann
í heild sinni og það samhengi sem er milli hinna einstöku þátta
skólastarfsins, svipað því sem gert er með starfsleiknináminu
hér á íslandi. Nokkrir íslendingar fluttu erindi á námsstefn-
unni en hana sóttu af íslands hálfu sérkennslufulltrúi ríkisins
frá menntamálaráðuneytinu, tveir kennarar við Kennarahá-
skólann, sérkennslufulltrúi í Austurlandsumdæmi og fræðslu-
stjórar og sérkennslufulltrúar fræðsluskrifstofanna í Reykja-
vík og á Reykjanesi. Tíminn leitaði eftir því við fræðslustjór-
ann í Reykjavík, Áslaugu Brynjólfsdóttur, að fá að birta
erindi hennar þar sem skilgreint er í hverju starfsleikninámið
er fólgið. Hér á eftir fara kaflar úr erindi hennar en sökum
plássleysis er það talsvert stytt.
Inngangur
„Hvert barn á
sinn rétt og
sína möguleika
til þroska."
Matth. Jónass.
1 samræmi við þessi orð, sem höfð
eru eftir einhverjum okkar helsta
uppeldisfræðingi, má segja að sé
inntak 2. málsgr. 2. gr. íslensku
grunnskólalaganna frá 1974, en þar
er kveðið á um að skólanum beri að
sinna þessu hlutverki, miðað við
þarfir og hæfileika hvers og eins.
En lög eru ekki sama og fram-
kvæmd og við, sem höfum starfað í
skólunum og að skólamálum vitum
Þátttakendur á námsstefnunni um skólaþróun í Newcastle sem haldin var á dögunum.
VETRARHJÓLBARÐAR
Nýir fólksbílahjólbarðar.
HANKOOK frá Kóreu.
Mjög lágt verð.
155R12 kr. 2.370.00
135R13 - 2.370.00
145R13 - 2.480.00
155R13 - 2.580.00
165R13 - 2.670.00
175/70R13 - 2.950.00
185/70R13 - 2.990.00
175R14 - 3.180.00
185R14 - 3.570.00
185/70R14 - 3.480.00
195/70R14 - 3.850.00
165R15 - 2.980.00
Gerið kjarakaup
Sendum um allt land.
Barðinn h.f., Skútuvogi 2
Sími: 30501 qq 84844.
f REYKJKMÍKURBORG- jjjj
Acucm/i Stödívi T
Þjónustuíbúðir aldraðra
Dalbraut 27
Starfsmann vantar á næturvakt til afleysinga í 2
mánuði.
Upplýsingar í síma 685377.
að mikið hefur skort á að inntak 2.
gr. sé í raun og veru.
Áður fyrr var viðhöfð röðun í
bekki miðað við getu, þar sem
skólar voru með fjölmenna árganga.
En með grunnskólalögum 1974, sem
eru að mörgu leyti manneskjuleg og
ágætis lög, var horfíð að blöndun
nemenda í námshópa (bekki). Það
verður hins vegar að segjast að
kennarar voru margir hverjir ekki
undir það búnir að geta kennt allri
þeirri breidd (hæfileika), sem þá er
í hverjum bekk.
Aukin stuðnings- og sérkennsla
var þá lausnin og nemendur oftast
teknir útúr almennu kennslunni.
Raunin hefur orðið sú að stuðnings-
og sérkennslan hefur stöðugt aukist
innan almenna grunnskólans og hinn
alm. kennari hefur haft tilhneigingu
til að finna fleiri nemendur, sem
falla þannig ekki að ramma bekkjar-
kennslunnar.
Það hlaut því að verða fagnaðar-
efni fyrir fræðsluyfírvöld, ef eygja
mátti nýjar leiðir, sem kynnu að
leiða til úrbóta í þessum efnum.
„Starfsleikninám fyrir kennara í al-
menna grunnskólanum“. En með
því námi er lögð áhersla á leikni
kennara til að koma til móts við öll
böm, sem í skólanum em, og styrkja
þannig og efla skólastarfið innan frá.
Það gekk að vísu ekki átakalaust
að fá fjármagn til að koma þessu
námi á, sem fer fram í skólunum
sjálfum á vegum K.H.Í. í samvinnu
við fræðsluskrifstofur, nú til að byrja
með aðeins í Reykjavík og Reykja-
nesi.
Skipulag námsins
og þátttaka skóla
Það var í ársbyrjun 1987, sem
starfsleikninámið hófst fyrir stjóm-
endur (kennsluleiðbeinendur) f
skólunum.
1 Reykjavík hafði námið þá þegar
verið kynnt í nokkmm skólum og
niðurstaða orðið sú að fimm skólar
tækju þátt í náminu. Byrjaði það
með því að valinn hafði verið kenn-
ari til að taka þátt í stjórnendanám-
inu. Væntanlegum stjómendum sem
ráðnir vom að fræðsluskrifstofunni
var^gprt ljósf í hverju stjómenda-
námið væri aðallega fólgið, þ.e. að
stjórna starfsleikninámi ca. 15-20
kennara, næstu tvö árin þar á eftir,
hver úti í sínum skóla. Þar sem hann
væri einskonar fundarstjóri á viku-
legum vinnufundum og leiðbeinandi
utan vinnufunda. Jafnframt væri
hann í starfshópi með öðrum stjóm-
endum undir stjóm sérkennslufull-
trúa fræðsluskrifstofunnar og hefði
ákveðnum faglegum skyldum að
gegna gagnvart K.H.Í.
Nám stjórnenda skiptist í tvo 10
vikna hluta. Þar lærðu þeir grund-
vallarhugmyndir og meginatriði sem
námið byggist á og gátu samhliða
glímt við áþreifanleg viðfangsefni í
sínum skólum og útbjuggu mismun-
andi kennslugögn til að nota við að
leiðbeina væntanlegum samkennur-
um næstu tvö árin.
Haustið 1987 byrjaði svo nám um
90 kennara sem kenna 6-12 ára
bömum í þessum skólum, en við
bættust 2 dagdeildir innan alm. skól-
ans og skóli bamageðdeildar, en
stjómandi þar hafði einnig verið í
starfsleiknináminu.
Tvisvar á sl. vetri vom og verða
einnig í ár tveir heilir starfsdagar
sameiginlegir fyrir alla kennara úr
umræddum skólum, en vikulega em
tveggja klst. fundir og gert ráð fyrir
4 klst. heimavinnu fyrir kennara.
Hvað segja stjómendur
skóla og hvert er
mat kennaranna sjálfra
á náminu?
Á sfðastliðnu vori eftir.að fyrra
árs náminu lauk fór fræðslustjóri og
sérkennslufulltrúi fræðsluskrifstof-
unnar ásamt tveim kennumm náms-
ins í K.H.Í. í alla skólana og ræddu
við skólastjórnendur og leiðbein-
endur kennarahópsins í hverjum
skóla. Þeir höfðu allir sömu sögu að
segja, að þeim fannst þeir merkja
viðhorfsbreytingar til nemenda,
kennarar fæm að hugsa öðruvísi og
hefðu jafnvel viss áhrif á skólann í
heild jafnvel á kennara skólans, sem
ekki væru í náminu.
Flest öllum bar saman um að þetta
hefði verið mikið álag á kennara, en
þeir hefðu tekið námið mjög bók-
staflega og skilað öllum verkefnum.
Framan af vetri hefðu kennarar
samt ekki almennilega gert sér grein
fyrir markmiðum eða öllu heldur
aðferðum og upp hefðu komið ýmiss
álitamál og jafnvel streita. Smám
saman hefðu þeir náð áttum svo sem
varðaði ýmsar skilgreiningar, t.d.
hefði tekið tíma að átta sig á því að
gera mun á fötlun og sérkennsluþörf-
um, þar sem skilgreining á fötlun
beinist að henni sjálfri, eðli, orsök-
um og meðferðarúrræðum, en skil-
greining á sérkennsluþörfum snýst
um hvað sé hægt að kenna nemend-
um þrátt fyrir fötlun með velferð
einstaklingsins á líðandi stundu og
framtíð í huga, og er m.a. háð
hvemig einstaklingurinn metur sjálf-
an sig.
Einnig hafi þeir gert sér betur
grein fyrir nauðsyn á sífelldu endur-
mati á sérkennsluþörfum, svo að
námsefnið megi falla að hæfi og
þörfum nemandans í stað þess að
reyna að aðlaga nemandann að
námsefni, sem hann í mörgum tilfell-
um hefur ekki áhuga á eða getu til
að leysa. í raun teldu sumir ef vel
ætti að vera þyrfti að setja náms-
markmið og áætlanir fyrir hvern
nemanda.
í viðræðum nú í haust við kennar-
ana sjálfa, sem tóku þátt f náminu,