Tíminn - 29.10.1988, Blaðsíða 16

16 Tíminn
Laugardagur 29. október 1988
ÚTLÖND
jr Tékknesk stjórnvöld líða ekkert „Vor í Prag“ árið 1988:
Oeirðalögregla ræðst
gegn útifundi í Prag
Óeirðalögreglan í Prag hélt upp á 70 ára sjálfstæðisafmæli
Tékkóslóvakíu með því að berja á fólki sem krafðist aukins
frelsis. Hundruð lögreglumanna með hunda stormuðu inn á
Wenceslas torgið í Prag, en þar voru um fimm þúsund manns
á útifundi er mannréttindasamtökin sem kenna sig við
Mannréttindaskrá 77 og sex önnur samtök höfðu boðað.
Lögreglumennirnir börðu fundarmenn, dældu á þá vatni og
beitti gegn þeim táragasi.
Prag árið 1968. Þá sendu Sovétmenn skriðdreka út á göturnar til að berja
niður „Vorið í Prag“, en þá héldu tékknesk stjórnvöld í átt til frjálsræðis.
Arið 1988 senda tékknesk stjómvöld óeirðalögreglu til að berja á bak aftur
kröfuna um aukið frjálsræði sem vaknar upp vegna aukins frjálslvndis í
Sovétríkjunum.
FRÉTTAYFIRLIT
ABU DHABI - Skæruliðar
Hizbollah samtakanna ætla að
auka árásir sínar á (srael og
(sraela á næstunni. Það var
andlegur leiðtogi hinnar músl-
ímsku skæruliðahreyfingar í
Líbanon, Mohammed Hussein
Fadlallah sem skýrði frá þessu
í gær. Hann sagði einnig að
hver sá kristni maður sem
reyndi að koma á fót ríkisstjórn
í Líbanon fengi sömu meðferð
og Israelar.
JERÚSALEM - Öryggis-
sveitir ( hinum arabíska aust-
urhluta Jerúsalem og á hinum
hernumda vesturbakka hand-
tóku að minnsta kosti 30 ara-
bíska fréttamenn og verka-
lýðsleiðtoga í fyrrinótt.
HÖFÐABORG -Átök virð-
ast vofa yfir milli ríkisstjórnar
Suður-Afríku og hins öfgafulla
hæarisinnaða (haldsflokks eftir
að Thaldsflokkurinn hótaði að
nýta sigur sinn ( sveitarstjórn-
arkosningunum til að endur-
reisa aðskilnað þar sem hann
hefur minnkað.
BONN - Ónafng reindar
heimildir innan lögreglunnar í
Vestur-Þýskalandi segja að
Palestínumennirnir þrettán
sem handteknir voru í fyrradag
hafi skipulaat árásir á (sraela
og Bandaríkjamenn rétt fyrir
kosningar er fram fara í þess-
um tveimur löndum í næstu
viku.
LUSAKA - Fyrstu tölur sýna
að forseti Zambíu, Kenneth
Kaunda hafi verið endurkjörinn
með miklum atkvæðamun, en
óttast var að hann hefði misst
vinsældir sínar að undanförnu.
Hins vegar féllu tveir ráðherrar
ríkisstjórnar hans í kosningun-
um.
BARROW - Gleði banda-
rísku þjóðarinnar yfir frelsun
fjölmiðlastjarnanna tveggja er
sátu fastar í ísnum við Alaska,
var helst til of snemma á ferð-
inni því hvalirnir höfðu ekki vit
á að synda út á rúmsjó eftir rás
er sovéskir ísbrjótar gerðu á
(sinn. Gráhvalirnir tveir kunna
að hafa komið sér út á rúmsjó
í nótt, en í gær gerðu ísbrjót-
arnir síðustu björgunartilraun-
ina.
Óeinkennisklæddir lögreglumenn
réðust einnig á göngumenn og að
minnsta kosti tuttugu manns voru
dregnir á brott.
Öryggissveitirnar stormuðu inn á
torgið í þann mund sem göngumenn
hófu upp raust sína til að syngja
þjóðsöng Tékkóslóvakíu. Áður
hafði lögregla handtekið sextíu mót-
mælendur sem margir eru þekktir
liðsmenn mannréttindasamtakanna.
Má þar nefna leikritaskáldið Vaclav
Havel, Petr Uhl, Vaclav Benda og
Jiri Ruml.
Aðgerðirnar í gær eru þær hörð-
ustu sem hin kommúnísku stjórn-
völd hafa beitt í Tékkóslóvakíu í
fjölda ára. Það er ekki að undra þar
sem harðlínumenn náðu að berja
niður umbótasinnaða kommúnista á
sögulegu flokksþingi í sumar.
Leiðtogi ungverskra kommúnista,
Karoly Grosz sagði í gær að hann
hyggðist segja af sér embætti for-
sætisráðherra ■ næsta mánuði, en
hann hefur gegnt því embætti í rúmt
ár. Grosz sem er 58 ára að aldri sagði
í viðtali við Magyar Hirlap málgagn
ríkisstjómarinnar, að hann myndi
biðja miðstjóm kommúnistaflokks-
ins að útnefna forsætisráðherraefni
áður en þing landsins hefur störf 24.
nóvember. Þingið mun síðan kjósa
forsæ t isróðerran n.
Grosz mun halda áfram stöðu
sinni sem aðalritari kommúnista-
flokksins, en hann tók við því emb-
ætti í maímánuði þegar sérstök ráð-
stefna kommúnistaflokksins settu af
stríðshetjuna Janos Kadar, sem leitt
hafði Ungverja um áratugaskeið.
Grosz hafði reyndar í vor sagst
Sýrlendingar hafa sent liðsauka
og vopnabirgðir til stöðva sem þeir
halda í norðurhluta Líbanon og era
með því að undirbúa hugsanleg átök
við herlið kristinna manna í landinu.
Kristnir menn hafa vígbúist af miklu
kappi að undanfömu, dyggilega
studdir af írökum sem sent hafa
mikið magn hergagna til hinna
kristnu líbönsku hersveita að undan-
fömu. Litlir kærleikar era á milli
íraka og Sýrlendinga.
Ríkisstjórnin sem fylgir harðlínu-
stefnu Brésnevstímans og hefur
mikla skömm á umbótastefnu Gor-
batsjovs hefur greinilega látið fjölda-
göngu er fram fór í ágústmánuði fara
í taugarnar á sér, en þá tóku tíuþús-
und manns þátt í mótmælagöngu og
minntust þess að 20 ár voru liðin frá
innrás Sovétmanna inn í Tékkósló-
vakíu. Sú ganga var lögleg, en
stjórnvöld höfðu bannað gönguna í
gær.
Það tók öryggissveitir lögreglunn-
ar rúmlega klukkustund að rýma
torgið í gær, en fundarmenn héldu
áfram að hrópa slagorð eins og „við
viljum frelsi" og „lengi lifi sann-
leikurinn". Þá kölluðu þeir einnig
nafn Tomasar Masaryk sem var
forseti Tékkóslóvakíu þegar þar
ríkti fjölflokka lýðræði frá stofnun
munu láta af embætti forsætisráð-
herra við fyrsta ákjósanlega tækifæri
og það tækifæri virðist nú runnið
upp. Þrátt fyrir yfirlýsingu Grosz í
vor töldu flestir að hann myndi
halda forsætisráðherrastólnum
lengur, jafnvel til ársins 1990, en þá
fara fram þingkosningar í Ungverja-
landi.
Grosz sagði í viðtalinu að stjómar-
nefnd kommúnistaflokksins væri að
velta fyrir sér fimm mönnum sem til
greina kæmu að taka við forsætisráð-
herraembættinu. Grosz nefndi engin
nöfn en vestrænir embættismenn
telja að hinn fertugi Miklos Nemeth
komi helst til greina, en hann situr í
stjórnarnefndinni og er ábyrgur fyrir
efnahagsmálum.
Þá er orðrómur um að Imre Pozs-
gay sem hefur verið leiðandi í hópi
Sýrlendingar hafa flutt fjölda
hermanna, skriðdreka, stórskotalið,
vopnaðar bifreiðar og eldflaugar til
stöðva sinna í Koura og Batroun. Er
þetta svar stjórnvalda í Ðamaskus
við hernaðaruppbyggingu kristinna
manna í austurhluta Beirútborgar
og með strandlengjunni í norðri.
Á föstudaginn sagði Samir Ge-.
aega yfirmaður Líbönsku hersveit-
anna að hann væri staðráðinn í að
binda endi á íhlutun Sýrlendinga í
og þar til Vesturveldin fórnuðu rík-
inu í samningum við Hitler árið
1938.
Þá kölluðu fundarmenn einnig
nafn Dubcek, en Dubcek leiddi
umbótasinna og Grosz hefur nefnt
sem mögulegan eftirmann sinn, hafi
hafnað boði um forsætisráðherra-
stólinn þar sem hann gat ekki fallist
á þau skilyrði sem fylgdu upphefð-
inni.
Aðrir sem taldir eru koma til
greina eru Ilona Tatai sem er fram-
kvæmdastjóri hinna stóru Taurus
gúmmíverksmiðja í Ungverjalandi,
en hann var kjörinn í forsætisnefnd-
ina á fundinum í maí, Pal Ivanyi
borgarstóri í Búdapest og Reszoe
Nyers sem kallaður hefur verið faðir
efnahagsumbótanna sem gerðár
voru í Ungverjalandi árið 1968.
Nyers var kjörinn í stjórnarnefndina
á ný á þessu ári, en honum hafði
verið sparkað þaðan árið 1975.
Ltbanon. „Þetta er erlent ríki sem
hefur gert innrás... meginvandamál
Líbana er nærvera Sýrlendinga"
sagði Geagea, en hann er talinn
áhrifamesti maðurinn í andstöðu
kristinna gegn Sýrlendingum sem
hafa haft um 25 þúsund manna
herlið f landinu undanfarina ár.
Kristnu hersveitimar em taldar hafa
um 12 þúsund hermenn innan sinna
raða.
Nú eru tvær ríkisstjórnir starfandi
svokallað „ Vor í Prag“ þegar Tékkar
héldu nokkuð í frjálslyndisátt. Sú
för endaði með ósköpum þegar Sov-
étmenn sendu herlið inn í landið til
að berja niður vorið.
Mótatkvæði í
Æðsta ráðinu
Þau sögulegu tíðindi urðu í
Æðsta ráði Sovétríkjanna að
hópur þingfulltrúa greiddi at-
kvæði gegn frumvörpum til laga,
en hingað til hafa lög Sovétríkj-
anna alltaf verið samþykkt án
nokkurra mótatkvæða. Þrettán
þingfulltrúar réttu upp höndina
þegar leitað var mótatkvæða gegn
frumvarpi sem gerði ráð að
þrengja leyfisveitingar fyrir úti-
fundum og harðari refsingum fyr-
ir þátttöku í ólöglegum mótmæl-
um. Fjórir þingfulltrúar sátuhjá.
Hitt frumvarpið sem vakti
andstöðu gerði ráð fyrir auknu
valdi hermanna er heyra undir
innanríkisráðuneytið, en þeir
áttu að fá leyfi til þess að gera
húsrannsóknir á einkaheimilum.
Þrjátíu og einn þingfulltrúi
greiddi atkvæði gegn fmmvarp-
inu og tuttugu og sex sátu hjá.
Fyrr um daginn hafði fulltrúi
frá Eistlandi komið róti á Æðsta
ráðið þegar hann talaði gegn
þessum frumvörpum og sagði að
þau takmörkuðu lýðræði í land-
inu.
í Líbanon. Önnur er með múslima í
forstæti og nýtur stuðnings Sýrlend-
inga, en hin er með kristinn forsætis-
ráðherra og nýtur stuðnings íraka.
Allt frá því ljóst var að ekki næðist
samkomulag um nýjan forseta Líb-
anon og eftir að kristnir menn komu
á fót,sinni ríkisstjóm hafa menn
óttast að til brýnu slægi milli krist-
inna manna og Sýrlendinga. Líkur
virðast aukast á þeim átökum dag
frá degi.
Ungverjaland:
Grosz hættir sem
forsætisráðherra
Sovétríkin:
Sýrlendingar auka her-
styrk sinn í Líbanon