Tíminn - 12.05.1989, Blaðsíða 8

8 Tíminni
Föstudagur 12. maí 1989
Timiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aðstoöarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
EggertSkúlason
SteingrímurGíslasbn
. Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. mars hækkar:
< Mánaðaráskrift í kr. 900.-, verö í lausasölu í 80,- kr. og 100,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 595.- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Byggðastefnan
Jón Kristjánsson alþingismaður tók byggðamálin
til sérstakrar umfjöllunar í útvarpsumræðum á
Alþingi nýlega og hefur fylgt málinu eftir með grein
hér í blaðinu nú í vikunni.
í máli Jóns Kristjánssonar kom fram að á því velti
um farsæla framtíð þjóðarinnar, að takast megi að
koma á jafnvægi milli þróunar landsbyggðar og
höfuðborgarsvæðisins. Hann benti á, að það væri
meðal stefnumála núverandi ríkisstjórnar að vinna
að þessu máli.
Jón Kristjánsson gat þess, sem augljóst má vera,
að baráttan um það hvort hægt verður að tryggja
viðunandi byggðaþróun snúist um að endurskipu-
leggja fjárhagsstöðu framleiðsluatvinnuveganna og
búa þeim rekstrargrundvöll. íslendingar hafa þá
sérstöðu meðal nágrannaþjóða að þeir byggja efna-
hagsstarfsemi sína fyrst og fremst á sjávarafla. Sú
atvinnustarfsemi fer fram í byggðarlögum hringinn í
kringum landið í nálægð við auðlindir sjávarins.
Pungamiðja framleiðslunnar fer ekki fram í borgum
eins og gerist hjá hinum sterku iðnaðarþjóðum.
Framleiðslustarf landsbyggðarinnar er því almenn
undirstaða þjóðarbúskaparins og þjónustu- og við-
skiptaumsvifanna á höfuðborgarsvæðinu, auk þess
sem tilvera landsbyggðarinnar er við þetta bundin
eins og engum getur dulist.
Hér kemur Jón Kristjánsson að því atriði, sem
nauðsynlegt er að hafa í huga til skilningsauka á
byggðastefnunni, að byggðaskipulagið, eins og það
er og hefur lengi verið, er þjóðhagslega skynsamlegt.
Það er til hagsbóta fyrir efnahagskerfi íslendinga að
reka undirstöðuatvinnugreinar þjóðarbúsins úti um
landsbyggðina, ekki hið gagnstæða að láta þróunina
ganga í þá átt að höfuðborgarsvæðið eitt sé vaxtar-
svæði, sem gæti endað með því að ísland yrði einnar
borgar ríki, en aðrir landshlutar eintómir útnárar.
Pá sögu verður að segja eins og hún gengur, að á
líðandi áratug hefur orðið ný byggðaröskun í
landinu. Umskiptin eru augljós, þegar miðað er við
árin milli 1970 og 1980. Á þeim áratug var byggða-
þróunin landsbyggðinni í vil án þess þó að höfu-
ðborgarsvæðið liði neitt við það. Það liggur einnig
ljóst fyrir að hin hagstæða byggðaþróun á áttunda
áratugnum átti rætur í virkri atvinnumálastefnu sem
einmitt byggðist á þeim skilningi að hagkvæmt væri
að reka öfluga útflutningsstarfsemi á landsbyggðinni.
Byggðastefna áttunda áratugarins fólst í því að
viðurkenna þá verkaskiptingu sem þarf að vera milli
landsbyggðar og höfuðborgar, að landsbyggðin sitji
fyrst og fremst að framleiðslustörfunum og fái að
njóta þess um ókomna framtíð. Verði þessi tilveru-
réttur landsbyggðar af henni tekinn, má ljóst vera að
hverju stefnir í byggðaþróun.
Þótt framkvæmd byggðastefnu markist af mörgum
þáttum, þar á meðal félags- og menningarlegum,
eins á við um allt nútímaþjóðfélag, þá skiptir
atvinnumálastefnan höfuðmáli. Landsbyggðinni er
lífsnauðsyn að halda rétti sínum til þess að þar sé
rekin öflug framleiðslustarfsemi til lands og sjá 'ar.
Það mun ekki leiða til farsældar að ráðamenn
þjóðarinnar og atvinnurekendur guggni á þtirri
stefnu.
garri lllllllllllllllll
Ó, SÓSÍAUSMI
Vinnudeila sú sem nú stendur
yfir við BHMR reynist mörgum
þung í skauti. Pólitískt séð hefur
hún mest áhrif innan Aiþýðu-
bandalagsins, enda benda smá-
greinar í Þjóðviljanum til þess, að
nokkur ástæða sé til rifrildisefna.
Þar er jafnvel deilt um að hverju
hefur verið hlegið, enda liggja
kátínuefnin ekki Ijóst fyrir. I öðr-
um blöðum taka menn sig til og
mynda óskaríkisstjórnir, og verður
ekki á þeim „stjórnarmyndunum“
séð að þjóðfélagsmálin muni greið-
ast við tilkomu þeirra. Einn vill
mynda stjórn með iðnaðarklík-
unni, annar með frjálshyggjuklík-
unni og sá þriðji með verslunar-
klíkunni. Hvergi örlar í þessiim
óskum á öðru en sérhagsmunum
og væri niðurstaðan verðugt rann-
sóknarefni. Merkilegust er eflaust
„ríkisstjórn Birnu Þórðardóttur".
Ekki vegna þess að skipan hennar
komi svo mjög á óvart, heldur
vegna þess að þar kemur fram í
einu tilfelli atriði, sem sósíalistar
telja sig hafa verið að berjast gegn,
þ.e. hin margvíslegu hagsmuna-
tengsl sem ráðamenn eru sífellt
sakaðir um. Birna Þórðardóttir
tekur fram við stjórnarmyndun
sína, að hún vilji úthluta sjávarút-
vegsráðuneytinu til Jóns bróður
síns. „Ég treysti honum fyrir þeim
málum.“
Við kertaljós
Annar góður sósíalisti skrifar í
Þjóðviljann í gær og lýsir því
hvernig hann ræddi pólitíkina í
rómantísku andrúmslofti „pá to
mands hánd“. Honum segist þann-
ig frá: „Eitt kvöld fyrir skömmu sat
ég með konu minni yfir síðbúnum
kvöldverði kringum kertaljós, og
ræddum m.a. um stöðu ríkisstjórn-
arinnar og þá hörmung, ef ríkis-
stjórn Þorsteins Pálssonar yrði á
ný vakin upp sem draugur.“
Þessi stutta málsgrein byrjar eins
og upphaf að sögukafla eftir hinn
fræga rómanhöfund, Barböru
Cartland, en lýkur á hinni enda-
lausu martröð. Aldrei fyrr hefur
kertaljósasósíalismi komið jafn vel
til skila og í fyrrgreindum orðum.
Konunni er boðið upp á að borða
við kertaljós aðeins til að hlusta á
raunir hugsuðar heimilisins um
stöðu ríkisstjórnarinnar, sem auð-
vitað er áhyggjuefni.
Að vísu kemur ekki til þess að
ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar
verði vakin upp í bráð. Hitt er
annað að það sakar ekki að fórna
nokkrum kertum ef það mætti
verða til að tefja enn frekar fyrír
slíkri stjórnarmyndun. Þó er vert
að geta þess, að ekki er ástæða tii
að draga eiginkonurnar í það mál,
eða kosta því til að fórna dýrum
steikum.
Kertaljósasósíalismi
Það er auðséð að þeir menn eru
til sem ástunda sósíalismann af
heilum hug og heitu hjarta, alveg
öndvert við þá hjá BHMR, sem
virðast ekki telja sósíalismann eins
kertis virði eftir að í Ijós kom að
báglega hefur tekist að gera fólkið
með háskólagráðurnar ánægt með
þau laun, sem i boði eru. Kertasós-
íalisminn kemur ekki mál við það.
Hann þróast bara í kyrrðum heim-
ilisins og við iðkun hreinna hugs-
ana.
Nú eiga fleiri í crfiðleikum en
sósíalistar, þótt ekki hafi heyrst að
þeir kveiki á kertum til að ræða
málin. Samvinnuhreyfingin hcfur
veríð að tapa peningum eins og
margir fleiri, en ekki hefur enn
frést af samvinnumönnum og fé-
lagshyggjufólki vera að borða við
kertaljós með konum sínum til að
ræða stöðu samvinnuhreyfingar-
innar. Þó skyldi varast að álíta að
við sem aðhyllumst samvinnustefn-
una séum orðnir vondir samvinnu-
menn. Við höfum heldur ekki
þann ótta af Þorsteini Pálssyni,
eða lítum á hann sem slíkan skelmi,
að við ræðum endurfæðingu hans í
forystu ríkisstjórnar við kertaljós,
þó ekki væri til annars en losna við
að ræða um framgang hans í
myrkri.
„Ég kveiki á
kertum mínum“
Kertaljósasósíalisminn er hin
cinlægari hlið harðskeyttrar stjórn-
málastefnu, sem hefur lengi þann
steininn klappað að koma sínum
áhangendum til vegs. Hann verð-
skuldar lærðar greinar, vegna þess
að aldrei er að vita nema kertaljós-
ið kunni að snúa stefnunni til
mannlegri viðhorfa og minni ein-
angrunar. Nú um stundir árar erf-
iðlega vegna kjaradeilu, sem að
stórum hluta er háð við fólk, sem
telur sig afskipt í þjóðfélaginu og
því eiga rétt á leiðréttingu á launum
umfram almenna samninga. Kerta-
Ijósasósíalisminn á erfitt uppdrátt-
ar í slíkri deilu, en hann er
skemmtilegt tilbrigði í því styrjald-
arástandi sem ríkir á hluta launa-
markaðar. Breskur utanríkisráð-
herra, Edward Grey að nafni,
sagði í ágúst 1914: Ljósin eru að
slokkna um alla Evrópu. Kvöld-
verðarmaður sósíalismans brást
öðruvísi við þegar samningarnir
við BHMR voru komnir í hnút.
Hann kveikti á kertum. Garrí
VÍTTOG BREITT
ÖREIGAR HÁL0FTANNA
Flugleiðir hafa pantað fimm full-
komnar farþegaþotur fyrir tugi
milljarða króna og eru það mestu
kaup sem einstakt fyrirtæki hefur
gert í íslandssögunni. Fyrsta þotan
er komin til landsins, búið að gefa
henni nafn með pompi og prakt,
fljúga henni þrisvar til útlanda og
síðan að leggja henni við stjóra á
Keflavíkurflugvelli vegna þess að
flugmenn hennar eru komnir í
verkfall.
í næsta mánuði er von á næstu
flugvél úr risapöntuninni og nær
verkfallið einnig til þeirrar mask-
ínu, en allur er varinn góður, því
að á síðustu tímum standa kvið-
dregnir láglaunamenn og öreigar í
langdregnari verkföllum en verka-
lýðurinn hér áður fyrr.
Þeir sem drottna yfir auðnum og
skammta frelsi og brauð skella
skolleyrum við öllum réttmætum
kröfum um kauphækkanir og fá nú
flugstjórarnir hjá Flugleiðum að
kenna á þvermóðsku yfirmanna
félagsins, sem þeir fórna svo miklu
með því að taka að sér að stýra
flugvélum þess.
Flott tryllitæki
Þegar hún Aldís kom fyrst til
landsins máttu flugmenn hennar
ekki vatni halda af hrifningu yfir
kostum hennar og hve meðfærileg-
ur farkosturinn væri og auðsveipur
í stjórn.
Nú vilja þeir kauphækkun fyrir
að stýra Aldísi og einnig næstu dís
og svo öllum þeim hinum. Jafn-
framt biðja þeir unt að allir flug-
menn sem stýra gömlu vélunum fái
líka kauphækkunina, enda kvað
vera komið að samningsgerð þar
uni. Eins gott að slá þessu öllu
saman.
Það er einkar vel til fundið hjá
hrjáðum láglaunaflugstjórum að
nota tækifærið þegar tvær af rán-
dýru flugvélunum eru að komast í
gagnið að hefja verkfall. Tímasetn-
ingin er nærri því eins flott og hjá
þeim sem halda að þjóðfélaginu sé
haldið gangandi af stúdentspróf-
um.
Ferðamannatímabilið er að hefj-
ast og þar með háannatími flugfé-
laga. Koma þarf íslendingum í
stórum stíl utan þeim til upplyfting-
ar og kaupskapar. Svo þarf að
fiytja einhvern hóp útlendinga til
íslands og til baka, en sá er miklu
fámennari.
Réttur tími
Nú er akkúrat rétti tíminn fyrir
flugstjóra að biðja um hærra kaup.
Dýrustu djásnum samgöngusög-
unnar er lagt og hægt á ferða-
mannastraumnum og ef vel tekst
til er kannski hægt að stöðva hann
alveg. Það fer eftir því hvort leggja
þarf gömlu flugvélunum líka ef
Flugleiðir halda áfram að þver-
skallast og neita að hækka flug-
stjórakaupið. Vita mennirnir ekki
að bjórverðið er hrunið?
Aldís 737-400 liggur við stjóra
og ferðamennirnir verða að láta
sér lynda að skrölta með gömlu
vélunum til London, Parísar, New
York og Miðjarðarhafsins, og það
sem verra er, fiugmennirnir fá ekki
tækifæri til að stýra tryllitækjunum
unaðslegu, sem þeir lýstu svo fjálg-
lega við komu Aldísar.
Dálítið hljómar það skringilega
að menn vilja fá hærra kaup fyrir
að stýra nýrri og fínni flugvél en
gamalli. En auðvitað er miklu
meira sport að fara í verkfall og
leggja tryllitækjum sem kosta millj-
arða, en þótt hætt sé að fljúga
gömlum og úr sér gengnum rellum.
Kannski best fyrir Flugleiðir að
losa sig sem fyrst við dísirnar
737-400. Þær eru dýrari í rekstri en
svo að þeim sé hættandi í hendurn-
ar á öreigum háloftanna, sem fá
greitt eftir þeim flugvélasortum
sem þeir stýra og vilja þeim mun
meira sem þoturnar eru fullkomn-
ari og auðveldari í stjórn.
Það er meiri áhætta að eiga fínar
flugvélar en úr sér gengnar, sem
minna kostar að fljúga. En best
væri samt að hætta ofurtrausti á
flugtækni og öllum þeim erfiðleik-
um sem íslensk flugfélög eiga við
að glíma og fara að koma sér upp
skikkanlegunt skipaferðum milli
fslands og umheimsins.
Flugreksturinn er hvort sem er
alltaf meira eða minna á hausnum
og svo getur hann ekki einu sinni
borgað flugstjórum sínum al-
mennileg laun. OÓ
\