Tíminn - 18.05.1989, Blaðsíða 9
Tíminn 9
Fimmtudagur 18. maí 1989
VETTVANGUR
Torfi Guðbrandsson:
Hvað gerir þjóð á
gjaldþrotsbraut?
Kyndugur leiðari eftir Jónas
Kristjánsson ritstjóra birtist í DV
2. maí sl. Þar er m.a. reynt að gera
skoplega úttekt á gerðum þriggja
ónafngreindra ráðherra að því er
virðist í þeim tilgangi helst að
skemmta lesendum blaðsins að
hætti Dagfara og annarra háðfugla.
Pað er þó ekki allra að fara í þeirra
föt enda brást skemmtistíllinn rit-
stjóranum undir lokin þar sem
hann setur fram tvær háalvarlegar
fullyrðingar. Önnur er sú, að þjóð-
félagið sé „á hraðri gjaldþrotsbraut
um þessar mundir", og hefði nú
verið eðlilegt að fylgja slíkri yfirlýs-
ingu eftir með skilmerkilegum til-
lögum um úrbætur, sem að gagni
mættu koma til að afstýra slíkum
voða. Annað var þó ritstjóranum
meira í mun, nefnilega það, að
finna sökudólginn. Og síðan kveð-
ur hann upp þann dóm undir rós,
að allt sé umræddum ráðherrum að
kenna.
Það er vegna þessara fullyrðinga
að hér er stungið niður penna, því
að þær sæta nokkrum tíðindum.
Ég vil strax taka fram að ég er
sammála ritstjóranum um fyrra
atriðið, að þjóðfélagið er á gjald-
þrotsbraut og það fyrsta sem við
þurfum að gera er að viðurkenna
það. Málið er hins vegar ekki svo
einfalt að hægt sé að skella skuld-
inni á einn ákveðinn aðila og allra
síst á þá ríkisstjórn, sem nú fer
með völd. Hún hefur einmitt tekið
fjármálin svo föstum tökum að
sumum þykir nóg um.
Það duga nefnilega engin vett-
lingatök til að opna augu þjóðar,
sem orðin er glámskyggn af að búa
við falska velmegun um langt
skeið.
Menn vilja halda þeim lífsstíl,
sem þeir eru búnir að temja sér og
láta sig Iitlu varða háskann sem
fólginn er í þeim flottræfilshætti að
eyða meiru en aflast. Og fyrsti
maðurinn, Steingrímur Hermanns-
son forsætisráðherra, sem varaði
við glórulausri fjársóun þjóðarinn-
ar og hvatti til aukins sparnaðar,
hlaut litlar þakkir fyrir, en mikið
ámæli, sem sýnir að menn vilja
ekki sleppa neinu og kæra sig
kollótta um afleiðingamar. Stein-
grímur setti upp sitt hættumerki á
sl. hausti og stóð þar fáliðaður, en
smám saman hefur safnast til hans
lið vaskra manna, sem gera sér
ljóst að vá er fyrir dyrum ef ekkert
verður að gert. Ritstjóri DV er
ekki ennþá genginn í þann hóp
enda á hann óhægt með það, þótt
hann hafi löngun til. Hann veit nú
að þjóðin er á gjaldþrotsbraut og
fjárhagslegt sjálfstæði er í hættu
Það duga nefnilega
engin vettlingatök til að
opnaaugu þjóðar, sem
orðin er glámskyggn af
að búa við falska vel-
megun um langtskeið.
vegna ofurþunga erlendra skulda,
en á hinn bóginn hefur innlegg
hans í þjóðmálabaráttuna einkum
gengið út á það að leyfa bæði
hömlulausan innflutning á land-
búnaðarvörum, eða með öðrum
orðum flýta fyrir þjóðargjaldþrot-
inu og drepa íslenskan landbúnað
í leiðinni. Ýmsir framámenn í
viðskiptalífinu og Neytendasam-
tökunum hafa og tekið ástfóstri við
kenningar hans um innflutnings-
frelsið og myndu því kunna honum
litlar þakkir fyrir sinnaskipti í þeim
efnum. Þess er því ekki að vænta í
bráð, að ritstjórinn kryfji orsakir
yfirvofandi þjóðargjaldþrots til
mergjar, og þaðan af síður að hann
leggi fram gagnlegar úrbótatillögur
eins og t.d.: Kaupið íslenska fram-
leiðslu. Sóum ekki gjaldeyri með
því að kaupa erlendan glysvarning.
Erlendar landbúnaðarvörur eru
ekki ódýrar, ef þær kosta hluta af
efnahagslegu sjálfstæði okkar.
O.s.frv.
í>ó að þannig sé leitt að eiga ekki
að sinni von á stuðningi ritstjórans
í þeirri sjálfstæðisbaráttu sem
framundan er, þá á hann samt
skilið þakkir fyrir að vekja athygli
á, hvað bíður okkar ef við sofum á
verðinum. Þannig hefur hann
væntanlega opnað umræður um
leiðir til þess að koma í veg fyrir
mikla ógæfu.
Oft er harmsaga þjóðarinnar
rakin til óhappaverks, sem tengt er
Gamla sáttmála. Ef við viljum ekki
að sagan endurtaki sig skulum við
líta okkur nær og standa vörð um
fjárhagslegt sjálfstæði íslands. Til
þess þarf nýjan hugsunarhátt, ein-
beittan vilja og ákveðna samstöðu.
Samstöðu stjómmálamanna, fjöl-
miðla, listamanna og síðast en ekki
síst almennings. Enginn máskerast
úr leik ef sigur á að vinnast í þeirri
sj álfstæðisbaráttu.
Trú og siðgæði skipta sköpum
Ávarp kirkjumálaráðherra við setningu kirkjulistahátíðar
Það er sönn ánægja að vera við
setningu þessarar umfangsmiklu
kirkjulistahátíðar. Hátíðin ber
vitni um kraftmikið og fjölþætt
starf kirkjunnar og minnir okkur
enn á ný á þá staðreynd að listir og
menning tengjast kirkjulegu starfi
órjúfanlegum böndum. Saga þjóð-
arinnar er besti vitnisburðurinn
um gildi lista og hvers konar menn-
ingarstarfsemi. Sú andlega leið-
sögn sem við höfum fengið hefur
ekki síst komið frá skáldum og
listamönnum, sem störfuðu í krafti
sterkrar trúar. Sá maður sem kirkj-
an sem við erum í er kennd við,
Hallgrímur Pétursson, hefur miðl-
að miklu af sínum auði og er þá
aðeins nefnt eitt nafn af fjölmörg-
um andlegum leiðtogum fyrri tíma.
Án slíkra manna værum við ekki
sjálfstæð nútímaþjóð með blóm-
legt lista- og menningarlíf.
Það er ósk okkar að öðlast meiri
hamingju og þroska og að auðga líf
okkar með varanlegum andlegum
verðmætum. Listin hefur ávallt
verið kyndill sem vísar fram á þeim
vegi. Þeir sem hér standa að verki
og munu koma fram, munu með
starfi sínu leggja lóð á þá vogar-
skál. Forfeður okkar hafa af hug-
sjón og fómfýsi skapað þá aðstöðu
sem við búum við á grundvelli
óbifandi trúar, trúar á lífið,
skapara þess og skyldur mannkyns-
ins til að varðveita það og bæta.
Það er okkar að viðhalda þeim
verðmætum til hagsbóta fyrir okk-
ur sjálf og komandi kynslóðir.
Það er ánægjulegt til þess að vita
að það skuli vera unnt að flytja
okkur fræga tónlist, myndlist og
leiklist hér í Hallgrímskirkju. Með
því tengist kirkjan betur hinu dag-
lega lífi og göfgar umhverfi sitt
með ógleymanlegum hætti. Með
slíkustarfirækirkirkjan ennbetur
hlutverk sitt og það er gott til þess
að vita að fjölbreytni í kirkjulegu
starfi fer vaxandi. Margar glæsileg-
ar kirkjur hafa verið teknar i
notkun á síðustu árum. Aukið
starf er að koma í ljós í samræmi
við vilja þeirra sem til stofnuðu.
„Það er ekki unnt að skapa
mikið listaverk án einlægrar
mannástar" sagði Leonardo Da
Vinci. Trú og siðgæði skipta sköp-
um fyrir framþróun og batnandi
mannlíf. Á sama hátt starfar listin
að andlegri framþróun og betra
lífi. Til að árangurinn verði sem
bestur þurfa kraftarnir að tengjast
saman og allir að leggjast á eitt.
Það sem hér fer fram er lýsandi
dæmi um slíka sameiningu kraft-
anna.
Alltof stór hluti af tíma þjóðar-
innar fer í innbyrðis baráttu um
tekjuskiptingu en of lítill í upp-
byggingarstarf. Hinir ýmsu hópar
sameinast um kröfur sínar og fylgja
þeim fram. Þeir eru vissulega að
vinna að bættum hag sinna um-
bjóðenda en slíkt starf sameinar
sjaldnast, það sundrar heildinni.
Það starf sem hér fer fram samein-
ar. Hér finnum við frið og ró og
verðum hæfari til að takast á við
okkar daglega starf. Héðan koma
straumar sem virka jákvætt og
bætandi á þjóðlífið. Þótt framfarir
séu miklar þá er rótleysi, öryggis-
leysi og einmanaleiki ekki minni
en áður. Mikilvægi kirkjulegs starfs
er því meira en oftast fyrr. Þökk sé
þeim sem að hátíðinni standa. Ég
er sannfærður um að aukið starf
kirkjunnar í samvinnu við lista-
menn mun færa okkur fram á veg.
SAMVINNUMÁL
SAMEINING í
BRENNIDEPLI
Kaupfélag Árnesinga á Selfossi var gert upp með 15,2
miljón króna halla fyrir árið sem leið, á móti 13,5 miljón
króna halla árið á undan. Hafði þá verið færður til tekna 15
miljón króna söluhagnaður eigna á árinu. Fjármagnsgjöld
umfram fjármagnstekjur voru 31,9 miljónir, og hækkuðu um
13,4%. Kemur þar m.a. til að félagið seldi á árinu gamla
kaupfélagshúsið á Selfossi með skuldabréfalánum og fékk þar
inn vexti á móti eigin veðlánum.
Heildarvelta félagsins árið sem KÁ á Selfossi var 677,1 miljón og
jókst um 18,3%. Af öðrum búðum
var salan mest í Þorlákshöfn, 112,5
miljónir.
Sala iðnaðar- og þjónustudeilda
hjá félaginu varð 315,5 miljónir og
jókst um 23%. Þar af voru 70
miljónir hjá bifreiðasmiðju og aðrar
70 miljónir hjá apóteki félagsins.
Hjá trésmiðju var veltan 60 miljónir
leið var 1.611,6 miljónir, á móti
1.228,2 miljónum 1987, og jókst hún
um 31,2%. Afskriftir námu 32 milj-
ónum. Af veltunni var vörusala
1.269,8 miljónir, og er innifalin í
henni um 170 miljón króna sala
verslana í Vestur-Skaftafellssýslu og
Vestmannaeyjum sem KÁ rak rúm-
an þriðjung ársins. Salan í Vöruhúsi
og hjá kjötvinnslu 53 miljónir.
Innheimtur söluskattur hjá félag-
inu á síðasta ári var 238,5 miljónir
og hækkaði úr 118,8 miljónum árið
á undan. Er það um 100% aukning.
Launagreiðslur hjá félaginu voru
273,6 miljónir árið sem leið.
Meðal helstu atburða hjá félaginu
á síðasta ári var að það seldi gamla
kaupfélagshúsið á Selfossi og opnaði
nýjar rekstrardeildir í Vík og í
Vestmannaeyjum. í Vestur-Skafta-
fellssýslu tók félagið á leigu hús fyrir
þennan rekstur, en í Eyjum keypti
það eignir og yfirtók skuldir af Kf.
Vestmannaeyja.
Á aðalfundinum voru gerðar
nokkrar breytingar á samþykktum
félagsins með hliðsjón af mögulegri
sameiningu annarra sunnlenskra
kaupfélaga við það. Samkvæmt nýj-
um samþykktum er félagssvæði KÁ
nú Suðurlandskjördæmi, að undan-
skildum þeim félagssvæðum þar sem
önnur Sambandskaupfélög eru starf-
andi.
Þá var einnig bætt við ákvæði um
að verði af sameiningu við Skaftfell-
inga og Vestmannaeyinga skuli
fjölga í stjórn um einn mann frá
hvorum þessara staða. Verði frekari
stækkun á félagssvæðinu skal enn
fjölga um tvo menn þaðan í stjóm.
Þessar breytingar á samþykktunum
voru samþykktar samhljóða á fund-
inum, og einnig ályktun þar sem
stjórn er heimilað að semja um
samstarf eða sameiningu við starf-
andi Sambandskaupfélög í Suður-
landskjördæmi.
Stjóm Kaupfélags Árnesinga er
þannig skipuð að formaður er Þórar-
inn Sigurjónsson, Laugardælum, og
varaformaður Amdís Erlingsdóttir,
Galtastöðum. Aðrir í stjórn em
ErlingurLoftsson, Sandlæk, Gunnar
Kristmundsson, Selfossi, Þorleifur
Björgvinsson, Þorlákshöfn, og vara-
maður er Ágústa Ólafsdóttir,
Úthlíð. Fulltrúi starfsmanna í stjórn
er Hákon Halldórsson. Kaupfélags-
stjóri er Sigurður Kristjánsson.
-esig