Tíminn - 05.01.1990, Blaðsíða 2
2 Tíminn Ébstudagúr 5^ jánuar 1990
Vegna aukaverkana og hættu er ítarteg geðrannsókn nauðsyn áður en geðlyf eru gefin:
Heimilislæknar ávísa
mestu af geðlyf junum
„Ef heimilislæknar hættu að ávísa róandi lyfjum í gegn um
síma, mundi það draga verulega úr notkun þeirra, ekki bara
vegna þess að fólk þyrfti að hafa meira fyrir að ná í þau,
heldur miklu frekar af því að læknarnir fengju þá betra
tækifæri til að ræða við sjúklinga sína og ef til vill ráðleggja
aðra meðferð“, segir í Læknablaðinu.
Par er fjallað um könnun sem
gerð var á um 6.370 lyfseðlum handa
rösklega 4.800 Reykvíkingum sem
ávísað var af um 370 læknum, þann
eina mánuð sem könnunin náði til.
Tilgangurinn var m.a. að athuga
ávísanavenjur mismunandi lækna-
hópa. Niðurstaðan var m.a. sú, að
um 63% sjúklinganna höfðu fengið
geðlyfjum ávísað af um 50 heimilis-
læknum og þar af drjúgan meirihluta
símsendann. En aðeins 12% sjúkl-
inganna fengu geðlyf sín hjá geð-
læknum (um 30) og aðeins sjaldan
(15%) gegn um síma.
Eldri læknar gefa meiri lyf
„Heilsugæslulæknar ljúka yfir
80% samskipta vegna geðsjúkdóma
með því að ávísa lyfjum", segja
greinarhöfundar, Tómas Helgason
og Júlíus Björnsson. „Ýmsum þykir
Vinna er hafin við algjöra endur-
nýjun 110 gistiherbergja á Hótel
Loftleiðum. Kostnaðurinn er áætl-
aður 170 milljónir króna sem þýðir
að 1.5 milljónum króna verður varið
í hvert herbergi. Ráðgert er að
framkvæmdunum verði lokið um
nóg um lyfjagjöfina og finnst lækn-
um vera óþarflega laus penninn til
lyfseðlaskrifta, ekki sé endilega víst
að alltaf séu brýnar læknisfræðilegar
ástæður til lyfjaávísana".
Athygli vakti, þeim mun eldri sem
læknar eru þeim mun fleiri lyfseðla
og meira magni af geðlyfjum ávísa
þeir, sem ekki skýrðist af því að
sjúklingar þeirra væru eldri. En
ástæðurnar var ekki unnt að sjá úr
þessari könnun. En þar kom t.d. í
ljós að ungir sérfræðingar í heimilis-
lækningum (34-44 ára) ávísa að með-
altali helmingi færra fólki geðlyfjum
en aðrir heimilislæknar. Giskað er á
áð þetta geti m.a. skýrst af því að
þeir geti fremur beitt öðrum aðferð-
um heldur en lyfjaávísunum og/eða
að þeir vísi fólki e.t.v. fremur til
geðlækna eða sálfræðinga heldur en
aðrir heimilislæknar og eldri læknar.
miðjan mars.
150 milljónum króna verður varið
til húsbúnaðarkaupa og vinnukaupa
hér innanlands en 20 milljónir fara í
húsgagnakaup í Þýskalandi og
Svíþjóð.
Sömu verktakar voru ráðnir til
Geðrannsókn
nauðsynleg áður...
„Vegna aukaverkana og þeirrar
hættu, sem fylgt getur notkun geð-
lyfja, er nauðsynlegt að ítarleg geð-
rannsókn sé framkvæmd áður en
geðlyfjameðferð er ákveðin“, segja
greinarhöfundar.
Getið er ávana- og fíknihættu
ásamt hættu á truflun á minni og
dómgreind sem fylgja notkun benzo-
diazepínlyfja, jafnvel í skömmtum
sem notaðir eru til lækninga. Síð-
komnar vöðvatruflanir séu algeng
aukaverkun samfara langtímanotk-
un sefandi lyfja, sem betra sé að
koma í veg fyrir en bæta. Leiðslu-
truflanir í hjarta, sem fylgja of
stórum skömmtum geðdeyfðarlyfja
séu hættulegar.
Til þess að koma í veg fyrir þessar
aukaverkanir, sé nákvæmt geðlækn-
isfræðilegt mat nauðsynlegt á pers-
ónuleika og einkennum þeirra, sem
eiga að fá benzódíazepín lyf, segja
greinarhöfundar. Þunglyndi þurfi að
meta með tilliti til þess hvaða með-
ferð sé líklegust til að skila árangri
og hættunnar á að sjúklingar taki of
verksins og sáu um endurnýjun allra
gistiherbergja á Hótel Esju í fyrra.
Yfirumsjón er í höndum Ingimars
Hauks Ingimarssonar, arkitekts. í
tilkynningu frá Flugleiðum segir að
endurnýjun hótelanna sé liður í
heildarendurnýjun tækja og þjón-
stóra skammta til að skaða sjálfa sig.
Og loks þurfi að meta sturlunarein-
kenni og óróa með tilliti til þarfar
fyrir sefandi lyf.
„Sturlunarlyf"
við svefnleysi?
Fram kemur að geðlæknar ráð-
lögðu hæstu meðalskammta af hverri
lyfjategund og að dreifing skammta
er mest hjá þeim, sem geti stafað af
því að þeir geri sér betur grein fyrir
miklum einstaklingsmun á því hve
stóra skammta þarf til að ná árangri.
Aðrir læknar hafi jafnan ráðlagt
minna en einn skammt, mælt í
skilgreindum dagskömmtum.
„Varkárni í lyfjaskömmtum er
góðra gjalda verð, en getur leitt til
þess að meðferð verði ófullnægj-
andi. Lágir meðaðskammtar sefandi
lyfja vekja spurningu um hvort verið
sé að gefa þau við aðalábendingu um
notkun þeirra, sturlunareinkennum,
eða hvort verið sé að gefa þau í stað
róandi lyfja eða svefnlyfja? Slík
notkun sefandi lyfja orkar tvímælis
og getur verið varasamari en notkun
róandi lyfja“, segja greinarhöfund-
ar. -HEI
ustuþátta Flugleiða sem verði lokið
á þremur árum. Flugleiðir telji þá
endurnýjun nauðsynlega til að
tryggja áframhaldandi vöxt ferða-
mannaþjónustunnar sem nú skili
þjóðarbúinu tíu milljörðum króna í
gjaldeyristekjur á ári hverju. SSH
Deila símsmiða við
Póst og síma hefur
áhrif á þjónustuna:
300 manns
Deila símsmiða við Póst- og
símamálastofnunina er farin að
hafa veruleg áhrif á símakerfi
landsmanna. Til dæmis má ætla
að nú bíði um það bil 300 manns
á Reykjavíkursvæðinu eftir flutn-
ingi eða uppsetningu nýs síma.
Ástandið er einnig erfitt víða út
um land. Engir stmsmiðir eru nú
starfandi á Patreksfirði og á Sauð-
árkróki. Einnig er mannekla á
Húsavík, Akureyri, Keflavík og
Selfossi.
Um áramótin hættu um 70
símsmiðir störfum hjá Pósti og
síma og á undanförnum dögum
hafa 30 manns til viðbótar lagt
inn uppsagnir. Taka þær ýmist
gildi 1. mars eða 1. apríl. Sím-
smiðirnir hafa sagt sig úr Félagi
íslenskra símamanna og stofnað
eigið stéttarfélag. Vilja þeir að
hið nýja félag fái viðurkenningu
sem sjálfstæður samningsaðili
gagnvart ríkinu með aðild að
Rafiðnaðarsambandi fslands. Á
þessa kröfu hefur ríkisvaldið ekki
fallist.
Ágúst Geirsson símstjóri í
Reykjavík sagði í samtali við
Tímann að í gær hefði verið
unnið að því að leita leiða til að
greiða fyrir afgreiðslu umsókna
eins og unnt væri. Ágúst sagðist
vonast til að á næstu dögum yrði
unnt að vinna upp þau verkefni
sem lent hafa á biðlistum. Ágúst
sagði jafnframt að óvenju róiegt
hefði verið á bilanadeild Pósts og
síma í Reykjavík undanfarna
daga.
Vegna frétta fjölmiðla af deil-
unni hefur Póst- og símamála-
stofnunin sent frá sér tilkynningú
þar sem komið er á framfæri
tilteknum leiðréttingum. í fyrsta
lagi kemur þar fram að rangt sé
að stofnunin hafi ráðlagt viðkom-
andi aðilum að segja upp
störfum.
Um samanburð á launum segir
í tilkynningunni: „Fullyrt hefur
verið að laun samkvæmt kjara-
samningum á almennum markaði
séu 30% hærri en þau sem sím-
smiðir fá hjá Pósti og síma.
Slíkur samanburður er ekki til,
en samanburður hefur verið gerð-
ur á dagvinnulaunum rafeinda-
virkja samkvæmt taxta Rafiðnað-
arsambandsins og launatöflu Fél.
ísl. símam. í des. 1989 og eru þau
hærri sem nemur frá 6,4% upp í
26,8%. Er þá ekki tekið tillit til
sérréttinda opinbera starfsmanna
t.d. lífeyrisréttinda og atvinnuör-
yggis fram yfir aðrar stéttir."
SSH
Hótel Loftleiðir:
170 milljónir í endurbætur
Bannað samkvæmt búfjársjúkdómalögum að fiytja inn hálm. Rotmassi til svepparæktar er a.m.k. 80% hálmur og því bannaður:
Hálmur er bannaður hér en leyfður þar
Isotex og Airacoustic loftklæðn-
ingarplötur hafa verið fluttar til
landsins um alllangt skeið og eru
slíkar plötur mjög víða í opinberum
byggingum, skrifstofuhúsnæði og
reyndar i húsakynnum sumra ráðu-
neytanna.
En hvað er nú svo sem athúgavert
við það? Jú, þessar loftklæðningar-
plötur eru að lang mestu leyti úr
hálmi og samkvæmt 2. gr. laga frá
1928 um varnir gegn því að gin- og
klaufaveiki og aðrir búfjársjúkdóm-
ar berist til landsins er innflutningur
á hálmi til landsins bannaður.
Nýlega stöðvaði landbúnaðar-
ráðuneytið innflutning á rotmassa til
landsins en í þessum rotmassa sem
er gerður úr hveitihálmi að minnsta
kosti 80%, eru ræktaðir sveppir.
Sveppaframleiðendur sem notað
hafa þennan innflutta rotmassa hafa
sagt að stöðvun innflutningsins muni
hafa þau áhrif að svepparækt á
íslandi muni leggjast af með örfáum
undantekningum.
Innflutningurinn fór þannig fram
að til þess að leysa massann úr tolli
þurfti að framvísa vottorði frá Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins um að
ekki væri hætta á sjúkdómasmiti
með honum. Þetta fór því fram á
sama hátt og um væri að ræða
innflutning á blómum, grænmeti,
gróðurmold og fleiru.
„Ég lít svo á að þetta mál er úr
okkar höndum eins og er og í
höndum ráðuneytisins og yfirdýra-
læknis. Við höfum fengið bréf frá
ráðuneytinu um að innflutningur á
hálmi sé bannaður og innflutningur
á rotmassanum sé því í andstöðu við
búfjársjúkdómalög. Þetta nægir
okkur til að við hættum að skrifa upp
á plöntusjúkdómavottorðin þótt þau
séu í sjálfu sér í lagi með tilliti til
þeirra reglna sem gilda um plöntu-
sjúkdóma. Við munum ekki skrifa
upp á vottorðin nema við fáum um
það fyrirmæli frá ráðuneytinu,"
sagði Sigurgeir Ólafsson plöntusjúk-
dómafræðingur hjá RALA.
Hefur landbúnaðarráðuneytið
vald til þess að stöðva innflutning á
loftplötum úr hálmi, innfluttum frá
Þýskalandi aðallega og fluttar hafa
verið inn undanfarin ár f hundraða
tonna tali.
„Það hefur aldrei reynt á þetta.
Við fylgjumst ekki með innflutningi
á byggingarefnum. Ég býst við að
þetta byggist á allt öðru og þetta
kemur úr allt öðru umhverfi og
lendir í allt öðru umhverfi en t.d.
rotmassinn," sagði Sveinbjörn Dag-
finnsson ráðuneytisstjóri landbún-
aðarráðuneytisins.
Hann sagði að þess bæri að gæta
að lög um búfjársjúkdóma væru
gömul og afar margt hefði breyst
síðan þau voru sett og sagði að lögin
hlyti að þurfa að endurskoða og
stöðug umræða um þau mál í gangi.
Hann sagði að vakin hefði verið
athygli ráðuneytisins og yfirdýra-
læknis á innflutningi hálmplatnanna
en að svo komnu máli væri ekki
ákveðið hvort eða til hvaða aðgerða
yrði gripið, enda hefðu þessir aðilar
fengið þessa vitneskju mjög nýlega.
„Hingað hafa aldrei komið neinar
efnagreiningar á byggingarefni eða
neinu slíku,“ sagði Sveinbjöm.
Þess má geta að samkvæmt bú-
vörulögum er innflutningur land-
búnaðarafurða sem framleiddar eru
innanlands, bannaður. Þó hefur orð-
ið til í kerfinu sú regla að leyfilegt er
að flytja inn pizzur erlendis frá sé
kjöt í pizzunum ekki meir en 20%.
Sveinbjörn Eyjólfsson deildar-
stjóri í landbúnaðarráðuneytinu
sagði í gær að þessi innflutningur
hefði aldrei verið borið undir land-
búnaðarráðuneytið enda hefði það
sennilega aldrei samþykkt hann.
-sá