Tíminn - 18.01.1990, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Fimmtudagur 18. janúar 1990
Fimmtudagur 18. janúar 1990
Tíminn 11
■:.. ■ . .
■ ?.
I-.. .
.

. ■ ;
■■

6000 tonna
saltpækill
til að koma
í veg fyrir
hálku í Rvk
Á síðasta vetri var 5798 tonnum af
salti dreift á götur Reykjavíkur. Yfir
1200 tonnum af salti var dreift á Reykja-
nesi árið 1988, þannig að varlega áætlað
hefur verið dreift sjö þúsund tonnum af
salti á höfuðborgarsvæðinu á síðasta
vetri. Á sama tíma hefur dregið úr
notkun á negldum hjólbörðum um 10-
15%. Eftir sem áður þarf Reykjavíkur-
borg að eyða um 150 milljónum á ári til
viðgerða á gatnakerfi sínu.
Á siðasta vetri dró úr notkun
negldra hjólbarða um 10*15%
Negldir hjólbarðar munu vera finnsk
uppfinning frá 1959. Almenn notkun
negldra hjólbarða hófst í Skandinavíu
veturinn 1961-1962 og þeir urðu einnig
fljótlega vinsælir í Vestur-Þýskalandi. Á
íslandi voru negldir hjólbarðar fyrst
notaðir í einhverjum mæli haustið 1964.
Notkun þeirra hér á landi varð strax
nokkuð almenn.
Rannsóknir sem Gatnadeild Borgar-
verkfræðings, Rannsóknastofnun bygg-
ingariðnaðarins og Vegagerð ríkisins
gerðu, benda til þess að á tímabilinu
1976-1987 hafi 55-65% allra bifreiða í
Reykjavík ekið um á nagladekkjum yfir
háveturinn.
Tölur fyrir landsbyggðina eru ekki
eins nákvæmar, en flest bendir til þess að
þær séu á bilinu 30-80%. Á Akureyri eru
yfir 90% allra bifreiða á nagladekkjum
yfir háveturinn.
Á hinum Norðurlöndunum er notkun
negldra hjólbarða mismunandi, um 10%
í Danmörku, 50% að meðaltali í Svíþjóð
en yfir 90% í Noregi og Finnlandi.
Ingi Ú. Magnússon gatnamálastjóri
Reykjavíkurborgar hefur til margra ára
verið ötull baráttumaður fyrir því að
höfuðborgarbúar dragi úr notkun á
nagladekkjum. í fyrravetur var farið af
stað með herferð til að hvetja borgarbúa
til að skipta ekki yfir á nagladekk.
Gatnamálastjóri segir að þessi herferð
hafi skilað þeim árangri að um 10-15%
færri bifreiðar séu nú á nagladekkjum
yfir vetrartímann. Ingi segir að ekki hafi
dregið áfram úr notkun negldra hjól-
barða á þessum vetri þrátt fyrir að
tíðarfar hafi verið miklu betra það sem
af er vetrar en í fyrra. Ingi segir að nú sé
áætlað að um 50% af öllum bílum á
höfuðborgarsvæðinu aki um á nagla-
‘dekkjum.
Nagladekk skemma fyrir um
150 milljónir í Reykjavík á ári
Fljótlega eftir að notkun negldra hjól-
barða hófst að marki, varð vart við
slæman fylgifisk hennar, sem var aukið
slit á götum. Slitið fer eftir gerð, stærð
og fjölda nagla í hjólbarða.
Ýmsar athuganir hafa verið gerðar á
því hversu mikið götur slitna af völdum
negldra hjólbarða. Hér á landi hafa
verið gerðar slitmælingar á malbiki og
steypu á undanförnum 15 árum. Helstu
niðurstöður þeirra eru að fólksbíll á
fjórum negldum hjólbörðum, slítur 50 g
af malbiki við að aka einn kílómetra. Sé
ekið á steyptu slitlagi, er sambærileg tala
um 30 g. Hér er um meðaltal að ræða,
en niðurstöður eru nokkuð mismunandi.
Erlendis hafa verið nefndar tölur í þessu
sambandi og má nefna Finnland, þar
sem reiknað er með að fyrir malbik sé
sambærilegt slit 30-40 g og 10-25 g fyrir
steypu. Þar er einnig talið að vörubílar á
nagladekkjum slíti götum 6,2-6,8 sinnum
meira en fólksbílar.
í Reykjavík er áætlað að verja þurfi
um 150 milljónum króna til endurbóta á
götum sem nagladekk hafa skemmt.
Islenskt slitlag endist ekki eins vel og
erlent. Á síðustu árum hefur verið reynt
að bæta íslenska malbikið með því að
nota betra steinefni. Þetta hefur tekist
að einhverju leyti, en erlent malbik
hefur einnig batnað mikið.
Nagladekk geta í vissum tilfellum
dregið úr umferðaröryggi
Erlendis hefur víða verið komist að
þeirri niðurstöðu að notkun negldra
hjólbarða leiði til fjölgunar óhappa.
Hins vegar er sú reynsla ekki einhlít. Til
dæmis hafði bann í Minnesota í Banda-
ríkjunum og Ontario í Kanada ekki

■'

merkjanleg áhrif á fjölda umferðar-
óhappa. Athuganir á íslenskum gögnum
benda til þess að þeir sem aka á negldum
hjólbörðum lendi almennt síður í um-
ferðaróhöppum en hinir, óháð aðstæð-
um, ef til vill af því að þeir eru varkárari
ökumenn. Þetta kom einnig fram í
þýskum könnunum og tilgátan um að
ökumenn á negldum hjólbörðum sé
varkárari en hinir er þar sett fram sem
rökstudd skýring. Það er hins vegar erfitt
að segja til um hvað þetta þýðir í raun
fyrir óhappatíðina, þar sem ekkert er
vitað um hversu oft þessir ökumenn voru
„næstum lentir“ í óhappi en björguðust
af því þeir óku á negldum hjólbörðum.
Negldir hjólbarðar hafa minna viðnám
á þurru yfirborði sem þýðir minna veg-
grip og lengri hemlunarvegalengdir.
Hafa verður í huga að áhrifin eru mun
minni en áhrifin af bættu veggripi á ís og
þjöppuðum snjó. Hjólfaramyndun
vegna slits dregur úr umferðaröryggi. Þá
eyðast vegmerkingar vegna nagladekkja
og við það skapast oft hætta.
Á síðasta ári var
dreift tæplega sex þúsund
tonnum af satti í Reykjavík
Salt hefur um margra ára bil verið
notað til hálkuvarna í heiminum. Strax
á þriðja áratugnum var farið að nota það
sem hjálparefni við vetrarviðhald í
Svíþjóð. Hér á landi var farið að salta
brekkur og aðra erfiða staði í Reykjavík
á stríðsárunum, en almenn söltun, með
dreifikössum, hófst um 1970.
Saltnotkun er nokkuð háð árferði.
Síðastliðinn vetur voru notuð 5798 tonn
af salti í Reykjavík, sem er met. Síðustu
tíu ár hefur að jafnaði verið notuð
3000-5000 tonn af salti á ári. Vegagerð
ríkisins notar einnig mikið af salti til
hálkuvarna, einkum þó á Reykjanesi.
Árið 1988 notaði hún 1200 tonn af salti
og hafði saltnotkun stofnunarinnar auk-
ist mikið frá árunum þar á undan.
Sú skoðun hefur verið nokkuð lífseig
að saltið leysi upp malbikið. í skýrslu
borgarverkfræðingsins í Reykjavík um
neglda hjólbarða, salt og umferðarör-
yggi, sem hér er mikið stuðst við, segir
að þetta sé ekki rétt nema á óbeinan
hátt. Saltið eykur veðrunaráhrif á steypu
og malbik og flýtir því fyrir skemmdum.
Saltið hefur sína kosti og
galla líkt og nagladekkin
Saltið skiptir miklu máli í viðleitni
borgaryfirvalda í Reykjavík til að koma
í veg fyrir umferðarhnúta, sem kunna að
myndast í erfiðri færð. Saltið er þó alls
engin töfralausn. Það virðist eyða aðeins
um 1/3 af ís eða snjólagi á vegum.
í Finnlandi var gerð tilraun með
ósaltaða vegi árin 1970-1971. Þegar
ósöltuðu vegirnir voru bornir saman við
vegi sem voru saltaðir, kom ekki í ljós
marktækur munur á slysatíðni. Hins
vegar kom í ljós að dauðaslysum fækkaði
á ósöltuðum vegum. Norsk rannsókn frá
1981 bendir aftur á móti til þess að
óhöpp á ósöltuðum vegum séu 30% fleiri
en á vegum sem hafa verið saltaðir.
Þó að salt hafi almennt séð tilhneig-
ingu til að draga úr umferðaróhöppum
getur það einnig haft öfug áhrif. Salt
veldur því að yfirborð vega getur haft
mismunandi viðnám, þannig að öku-
menn lenda á óvæntum hálkublettum.
Umferðarhraði á söltuðum vegum eykst
og óhappatíðni þar með. Þá getur krap
og slabb sem myndast á götum aukið
óhappatíðnina. Salt eykur auk þess ryð-
myndun í bílum og getur haft hættuleg
áhrif á umhverfi, sérstaklega ef það nær
að menga neysluvatn.
Búið er að stytta tíma sem aka má
á nagladekkjum um heilan mánuð
Ingi Ú. Magnússon gatnamálastjóri
hefur tekið þátt í norrænni nefnd sem
fjallar um neglda hjólbarða. Nefndin
komst að þeirri niðurstöðu að ekki væri
ráðlegt að banna nagladekk, en hins
vegar ætti að fækka nöglum í dekkjunum
og stytta tímann sem aka má á nagla-
dekkjum. Öll Norðurlöndin, að Finn-
landi undanskildu, hafa nú stytt tímann.
Nýlega gaf dómsmálaráðuneytið út
reglugerð sem felur það í sér að bannað
verður að aka um á nagladekkjum frá
14. apríl til 31. október. Þetta þýðir að
tíminn sem aka má á nagladekkjum
hefur verið styttur um hálfan mánuð að
hausti og vori.
Götur í Reykjavík voru mjög slæmar
í vor, svo slæmar að jafnvel fólk af
landsbyggðinni sem þekkir vel slæma
vegi, ofbauð. Gatnamálastjóri segir að
menn hafi einfaldlega ekki komist yfir að
gera endurbætur á öllum þeim götum
sem nauðsynlegt var að gera við. Hann
sagði að í haust hefðu borgaryfirvöld
ekki náð að ljúka öllum endurbótum á
götunum sem naglarnir skemmdu síðast-
liðinn vetur.
Gatnamálastjóri segist vilja að öku-
menn dragi úr notkun á nagladekkjum
eins og kostur er. Hann sagðist hins
vegar ekki mæla með slíku ef að menn
þyrftu að aka mikið utan höfuðborgar-
svæðisins.
„Við erum með það góðar hálkuvarnir
innan höfuðborgarsvæðisins þannig að
þeir sem aka fyrst og fremst þar ættu
alveg að geta sloppið við að aka á
nagladekkjum. Góð snjódekk eiga að
nægja,“ sagði Ingi Ú. Magnússon.
■
■

—
.
^ |||n|.M|.IM11III' ■!' IIMMII ||1I
.......-........ .............................