Tíminn - 20.01.1990, Blaðsíða 8

í 6
IP ' HELGIN
Laugardagur 20. janúar 1989
llllll ÍTIMANS RÁS lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll llllllllllllllllllll
ATU
MAGNÚSSON:
§ I
Minningabrot frá fjarlœgri borg
Oft er það gott sem gamlir
kveöa, og telst engin nýlunda. Fyrr
á tímum iögðu menn líka gjarna á
sig langar feröir lil aö sœkja vitur
gamalmenni aö ráðum og þótti þaö
ómaksins virði. Og fyrir fimm árum
fór höfundur þessa pistils í langt
ferðalag, fyrst og fremst til aö rœða
viö merkilegan öldung og þaö var
sannarlega sérstök og eftirminnileg
reisa, enda bjó sá gamli í hii'öum
Kákasusfjalla í Azerbadjan. Ekki
getur þaö talist nema von aö þessi
för leiti á hugann nú, þegar til stór-
tíðinda er aö draga í hinu íjarlœga
landi.
Ferðin var farin í desember og
fátt um aðkomumenn í Bakú og
sjálfsagt var það orsök þess að gest-
gjafarnir, sem voru sovéskir blaða-
menn, lögðu það á sig að lósa gest
sinn hundruð kílómetra upp í fjöll-
in. Þar kúrði í dalverpi borgin
Sheki. íbúar voru um níutíu þúsund
talsins og hér var meginatvinnuveg-
urinn silkiormarœkt og silkifram-
leiðsla og hafði veriö frá örófi alda.
Meðan landið laut yfirráðum Persa
hafði setiö hér einn Ijögurra um-
boðsmanna þeirra, sent kölluðust
„khan“. Var höll khansins helsl
fornra minja borgarinnar, forkunnar
skrautleg og sett margskonar flúri,
sem heill verkstœði var starfrœkt til
að halda við, og var það verkefni
óendanlegt að sögn.
Svo kirfilega var borg þessi af-
skekkt að ntér var tjáð að ég vœri
eini veslur — Evrópumaðurinn,
sem komið hafði þarna þetla árið.
Arinu áður haíði birst Skoti í Sheki.
Því fannst mönnum mikill furðu-
fiskur á fjörur sínar rekinn og á
leiksýningu í bœjarleikhúsinu sneru
leikendur nokkrum setningum í
gamanleik sem var á íjölunum upp
á þetta fjarstœðukennda land — Is-
land — og vakti það stóra lukku!
En ferðin var þó sérstaklega far-
in til að sýna gestinum einn þessara
afgömlu karla, sem Kákasusbúar
eru svo kunnir fyrir og eru þeim
sjálfsagt eitthvaö svipaö og hverir
eöa fossar okkur löndum. í Sheki
var víst fjöidi þessara öldunga, en
ég var hátíðlega boðinn til samsœtis
í húsi Mustafa Mamedovs. Mustafa
var hundraö ára, en hljóp um allt
eins og unglingur og þuldi ógrynni
af ljóðum. Hann lét fœra sér hvert
kvœðakverið af öðru og þuldi á
ýmsunt tunguni, því hann var lœs á
arabisku og tyrknesku auk heimt-
ungunnar. Hvergi hef ég komið í
bókmenntalegra hús og hvergi eru
fleiri styttur af skáldum en í Bakú.
Langalangafasonur Mustafa, átta
ára, flutti líka heljarlangt ljóð.
Mustafa Mamedov mundi vel
tímana fyrir byltingu, þegar varölið
keisarans sat í borginni. Hann sagði
þá karla hafa farið fram með mikl-
um ofslopa og beitt fólk kúgun. Nú
vœri betri tíö í sósíalismanum.
Hann hafði fengiö orðu árið 1940
fyrir hetjuleg vinnuafköst og þá
verið boðinn til Moskvu. Það var
hans eina utanför.
En enginn sósíalismi haíði
haggað trúnni á Allah og tvívegis
stökk öldungurinn frá borðinu til
bœna. Synir hans og sonarsynir
hentu gaman aö þessari trúrœkni og
létu á sér skilja að þeir hetðu varpað
öllu slíku fyrir róða. Ýmsar venjur í
húsinu bentu þó til annars. Til
dœmis var engin kona í samsœlinu,
heldur voru þœr hafðar afsíðis og
lágu á gœgjum, mjög óframfœrnar
aö sjá. Þessir Azerar voru annars
mjög myndarlegt fólk. Þeir eru víð-
kunnir hestamenn og duglegir
bœndur og landið svo frjósamt að
það er sem einn samfelldur ávaxta-
garður. Gestrisni þeirra var slík að
það hálfa hefði verið nóg og hvergi
hef ég mœtt svipuðu.
Þessi fáu minningabrot um
heimsóknina til þessarar undarlegu
borgar, sem ekki finnst nema á
bestu landabréfum, skýrir auðvitað
lítt þá mynd sem menn nú reyna að
skapa í huga sér af þjóð sem fyrir
skömmu var varla nokkru sinni
minnst á, en er nú orðin aö mið-
punkti athygli heimsins. Sem gestur
Azera kynntist maður höfðinglegu
og gáfuðu fólki, sem virtist lifa og
hrœrast í ljóðum sínum og eldgam-
alli bókmenntahefð. Nú kemur á
daginn hve hlálega einföld sú mynd
hefur verið. Ef til vill er það helsti
lœrdómurinn sem draga bera af
ferðinni til silkiborgarinnar góðu.
Gettu nú
Þaö var vistheimilið að
sólheimum í grímsnesi, sem
síðast var spurt um.
Að þessu sinni er spurningin
létt fyrir þá sem stundað
hafa fjallaferðir og útivist, en
kann að vefjast fyrir öðrum.
Skeggi nefnist hann
kamburinn fyrir miðri mynd.
En á hvaða fjalli er hann að
finnna?
KROSSGÁTA