Tíminn - 23.01.1990, Blaðsíða 2

2 Tíminn,
Þriðjudagur 23. janúar 1990
Fjögur sullatilvik a Fjoröungssjukrahusinu a Akureyri 1984 til 1988:
Oftrú að sullaveiki
haf i verið útrýmt hér
íslendingar eru ekki búnir að útrýma sullaveiki eins og
bæði þeir sjálfír og erlendir menn hafa talið. Þvert á móti
virðist nú aftur hugsanlega góður „jarðvegur“ fyrir sullaveik-
ina til að skjóta rótum, að því er fram kemur í grein Guðna
Arinbjarnar, í Læknablaðinu. En þar fjallar hann þar um
fjögur sullaveikitilfelli sem meðhöndluð hafa verið á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri á síðustu árum (1984-1988).
Veiki hlekkurinn...
„Þar sem „huliðstími" sullaveiki
getur verið tugir ára og sannað er,
að a.m.k. einn íslendingur hefur
smitast á sjötta áratugnum, og árið
1970 fundust (10) ígulsullaveikar
kindur verður að telja afar ólíklegt
að Islendingar hafi séð sullaveikina
í síðasta sinn“, segir Guðni. „Veiki
hlekkurinn í vörnum okkar núna er,
að menn eru farnir að gleyma sulla-
veikinni og slaka á vörnum. Vitað er
að heimaslátrun sem verður að telj-
ast stór „áhættuþáttur" er enn stund-
uð í landinu og sumir telja hana vera
að aukast. Einnig er hætt við að
hundahreinsun sé ekki fylgt eins vel
eftir og áður fyrr. Nú virðist því
aftur hugsanlega góður „jarðvegur"
fyrir sullaveikina til að skjóta
róturn".
Ógreind tilfelli mjög líkleg
Af þessu segir Guðni ljóst vera að
hvergi megi slaka á í hundahreinsun,
útrýmingu heimaskátrunar og
fræðslu til almennings um varnir/
hreinlæti. Mjög líklegt sé að enn eigi
eftir að finnast sjúklingar sem ganga
með ógreinda sullaveiki og hafa
einkenni af henni. Því ættu allir
læknar að hafa sullinn í huga sem
greiningu enn um sinn. Bendir
Guðni á að í þeim fjórum sjúklingum
sem áður er getið hafi sullur upphaf-
lega greinst fyrir tilviljun. I einum
sjúklingnum kom sullur óvænt í ljós
við krabbameinsaðgerð.
Að sögn greinarhöfundar var síð-
ast fjallað um sull í Læknablaðinu
fyrir rúmum áratug. Þar hafi verið
fjallað um síðasta tilfelli sulls á
íslandi sem vitað var um. Það fannst
við krufningu 1967. Jafnframt var
þess getið að aðeins væri vitað um
að fimm manns hafi tekið sullaveiki
eftir síðustu aldamót. Greinarhöf-
undur vitnar og til leiðara erlends
læknablaðs 1987 þar sem sagði að
sullur hafi ekki sést á íslandi í
aldarfjórðung. I leiðaranumerþjóð-
in þar notuð sem skólabókardæmi
um góðan árangur gegn þessum
alheimssjúkdómi.
Smitun á 6. áratugnum
Guðni bendir hins vegar á að allir
sjúklingarnir fjórir á Akureyrarspít-
ala (1984-1988) voru fæddir á þessari
öld. Af þeim voru öruggiega tveir og
líklega þó þrír með lifandi sull. Hinn
yngsti þessara sjúklinga fæddist á 5.
áratugnum og smitaðist á 6. áratugn-
um. Tveir sjúklinganna höfðu verið
skornir upp við sullaveiki áður. Allir
sjúklingarnir gengust undir skurðað-
gerð, þar sem fjarlægðir voru sullir,
allt upp í hnefastórir. Sjúklingarnir
útskrifuðust við góða heilsu innan
mánaðar.
Að sögn greinarhöfundar vex sull-
ur mjög hægt þannig að áratugir geta
liðið frá því að hann gerir vart við
sig. En það gerist helst með þrýst-
ingseinkennum eða að hann springur
og gefur einkenni sem geta verið
bráðaofnæmislost.
„Sigur yfir sullaveiki?“
Páll A. Pálsson setur spurninga-
merki við (ofangreinda) fyrirsögn á
grein sem hann á í sama Læknablaði.
Að sögn Páls hefur íslands tvívegis
verið getið í læknatímaritum svo
eftirtekt vekti í sambandi við sulla-
veiki. I fyrra skiptið um miðja síð-
ustu öld þegar danskur læknir taldi
að sjötti hver íslendingur væri hald-
inn sullaveiki, sem var meira en
dæmi þekktust um í nokkru öðru
landi. Síðara skiptið var þegar því
var haldið á lofti um miðja þessa öld
að nú væri saga sullaveiki í fólki öll
á íslandi eða um það bil öll. Páll
telur hinn mikla árangur í sullaveiki-
vörnum tvímælalaust einn af stór-
sigrum í heilbrigðismálum landsins.
Hundainnflutningur
hættulegur
Þau dæmi sem nú koma fram frá
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri
um sullaveiki í fólki og fundur
ígulsulla í sláturfé stöku sinnum
undanfarna áratugi sýna, að sögn
Páls, að enn er ástæða til að vera á
verði gagnvart þessum sjúkdómi.
Stöðug ásókn fólks um að flytja til
landsins erlenda hunda gæti og aukið
á smithættu hvernig sem um hnútana
sé búið.
„Hörmulegt væri ef sú velmegun-
arkynslóð sem nú býr í landinu
glutraði niður sigrum forfeðranna
vegna andvaraleysis‘% segir Páll.
- HEI
og Laddi
á Hótel Sögu
Hótel Saga kveður skammdeg-
isdrungann eftirminnilega í kút-
inn með splunkunýrri skemmti-
dagskrá í Súlnasal. Nokkrir af
fremstu skemmtikröftum lands-
ins hrífa gesti með sér í bráð-
hressandi „sjóferð" þar sem
stefnan er tekin á stanslaust fjör.
Skipstjórinn er grínfræðingur-
inn Halli og skemmtilegustu
menn landsins, Laddi og Ómar,
bregða sér í allra sjókvikinda
líki. Meðal farþega eru gleði-
mennirnir Eddi og Elli, Leifur
óheppni, hin þokkafulla Elsa
Lund, Marteinn Mosdal, poka-
presturinn fjölþreifni, Magnús og
Mundi, HLÓ flokkurinn og síð-
ast en ekki síst magadansmær
sem iðar í undurfögru skinninu.
Þegar á leiðarenda er komið taka
Ragnar Bjarnason og hljómsveit-
in Einsdæmi við stjórninni og
leika fyrir dansi fram á rauða
nótt.
Miðaverð (skemmtun+veislu-
matur) er 3900 kr. Til hagræðis
fyrir gesti utan af landi er boðið
upp á sérstaka helgarpakka með
ferðum og gistingu í samvinnu
við Flugleiði og Arnarflug.
165 útköll
Slökkvilið Hafnarfjarðar var á
síðasta ári kallað út 165 sinnum.
Einungis var um að ræða eld í 86
tilfella og í helming þeirra eð 43 var
um cld í rusli, sinu og mosa. Tölu-
verð fækkun hefur orðið á brunaút-
köllum slökkviliðsins, en árið 1988
var liðið kallað 221 sinni út, þar af
160 sinnum vegna elds.
Sjúkraflutningar slökkviliðsins
voru á síðasta ári 1357, en voru 1315
árið áður. -ABÓ
Ég heití DODDI
Eg er meyja
SJÁUMSTIDANSHÖLLINNI
sjálfan sig vanhæfan
Ásgeir Frídjónsson sakadómari í ávana- og fíkniefnamálum.
Tímamynd: Pjetur
Ásgeir Friðjónsson sakadómari í
ávana- of fíkniefnamálum hefur úr-
skurðað sig vanhæfan til að dæma í
stóra kókaínmálinu svokallaða og
vikið úr dómarasæti. Ríkissaksókn-
ari hefur þegar kært þennan úrskurð
til hæstaréttar. Þessi niðurstaða
kemur í kjölfar hæstaréttardóma um
að sýslumenn megi ekki fella dóma
í málum sem þeir hafa sjálfir tekið
þátt í að rannsaka. Niðurstaðan
brýtur í bága við allar réttarvenjur.
Úrskurður dómarans er upp á
rúmlega 50 vélritaðar síður. Þar
gerir hann ítarlega grein fyrirerlend-
um dómsniðurstöðum, einkum túlk-
unum á mannréttindasáttmála Evr-
ópu um réttmæta meðferð fyrir
dómi. Þessar erlendu túlkanir fjalla
allar um túlkun á danskri réttarfars-
löggjöf. í úrskurðinum er velt upp
þeirri spurningu hvort þessi danska
réttarfarslöggjöf sé sambærileg við
þá íslensku. Lögin eru að mörgu
leyti ólík, en samt þótti „varlegra"
eins og það er orðað, að telja þau
skyld um það atriði sem hér skipta
meginmáli og þar að leiðandi að
dómarinn víki úr dómarasæti.
Ásgeir telur að afskipti dómarans
og fulltrúa hans á rannsóknarstigi
hafi verið lögbundin og eðlileg.
Hann telur að dómari hafi ekki haft
neina aðstöðu né ástæðu til að víkja
sér undan þessum afskiptum. Þessi
afskipti felast fyrst og fremst í því að
fella gæsluvarðsúrskurði.
Ef að hæstiréttur felst á niður-
stöðu dómarans verða málsgögn
send dómsmálaráðuneytinu og ráð-
herra mun síðan skipa nýjan dóm-
ara. Ekki er talið að þessi niðurstaða
ónýti þá rannsókn sem þegar hefur
farið fram í málinu. Ásgeir segir að
þessi ákvörðun hafi m.a. verið tekin
nú til að koma í veg fyrir að frekari
rannsókn málsins ónýttist.
Talið er að þessi niðurstaða, verði
hún staðfest í hæstarétti, muni hafa
víðtæk áhrif á allt réttarkerfið.
Ásgeir Friðjónsson sagði í gær að
það hefði verið erfitt að komast að
þessari niðurstöðu. Málið væri flókið
og síður en svo sjálfgefið hver niður-
staðan ætti að vera.
Örn Clausen hæstaréttarlögmaður
og verjandi í kókaínmálinu sagðist
fagna þessari niðurstöðu. Hann taldi
að hér væri á ferðinni tvímælalaus
réttarbót. -EÓ
Ásgeir Friðjónsson sakadómari í ávana- og fíkniefnamálum í „stóra kókaínmálinu":
Dómarinn úrskurðaði