Tíminn - 24.01.1990, Blaðsíða 14

14 Tíminrv
Miðvikudagur 24. janúar 1990
.vrr\r\<uu i Hrrr
AÐ UTAN
Rangæingar
Jón Helgason
Guðni Ágústsson Unnur Stefánsdóttir
Árlegur stjórnmálafundur og viötalstími þingmanna Framsóknar-
flokksins verður á eftirtöldum stöðum:
Gunnarshólma, fimmtudaginn 25. janúar kl. 15:30.
Heimalandi fimmtudaginn 25. janúar kl. 21.00.
Viðtalstími LFK
Ásta Ragnheiður
Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir, fulltrúi Framsóknarflokksins í
Útvarpsráði, verður til viðtals fimmtudaginn 25. janúar nk. kl. 10-12
að Nóatúni 21.
Allir velkomnir.
LFK.
m
Matarspjallsfundur
Guðrún Alda
Landssamband framsóknarkvenna verður með matarspjallsfund
miðvikudaginn 31. janúar nk. kl. 19.30, þar sem Guðrún Alda
Harðardóttir fóstra kynnir drög að frumvarpi til laga um leikskóla.
Allir velkomnir.
LFK.
íslensk friðarsókn
íslensk tillaga um afvopnun her-
skipa og kafskipa - eða „ókinda
sjávarins" eins og einhver hefur
orðað það - hefur nú verið tekin upp
sem baráttumál af fyrrverandi yfir-
hershöfðingja Bandaríkjanna,
Crowe, sem kom hingað í sumar er
leið, og var víst hvorki frýnilegur né
friðarlegur þegar hann kom, en þó
nokkuð breyttur þegar hann fór. Er
nú svo komið að íslenskrar friðar-
stefnu er farið að gæta verulega í
málefnum hnattarins og hafa stjórn-
málamenn þeir er nú stýra góðan
hlut átt að þeim málum og ber þeim
heiður fyrir. En að vísu vanþakkar
flatneskjan og meðalmennskan all-
taf það mest best er gert.
í grein minni „Friðarásinn ísland-
Berlín", sem birtist í Tímanum 6.
des. ’89, segi ég m. a. að „það er hægt
að spá því nokkurn veginn með
öryggi að á næstunni muni hlutabréf
í hergagnaverksmiðjum fara að
lækka, vonandi hríðlækka." Dró ég
þessa ályktun af atburðum í Austur-
Þýskalandi og annars staðar í Aust-
ur-Evrópu. Pað mætti e.t.v. segja að .
ýmislegt sem hefur frést af síðan
styrki rétt minn til að halda ræðunni
áfram. Sagt er að mikil eyðni sé
komin í þróuii hátæknihergagna og
horfi framleiðendur vopna helst von-
araugum til ýmissa þriðja heims
þjóða sem þeir vona að haldi áfram
að drepa hverjar aðrar og þurfi til
þess dýr vopn.
Athyglisvert þykir mér það að
heita má undantekningarlaust að
þau lönd sem að þó nokkrum hluta
eru byggð fólki með norrænum
(germönskum) svip eru þau hin
sömu og komist hafa hjá blóðsúthell-
ingum til þessa í þessari ótrúlegu
umbreytingaskriðu sem engan líka
virðist eiga sér í mannkynssögunni
(Eystrasaltsþjóðir, Pólverjar,
Tékkar, Slóvakar og Ungverjar eru
það sem ég á við - en hinir rómönsku
Rúmenar, sem lengi lutu Tyrkjum,
hafa ekki reynst eins vel). En eins og
ýmsir hafa bent á er þessi hreyfing
rétt að byrja og veltur nú á miklu að
framhaldið verði ekki síðra en upp-
hafið. Hið norræna mark á þjóða-
hreyfingunni styður það, sem einnig
var minnst á í grein minni 6. des., að
germanskur friður væri það sem
koma ætti (Pax Germanica - Fróða-
friður - Pingvöllum 1988).
Þögn má ekki verða um það sem
mestu máli skiptir. Þegar Gorba-
tsjov var að hefja friðarsókn sína,
sagði hann hvað eftir annað, sífellt,
endalaust: fsland, Reykjavík. „Á
fundinum í Reykjavík leit þetta
svona út, var þetta svona rætt,“
sagði hann alltaf þegar verið var að
vefengja friðaráformin.
Eigum við íslendingar að bregðast
slíkum manni, sem í trausti á okkur
hefur hafið friðarsókn? Eða ættum
við að opna fyrir skilningsglætu?
„Fljúgandi diskar" hafa víða sést,
nú síðast í Voronesj, Vestur-Síb-
erfu. Um þetta fyrirbæri hefur tvær
skoðanir borið: að það sé ekki neitt,
hitt að það sé frá öðrum sólhverfum.
Fram yfir þetta hafa umræður verið
fátæklcgar. En nú kemur það fram,
í fréttinni frá Voronesj, að mók eða
syfja hafi komið yfir fjöldann allan
af þeim sem sáu, um leið og sýnin
hvarf, og bendir þetta til þess að um
lífaflfræðilegt („biodynamiskt")
fyrirbæri sé að ræða. Öðruvísi sagt:
áhorfendurnir gefa kraft frá sjálfum
sér í myndun fyrirbærisins. Væri
þetta athugað mundu margar mót-
sagnir leysast og sambandið við
önnur mannkyn í alheimi liggja ljóst
fyrir. Og þá væri líka óhætt að spá
því, að stórstyrjöld sú sem nú ógnar,
milli Tyrkja (Azera) og kristinna
(Armena) mundi hjaðna af sjálfu
sér.
Þorsteinn Guðjónsson
Blót lugar dei ilur áhang-
enda Buthelezi og Afr-
íska þjóðarrác Isins í Natal
Mikið hefur verið rætt og ritað um ástandið í Suður-Afr-
íku og hinni illræmdu kynþáttastefnu stjórnvalda kennt um
allt sem þar fer aflaga. Nú er ekki annað að sjá en að
hugarfarsbreyting sé að verða meðal þeirra hvítu sem með
völdin fara. Og þá er það spurningin hvernig svörtum takist
að vinna saman að bættum hag blökkumanna.
Því miður eru þess ótal mörg vegar um héraðið. Á hinum gjár-
barminum eru félagar Sameinuðu
lýðræðisfylkingarinnar, sem berst
gegn kynþáttaaðskilnaði, styður
hið bannaða Afríska þjóðarráð og
er heiftúðugur andstæðingur mála-
miðlunarstefnu Inkatha gagnvart
stjórnvöldum.
Ekkert til sem heitir hlutleysi
Lindelani, þar sem 350.000 land-
tökumenn hafa komið sér fyrir, er
einkalén Zulu-mannsins Thomas
Shabalala, sem gagnrýnendur kalla
„stríðsherra". Shabalala heldurþví
fram að það sé ekkert til sem heitir
hlutleysi milli andstæðinganna
tveggja. Gjaldið fyrir að búa í
kofabúðunum hans er ósveigjanleg
tryggð við Inkatha. f Ntuzuma býr
þó nokkur fjöldi „félaga“, en það
orð er yfirleitt notað um þá sem
sem styðja Sameinuðu lýðræðis-
fylkinguna og Afríska þjóðarráðið.
Um allt héraðið hafa illindin
milli stuðningsmanna Inkatha og
„félaganna“ snarversnað að
undanförnu. Opinberar tölur lát-
inna í átökum í desember sl. eru
120, en opinberar tölur eru al-
ræmdar fyrir hvað þær eru þeim er
stillt í hóf. Þeir sem fylgjast vel
með segja töluna a.m.k. 178.
Mörkin milli Lindelani og Ntu-
zuma og annarra bæja svartra voru
aðalvettvangur drápanna.
Þeir sem ekki fylgja Inkatha
fylgja Afríska þjóðarráðinu!
í því endurbótaandrúmslofti
sem verið er að reyna að koma á í
Suður-Afríku, en einn þáttur í því
er að leysa Nelson Mandela úr
fangelsi innan fárra vikna, hefur
Inkatha misst stuðning margra
þeirra sem áður trúðu að málamiðl-
un væri eina leiðin til að tryggja
bærilegt líf svartra í Suður-Afríku.
Þeir binda nú trú við að Afríska
þjóðarráðið, með Nelson Mandela
innan sinna vébanda, og önnur
samtök sem vitað er að eru lögleg
framhlið Afríska þjóðarráðsins sé
sigurvænlegra. í ofanálag er sagt
að víðtæk spilling og hótanir sem
margir embættismenn Inkatha í
héraðinu beita hafi fælt marga
stuðningsmenn frá.
Einn þeirra fáu húseigenda sem
enn býr innan sjónmáls frá kofa-
hverfinu grípur nú byssu og auka-
skotfæri áður en hann fer til dyra.
„Fólkið hér er ekki Inkatha, svo að
Shabalala og menn hans hafa
ákveðið að við séum allir í Samein-
uðu lýðræðisfylkingunni í staðinn.
Ég er hvorugt, rétt eins og svo
margir aðrir, en það er samt ráðist
á heimili okkar,“ segir hann.
í Lindelani lætur Shabalala það
orð sem af honum fer sér í léttu
rúmi liggja. „Ég er ekki stríðs-
herra. Eg er leiðtogi í samfélaginu
hérna,“ segir hann.
„Þegar Sameinaða lýðræðisfylk-
ingin fór að beita ofbeídi 1985, tók
til við að brenna hús og búðir,
hervæddi ég fólkið mitt þó að við
hefðum ekki orðið fyrir árásum
hérna, og okkur tókst að stöðva
ofbeldið á þrem dögum. Það voru
helst krakkar sem tóku þátt í
ofbeldisverkunum. “
Shabalala var sýknaður á árinu
sem Ieið af einni morðákæru og
fimm ákærum fyrir tilraunir til
morðs, eftir að skóladrengur hafði
verið skotinn til bana. Einn náinn
dæmi að það er ekki hörundslitur-
inn einn sem ræður því hverjir eiga
samleið og sannleikurinn er sá að
ekki lifa allir svertingjar í Suður-
Afríku í sátt og samlyndi. Nýlega
var blaðamaður frá The Sunday
Times á ferð í Natal og eru lýsingar
hans á ástandinu þar þessa dagana
ófagrar. Þar eigast einkum við
stuðningsmenn Buthelezi í hreyf-
ingunni Inkatha, og hins vegar
áhangendur Sameinuðu lýðræðis-
fylkingarinnar, sem fylgir hinu
bannaða Afríska þjóðarráði að
málum.
Hús brennd og ráðist gegn
konum og bömum í kirkju
Íbúar í svertingjabænum Ntu-
zuma, í útjaðri Durban, höfðu
búist við að Zulu-mennirnir sem
bjuggu í kofahverfi í nágrenninu
gerðu á þá árás en þegar að því
kom var ofsinn slíkur að engum
hafði dottið þvílíkt í hug.
Hópur Zulu-manna, kallaður
„impi“, - sveit stríðsmanna - lagði
í rúst hvert einasta hús sem á vegi
þeirra varð og réðist síðan til
atlögu við kirkjuna í þeim ákveðna
tilgangi að slátra konum og börn-
um sem þar höfðu leitað hælis.
Sóknarpresturinn, faðir Martin
Moore-Corry var staddur mitt í
skelfingunni og ringulreiðinni.
Hann hafði vaknað við byssuskot
og óp manna. „Karlarnir flýðu
einfaldlega, það sást ekki í þá fyrir
rykmekki. En þá streymdu konur
og börn tugum saman inn í kirkj-
una og aðrir földu sig í húsinu
mínu.
Ég hrópaði til þeirra að læsa
dyrunum og þá kom í ljós stór
hópur karlmanna frá kofabúðun-
um. Þeir voru yfir 50, og sungu
söngva á máli Zulu-manna: Við
erum að koma inn, hleypið okkur
inn. Þeirslógu um sig með byssum,
kylfum, spjótum og bensínsprengj-
um og reyndu að brjótast inn í
kirkjuna.
Ég hélt ró minni og eftir á varð
ég undrandi hvað það tókst. Ég
æpti bara að þeim að þeir væru á
svæði kirkjunnar og hér yrðu engir
bardagar.“
Síðar, mánuði eftir þessar aðfar-
ir, marka raðir kolbrunninna, yfir-
gefinna húsa mörkin milli Linde-
lani, risastórra kofabúða, og bæjar-
ins Ntuzuma, þar sem kirkja föður
Martins stendur.
Pólitísk gjá í Natal
Til skamms tíma höfðu kofabú-
arnir í Lindelani starað fullir
öfundar en uppburðarlitlir yfir lítið
dalverpi á múrsteinshús granna
sinna í Ntuzuma, þar sem öll
þægindi var að finna, rafmagn og
rennandi vatn. En þá tók spennan,
sem er undirrótin að þeim borgara-
legu átökum sem hafa á undanförn-
um þrem árum krafist yfir 1000
mannslífa í Natal, að segja til sín.
Samfélögin tvö eru hvort á sín-
um barmi vaxandi pólitískrar gjár,
sem er að gera Natal að einu
allsherjar sláturhúsi. Á öðrum
barminum er Inkatha, hreyfing
Zulu-manna undir forystu Mango-
suthu Buthelezi ættarhöfðingja,
forsætisráðherra Kwazulu, „sjálf-
stjórnarríkis heimalands" Zulu-
manna í Suður-Afríku, hrærigrauts
meira en 30 aðskilinna svæða víðs
Shabalala er stuðningsmaður Ink-
atha og fer nú með stríð á hendur
nágrönnum sínum sem ekki eru
skoðanabræður hans.
aðstoðarmaður hans var dæmdur
til dauða eftir að hafa verið fundinn
sekur um 9 mannrán, 7 morð og
eina morðtilraun.
Á liðnum árum hafa þrfr fyrrver-
andi lífverðir Shabalalas verið
dæmdir í 12 ára fangelsi fyrir morð
og morðtilraunir, og Shabalala hef-
ur nú verið kærður af manni sem
haldur því fram að annað augað
hafi verið krækt úr honum skv.
skipunum Shabalalas, og hann síð-
an verið neyddur til að leggja sér
það til munns.
Þegar Shabalala gengur stórstíg-
ur um ríki sitt getur hann stoltur
bent á nýjar verksmiðjur, starfs-
þjálfunarmiðstöðvar og einingahús
sem verið er að reisa, allt sett í
gang á fyrra ári með meira en
einnar milljónar sterlingspunda
fj árstuðningi Suður-Afríkustj órn-
ar.
Eru landvinningar markmiðið?
í skoðunarferð um eyðilögðu
húsin í Ntuzuma gaf hann þá
skýringu að þetta væri dapurleg en
bein afleiðing af árásum Samein-
uðu lýðræðisfylkingarinnar á fólk
hans. Svo bætti hann ákafur við, og
kannski með smávísbendingu um
þá landvinningastefnu sem brott-
reknu íbúamir halda að hafi legið
að baki árásinni: „Ég vildi nú
gjarna gera við húsin".
Hann bætti því ekki við að hver
sá sem kynni að flytja aftur inn í
húsið ef svo færi yrði nauðbeygður
til að líta á orð Shabalala sem lög
þaðan f frá.
í hæðum Ntuzuma hitti blaða-
maðurinn síðar tvo unga „félaga“,
annar þeirra er í felum af ótta við
að vera drepinn. Þeir báru ekki
mikla virðingu fyrir vilja Shabalala
til að endurbyggja brenndu húsin.
„Allir hérna eru búnir að fá nóg af
Shabalala," sagði annar þeirra.
„Okkur tókst að koma stofnunum
á fót í Lindelani í fyrra og fórum
að kenna unglingunum. Hann segir
að við höfum brennt kofana þeirra.
Þeir kofar tilheyrðu fólki sem hann
rak í burtu þegar hann gerði sér
grein fyrir að það hafði hlustað á
það sem við höfum að segja. Þetta
fólk lifir í ótta“.