Tíminn - 01.02.1990, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 1. febrúar 1990
Greiðir hver landsbyggðarfjölskylda 13.000 kr. aðstöðugjald í borgarsjóð Reykjavíkur?:
300 milljóna framlag I
borgarsjóð Reykjavíkur
Áætla má að aðstöðugjöld sem Reykjavíkurborg fær af
heildverslun með vörur sem landsbyggðamenn neyta/nota
nemi um 300 milljónum kr. á þessu ári. Þetta svarar til um
13.000 kr. skatts til borgarinnar á hvert heimili á landinu utan
suðvesturhornsins. Þarna er þó aðeins um hluta af „lands-
byggðaskatti“ borgarinnar að ræða. Stofninn að tugmilljóna
króna aðstöðugjöldum borgarinnar af fyrirtækjum eins og;
Sambandinu (78 m.kr.) Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna (10
m.kr.) Eimskip (31 m.kr.) og Samvinnutryggingum (22
m.kr.) svo nokkur dæmi séu nefnd, skapast að stórum hluta
á landsbyggðinni.
Muninn má kannski best sjá á því
að tekjur Reykjavíkur af aðstöðu-
gjöldum námu sem svarar 16.500 kr.
á hvern borgarbúa á s.l. ári, en
tekjur allra annarra sveitarfélaga að
meðaltali 10.500 kr. á íbúa. Munur-
inn skilaði Reykjavík um 600 millj.
kr. tekjum á árinu 1989. Reykjavík
fékk þá vel yfir helminginn af öllum
álögðum aðstöðugjöldum í landinu
eða um 2 milljarða af alls 3,6 millj-
arða álgagningu. Að hluta til stafar
þetta af því að heimilt hefur verið að
leggja miklu hærri aðstöðugjöld á
rekstur sem að mestu er í Reykjavík
(t.d. verslun) heldur en algengasta
rekstur á landsbyggðinni (sjávarút-
veg og fiskvinnslu).
„Pað er ekki nema von að Reykja-
víkurborg hafi nóga peninga. T.d.
hefur hver biti sem maður á Raufar-
höfn lætur upp í sig áður verið
skattlagður af Reykjavíkurborg, því
nær öll heildsölufyrirtæki landsins
eru í Reykjavík og borga sín gjöld
þar. Það væri forvitnilegt að vita
hvaða tekjur borgin fær á þennan
hátt vegna innkaupa fólks annars-
staðar a landinu". Nei, það er ekki
íbúi á Raufarhöfn sem svo mælti í
samtali við Tímann, heldur hann
einn af stuðningsmönnum meiri-
hluta borgarstjórnar í Reykjavík.
Heildarvelta heildverslunar í
landinu 1988 (almenn heildverslun,
bílavörur og byggingarvörur) var
um 62 milljarðar kr. Þar af komu
79% „í kassa“ fyrirtækja í Reykjavík
einni, en aðeins 7% reyndust hjá
fyrirtækjum á landsbyggðinni utan
Reykjaness.
Miðað við sömu hlutföll á nýliðnu
ári, um 20% veltuaukningu mitli ára
og að landsbyggðamenn kaupi álíka
inn og borgarbúar má áætla innkaup
landsbyggðarmanna í heildverslun-
um Reykjavíkur í kringum 30 millj-
arða króna 1989. Þótt borgin tæki
aðeins 1% aðstöðugjald (heimild
fyrir 1,3%) af þeirri veltu skilar þessi
„landsbyggðaverslun" um 300 millj-
ónum króna í borgarsjóð Reykjavík-
ur á þessu ári. Deilt niður á íbúa
landsbyggðarinnar greiðir hver
fjögurra manna fjölskylda þar, í
gegn um þessi viðskipti, í raun um
12.800 kr. í aðstöðugjald til Reykja-
víkurborgar.
Þama er þó aðeins um einn þátt,
heildverslunina, að ræða. Hið sama
á við um ýmsan annan atvinnurekst-
ur, sem er til húsa í Reykjavík og
borgar sín gjöld þar þótt hann bygg-
ist í raun að stómm hluta á þjónustu
eða viðskiptum við fólk úti á landi.
Svipað er raunar uppi á teningnum
varðandi tekjur borgarinnar af fast-
eignagjöldum. Borgarstjórn
Reykjavíkur hefur lengi getað hrós-
að sér af lægri álagningarprósentu
en í öðrum sveitarfélögum - mörg-
um þar raunar til svo sárrar gremju
að þar mun liggja höfuðástæða þeirr-
ar breytingar á gjaldstofni fasteigna-
gjalda sem veldur nú mörgum sveit-
arstjórnarmönnum stórvandræðum.
En þótt álagningarprósentan hafi
verið lægri í Reykjavík lenti eigi að
síður nær helmingur 3ja milljarða
álagðra fasteignagjalda í landinu
1989 í kassa borgarsjóðs Reykjavík-
ur. Það eru um 260 milljónir kr.
umfram landsmeðaltal m.v. íbúa-
fjölda. Þar nýtur borgin m.a. góðs af
fjölda opinberra stofnana sem starfa
fyrir landið í heild, en „eiga heima“
í Reykjavík og færa borginni þar
með drj úgar tekj ur beint og óbeint.
- HEI
Rafdrifnum rúðum verður ekki útskúfað þrátt fyrir óhappið á Hnífsdalsvegi.
Jón Baldur Þorbjörnsson hjá Bifreiðaskoðun íslands:
Rafdrif nu rúðurnar
fátíðir slysavaldar
„Það er enginn neyðarupphalari á rafdrifnum bQrúðum og
ef rafkerfið slær út er ekki hægt að opna þær,“ sagði Jón
Baldur Þorbjörnsson verkfræðingur hjá Bifreiðaskoðun
íslands.
Tíminn spurði Jón Baldur að því
hvort ástæða væri til að krefjast þess
að í þeim bílum sem búnir væru
rafdrifnum rúðum væri einnig bún-
aður til að opna rúðurnar með
handafli, en eins og fram hefur
komið var rafdrifin rúða á þeirri
hurð sem upp sneri á snjóruðnings-
trukknum sem sjóflóð tók út af
Hnífsdalsvegi og velti út í sjó s.l.
laugardagsmorgun
Þegar trukkurinn var kominn í
sjóinn virkaði rafmagnsupphalarinn
ekki og bílstjórinn, Jakob Þorsteins-
son komst þó út um gluggann með
því að brjóta rúðuna með höfðinu.
Hefði hins vegar verið handvirkur
búnaður hefði Jakob trúlega getað
skrúfað rúðuna niður og bjargað sér
út.
„Þetta er fremur afmarkað tilvik.
Stöðugt er unnið að því að búa til
öruggari bíla en til grundvallar er
hreinlega tölfræðilegt mat. Reynt er
að auka öryggi þar sem mest er
hættan á meiðslum og því sitja
sértækari tilvik fremur á hakanum.
Sama liggur að baki öryggisbeltum
svo dæmi sé tekið. Þau bjarga í
langflestum tilfellum en þau tilfelli
eru vissulega til þar sem þau voru
síður en svo til bóta,“ sagði Jón
Baldur. Hann sagði að óhappið sem
varð á Hnífsdalsveginum væri eitt af
þeim sértæku og því væri afar ólík-
legt að búnaði stórra bíla yrði breytt
af þess sökum.
I mörgum nýrri bílum eru komnar
svonefndar samlæsingar en þá læsast
allar dyr bílanna þegar einni hurð er
læst. Þá er ekki hægt að komast inn '
í bílinn. Hins vegar er hægt að aflæsa
hverri einstakri hurð og opna innan-
frá. Jón Baldur var spurður hvort
samlæsingar gætu reynst varasamar
að því leyti að ef slys yrði og allar
dyr væru læstar gæti það gert björg-
unarfólki erfiðara fyrir að ná til
þeirra sem í bílnum væru.
Hann sagðist ekki telja að samlæs-
INNKAUPASTOFNUN
FÆR NÝJA STJÓRN
ing byði hættum heim sérstaklega.
Þótt dyr væru samlæstar væri samt
hægt að opna sérhverjar þeirra innan
frá. Þá ætti fólk ekki að venja sig á
að læsa dyrum undir akstri enda
tilgangur slíks vandséður.
Hurðir í bílum ættu ekki að geta
opnast við árekstur enda hefðu fram-
leiðendur lagt mikið í að gera þær
þannig úr garði. Hurðarhúnar og
læsingabúnaður væri þannig gerður
að lítil hætta væri á að hurðir
opnuðust á ferð og þótt að fólk læsti
dyrum innan frá þá yrðu dyrnar
ekkert tryggari við það.
Öðru máli gegndi um barnalæsing-"
ar á afturhurðum en tölfræðilegar
upplýsingar bentu ótvírætt til þess
að þær drægju úr slysum. Dyrnar
væru hins vegar jafn opnanlegar
utanfrá þótt svo að barnalæsingar
væru á. -sá
fslenskur fjárhundur
Það verður að viðurkennast að leitun er á jafn fallegum hundum.
ÍSLENSKI FJÁRHUNDURINN:
Þjóðargersemi sem
ber að varðveita
Fjármálaráðherra hefur skipað í
stjóm Innkaupastofnunar ríkisins og
þrjá fulltrúa í stjórn Lífeyrissjóðs
starfsmanna ríkisins.
Stjórn Innkaupastofnunar er skip-
uð þeim Hilmari Ingólfssyni skóla-
stjóra, Loga Kristjánssyni verk-
fræðingi og Þórhalli Arasyni skrif-
stofustjóra í fjármálaráðuneytinu,
sem er formaður stjórnarinnar. Þeir
eru skipaðir til tveggja ára.
Fulltrúi ráðherra í stjórn Lífeyris-
sjóðs starfsmanna ríkisins em Adda
Bára Sigfúsdóttir veðurfræðingur,
Snorri Olsen skrifstofustjóri í fjár-
málaráðuneytinu og Þorsteinn
Geirsson ráðuneytisstjóri dóms-
málaráðuneytisins. Þau eru skipuð
til þriggja ára.
Aðrir í sjóðsstjórninni em Einar
Ólafsson og Ögmundur Jónasson frá
BSRB og Þorsteinn Jónsson frá
BHMR. Stjórnin skiptir sjálf með
sér verkum.
Tíminn greindi frá því að síðasta
ári að áhugamenn um hundarækt,
og reyndar fleiri, hefðu af því
verulegar áhyggjur að íslenski fjár-
hundurinn væri að verða sárasjald-
gæfur á íslandi.
Á ráðstefnu sem haldin var um
helgina sem Ieið, um íslenska fjár-
hundinn komu fram miklar áhyggj-
úr af þessari þróun mála og upplýst
var að einungis 150 hreinræktaðir
hundar væm á landinu. Af hverju
þetta stafar er erfitt að segja til um,
en svo virðist sem nágrannar okkar
líti íslenska hundinn réttu auga því
Danir og Norðmenn rækta nú af-
brigðið í töluverðum mæli og er
íslenski fjárhundurinn sýndur á
öllum hundasýningum á Norður-
löndum og víðar, m.a. í Evrópu og
Bandaríkjunum.
í fréttatilkynningu frá Hunda-
ræktarfélagi íslands um ráðstefn-
una, sem nefnd er hér að ofan,
segir að mikið starf sé framundan
í ræktun íslenska fjárhundsins. „ís-
lenski fjárhundurinn er þjóðarger-
semi sem ekki má glatast og það er
skylda allrar þjóðarinnar að varð-
veita hann til frambúðar með auk-
inni áherslu á ræktunarstarfinu og
bættum aðbúnaði íslenska fjár-
hundsins í landinu.“ -ES