Tíminn - 01.02.1990, Side 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 1. febrúar 1990
Tímiim
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU '
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
_____Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri:
Ritstjórar:
Aðstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
BirgirGuðmundsson
Eggert Skúlason
SteingrímurGíslason
Skrifstofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Frá og með 1. ágúst hækkar:
Mánaðaráskrift f kr. 1000,-, verð í lausasölu í 90,- kr. og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Heilbrigðisþjónusta
Eitt af einkennum velferðarþjóðfélags er góð al-
menn heilbrigðisþjónusta. Það sem m.a. skilur að
þróuð þjóðfélög og vanþróuð er það á hvaða stigi
heilsugæsla og læknisþjónusta er. Því almennari og
lýðræðislegri sem heilbrigðisþjónustan er því skýr-
ari eru að jafnaði auðkenni velferðarþjóðfélagsins.
Hvað sem segja má um þróun íslenskrar heil-
brigðis- og læknisþjónustu fyrr á tíð, þá þarf
engum að blandast hugur um að síðustu 20 ár hefur
verið leitast við að efla heilbrigðisþjónustu í
landinu á grundvelli mótaðrar löggjafarstefnu sem
hefur að markmiði að gera þessa félagslegu þjón-
ustu - sem læknishj álpin að sj álfsögðu er - almenna
og „lýðræðislega“. Til þess að svo megi verða
skortir ekki pólitíska stefnumótun eða ákvarðanir
og viljayfirlýsingar löggjafans.
í hinum miklu umræðum sem eiga sér stað nú
um þessar mundir um heilbrigðisþjónustu er
ástæða til að sakna þeirrar heildarsýnar um stefnu
og markmið sem nauðsynleg er til þess að fá yfirlit
yfir svo viðamikinn málaflokk. Umræðan er allt of
mikið látin snúast um afmörkuð ágreiningsefni,
sérhagsmunasjónarmið innan læknastéttar og þann
leiða hátt að gera heilbrigðismál að bitbeini
ríkisvalds annars vegar og sveitarfélaga hins vegar
án þess þó að skýrar línur séu dregnar í þessu
háværa jagi af hálfu sveitarfélaga og samtaka
þeirra, enda er þeim það að líkindum vorkunnar-
mál vegna ofríkis stærsta sveitarfélagsins, Reykja-
víkurborgar.
Fyrir venjulega borgara í þessu landi gætu menn
m.a. freistast til að halda að það sem nú skiptir
máli að ræða og snertir skipulag heilbrigðisþjónust-
unnar sé að gera upp einhverjar sakir milli al-
mennra heilsugæslustöðva og einkarekinna lækna-
stofa, að þar þurfi önnur hugmyndin að standa yfir
höfuðsvörðum hinnar. Þetta er slæmur umræðu-
grundvöllur, því að í rauninni er samkomulag um
að hvort tveggja fyrirkomulagið eigi rétt á sér í
eðlilegum hlutföllum. í sjálfu sér getur enginn haft
á móti því að læknar reki sínar eigin stofur á eigin
fjárhagsábyrgð, en það væri mikil afturför í þróun
heilbrigðiskerfisins, ef brjóta ætti á bak aftur
lögfesta stefnu um uppbyggingu almennra heilsu-
gæslustöðva.
Full ástæða er að taka undir orð Jóhanns Ágústs
Sigurðssonar, héraðslæknis í Reykjaneshéraði,
sem jafnframt er kennari í heimilislækningum við
Háskóla íslands, í grein í Morgunblaðinu í gær að
sú ákvörðun Alþingis að byggja upp heilsugæslu-
stöðvar um allt land hafi verið „gæfuríkt spor“ í
sögu heilbrigðismála. „Pað hefur sýnt sig,“ segir
Jóhann Ág. Sigurðsson, „að heilsugæslustöðvar og
þjónusta þeirra eru mjög góður kostur fyrir lands-
menn. Pessi uppbygging hér á landi hefur einnig
vakið verðskuldaða athygli erlendis, og á síðustu
árum hafa hundruð erlendra leikra og lærðra
komið hingað til lands til að kynna sér þessa merku
þróun.“
Petta er sá sannleikur um þróun heilbrigðisþjón-
ustu á íslandi sem ætti að vera útgangspunktur í
umræðum um þetta efni, en ekki eilíft sérhags-
munastagl heilbrigðisstétta og sveitarfélaga.
GARRI
Hin uppbúna sæng
Talið er að skoöanakönnun
Skáís, sem gerð var fyrir Stöð 2, ýti
frekar en hitt á eftir mönnum um
að sameinast í framboði til borgar-
stjórnar gegn íhaldinu, sem nú er
spáð gildari meirihiuta en nokkru
sinni fyrr. Hin mikla meirihlutaspá
byggir fyrst og fremst á stórfelldu
fylgishruni Alþýðubandalagsins,
enda eru þaðan komnar helstu
þreifingar um sameiginlegan lista
minnihlutaflokkanna í borgar-
stjóm.
Hrun uppá 13%
Við síðustu borgarstjórnarkosn-
ingar fékk Alþýðubandalagið rétt
rúm 20% atkvæða og undi þá
sæmilega hag sínum. Þá örlaði
hvergi á uppbúinni sæng handa
hinum minnihlutaflokkunum,
enda hafði þá Alþýðubandalagið
enga þörf fyrir hina minnihluta-
flokkana. Þeir gátu siglt sinn sjó og
átt sig. Nú er hins vegar sótt
ákaflega eftir því að fá Framsókn,
Alþýðuflokkinn og Kvennalista til
samstarfs og talið að Iff liggi við.
Skýringin felst í þvi að í skoðana-
könnun Skáís fékk Alþýðubanda-
lagið aðeins 7%. Hrunið nemur
um 13% og hefur ekki áður verið
vitað um annað eins hrun. Auðvit-
að má reikna með að niðurstöður
skoðanakönnunar eins og þessarar
eigi eftir að breytast fram að kosn-
ingunum. En eftir þvi sem hug-
myndafræðilegir félagar Alþýðu-
bandalagsins sökkva dýpra í póli-
tískan ófarnað í austurblokkinni,
má alveg eins búast við að tapið
hér heima verði meira.
„Red light district“
í því rauða Ijósi sem þeir Jón
Baldvin og Ólafur Ragnar komu
sér upp stendur Alþýðuflokknum
næst að heij a samstarf við falleraða
kandídata Alþýðubandalagsins.
Gallinn er bara sá að skoðana-
könnunin sýnir að Alþýðuflokkur-
inn fær engan mann kjörinn í
borgarstjórn en hefur einn núna.
Alþýðubandalaginu mun þykja
heldur snautlegt að hafa svo rýran
kropp hjá sér í hinni uppbúnu
sæng, sem þeir hafa búið væntan-
legum samfylkingaraðilum. Það er
því alveg eins víst að þeir verði að
slökkva á rauða Ijósinu, en til
skýringar skal þess getið að sums-
staðar erlendis eru hverfi í borgum
merkt með rauðu Ijósi, þar sem
kátínukonur eru falar, og kallast
það „Red light district“. Alþýðu-
bandalagið flokkast auðvitað ekki
undir slíkt. En þeir Jón Baldvin og
Ólafur Ragnar voru svolítið sein-
heppnir og hafa raunar brugðið á
það ráð að breyta um Ijós.
Boðið upp á sjúkrarúm
Nú er það staðreynd að Fram-
sókn og Kvennalisti komu þokka-
lega út úr skoðanakönnun Skáís.
Engu að síður virðist eins og Al-
þýðubandalagið geri ráð fyrir því,
að fyrrgreindir tveir flokkar þurfi á
sérstökum björgunaraðgerðum að
halda í borgarstjórnarkosningun-
um. Þess vegna er þeim boðið í
hina uppbúnu sæng samfylkingar-
innar þótt Ijóst sé að þar er ekki
um að ræða sjúkrarúm fyrir Fram-
sókn og Kvennalista, sem halda
nokkurn veginn fylgi sínu heldur
fyrir þá flokka sem hafa tapað allt
að 13% frá síðustu kosningum.
Hugsanlegt hefði verið hægt að
tala um samfylkingu minnihluta-
flokkanna ef mál hefðu staðið
þannig að litlu munaði að meiri-
hlutinn hefðist í kosningum. En
augljóst er að því fer fjarri að svo
sé. Atkvæðamagn minnihluta-
flokkanna sameinaðra er nú talið
þýða að fjórir eða fimm fulltrúar
minnihlutaflokkanna nái sæti. Það
eru því næsta litlar ástæður til að
ganga til sængur með Alþýðu-
bandalaginu við slíkar aðstæður.
Flokkur með skilyrði
Framsóknarflokkurinn þarf ekki
að blandast við aðra flokka í fram-
boði til að fela tap. Pólitískur
skjöldur Framsóknarflokksins er
hreinn. Hann átti enga ábyrgðar-
menn í austurblokkinni og býr ekki
við upplausn í flokknum. Aftur á
móti er augljóst að Alþýðu-
bandalagið á við bæði þessi vanda-
mál að stríða. Engu að síður telur
Alþýðubandalagið sig stjóma sam-
fylkingartalinu og er að setja skil-
yrði eins og sá sem valdið hefur,
m.a. um prófkjör. Þessir tilburðir
era hreint út sagt hlægilegir.
Reynt er að láta líta svo út sem
samfylkingin sé einhver fjölda-
hreyflng. Ekki er Ijóst hvort fleiri
era í þessari „fjöldahreyflngu“ en
nokkrir tugir manna og kvenna.
Vel má vera að þar sé að flnna
einhverja sem vinna að málinu af
góðum hug með happastjörnu
vinstri manna að leiðarljósi. En
málið horfir líka þannig við, að
með samfylkingartalinu er verið að
freista þess að bjarga AJþýðu-
bandalaginu frá þeirri hneisu að
falla úr því að vera stærstur minni-
hlutaflokkanna í borgarstjóm með
þrjá menn kjöraa niður í það að fá
einn mann kjörinn. Með samfylk-
ingu sæist ekki hverjir væra að
tapa stórt, og það yrði áreiðanlega
gengið hart fram í því að hengja
bjölluna á vitlausan kött.
Garri
VÍTT OG BREITT
Fallerað menntakerfi
Svo virðist að fara verði að
skilgreina íslenska skólakerfið upp
á nýtt og komast að því hver
tilgangurinn er með rekstri þess.
Draga verður fram í dagsljósið
hvort skólarnir eru geymslustaðir
eða menntunarstofnanir og hvort
menntakerfið er sniðið að þörfum
nemenda eða kennara, eða jafnvel
byggingaverktaka.
I síðasta tölublaði tímaritsins
Þjóðlíf er gerð lítilsháttar úttekt á
grunnskólunum og er það ömurleg
lesning.
í höfuðborginni eru margir skól-
ar tvísetnir og skóladagurinn marg-
oft sundurslitinn og bömin em því
langdvölum í einhvers konar milli-
bilsástandi, hvorki í skóla né utan
og kann slíkt ekki góðri lukku að
stýra. Ekki bætir úr skák að það
sem áður voru heimili em nú
mannlausar íbúðir, svefnstaðir.
Skólarannsóknir og Tanzaníu-
fræði sýnast ekki leiða til þess
menntunar- og menningarauka
sem gúrúar kennslumála gefa svo
fögur fyrirheit um.
Hundaþjálfun
ístöðuleysi og agaskortur leiðir
af sér ástand eins og ofbeldi og
mannfyrirlitningu. Fræðslustjórinn
í Reykjavík segir í nefndu Þjóðlífs-
blaði að ráðleysið til að mæta því
ófremdarástandi sé svo magnað að
forystusauðir Sjálfstæðisflokks og
Alþýðuflokks í höfuðborginni hafi
svarist í fóstbræðralag gegn ung-
lingavandamálinu í útvarpsþætti.
Að flytja inn og temja þýska fjár-
hunda til að halda ofbeldisseggjum
í skefjum svo að friðsemdarfólki
verði vært utandyra.
Menntunarleysinu er mætt af
slappleika sem ekki ríður við ein-
Félagsblað BK
•« »•«* Nrtw undallanii XMMUÓOO • (Wofc— í

teyming. í fyrravor var prófum í
gmnnskólum sleppt vegna kenn-
araverkfalla, sem eru orðin fastur
liður í þeirri viðleitni að brjóta
menntakerfið og unglingana niður.
Ekki minna en fjórðungur þeirra
sem settust í framhaldsskóla s.l.
haust áttu þangað minna en ekkert
erindi.
Árangurinn lét ekki á sér standa
og varð stórfelldara fall á jólapróf-
um í vetur en dæmi em um áður.
Félagsblað Bandalags kennarafé-
laga vísar einfaldlega til verkfalls-
ins þegar skýrt er frá landsmetinu
í falleringum í prófum og telur að
nemendur hafi orðið af svo óskap-
lega dýrmætri kennslu í nokkrar
vikur að nú viti þeir ekkert í sinn
haus.
Minna er gert úr því að próflaus-
ir gmnnskólakandídatar séu ef til
vill fullmargir í framhaldsskólum.
Launakjör og vanhæfni
Kennarar vilja kenna lágum
launum sínum og kjarabaráttu um
vanhæfni skólakerfisins til að
mennta börn og unglinga. Skóla-
kerfið telur að skortur á byggingum
hamli því að krakkarnir séu ekki á
sinnulitlum flækingi á milli strjálla
kennslustunda. Hvað sem því líður
em illa læsir og vanhæfir nemendur
sestir inn í framhaldsskóla og þar
er messað yfir þeim í nokkra
mánuði og síðan em þeir felldir og
brotnir niður og launakjömm
kennara kennt einhliða um.
Sívaxandi fjöldi unglinga sem
menntakerfið og þar með þjóðfé-
lagið hafnar á þennan hátt verða
utanveltu og beiskir og viðbrögðin
verða þau að pólitískir frömuðir
sjá ekki önnur ráð en að þjálfa
mannætuhunda til að siga á það
utangarðsfólk sem fótunum hefur
verið kippt undan.
Linnulaus áróðurinn fyrir því að
enginn geti orðið maður með
mönnum nema með langvarandi
skólamenntun og að hvergi verði
mannsæmandi framtíðarvinnu að
fá án prófa og stöðuheita út úr
menntakerfi gera höfnunina enn
sárari og framtíðina vonlausari.
En svo lengi sem pólitíkusar
treysta á vel þjálfaða hunda til að
halda utanskólafólki í skefjum er
annarra úrbóta líklega ekki þörf.
Hér er endurskoðunar þörf.
Ekki aðeins á menntakerfi heldur
ekki síður á afstöðuna til menntun-
ar og svo á ekki að líða langskóla-
fólki að ákvarða upp á einsdæmi,
að það eitt búi yfir þekkingu og
hæfni til halda atvinnuvegum og
þjóðfélagi gangandi og að dæma
alla þá úr leik sem ekki fíla Tanzan-
íuhégiljurnr í botn. OÓ