Tíminn - 23.02.1990, Qupperneq 14

14 Tíminn
Föstudagur 23. febrúar 1990
vr\i\gg i nnr
MRl
Akranes
Fjárhagsáætlun 1990
Gísli Gíslason bæjarstjóri
Bæjarstjórinn á Akranesi, Gísli Gíslason, mun leiöa umræöur um
fjárhagsáætlun Akraneskaupstaöar og stofnana hans á opnum fundi
í Framsóknarhúsinu við Sunnubraut, mánudaginn 26. febrúar kl.
20.30.
Allir velkomnir.
Mikilvægt að menn í nefndum og stjórnum á vegum flokksins
mæti.
Bæjarfulltrúarnir
Sovétríkin, perestrojka
og breytingarnar
í Austur-Evrópu
Fimmtudaginn 1. mars, kl. 20:30, mun Vadim
V. Vasiliev, siöameistari sendiráös Sovétríkj-
anna, flytja erindi á íslensku um þróun og
framtíð perestrojkunnar í Sovétríkjunum.
Einnig mun hann svara fyrirspurnum.
Kristján H. Kristjánsson mun sýna litskyggn-
ur sem hann hefur tekiö í Sovétríkjunum.
Fundurinn verður haldinn á efri hæð veitinga-
hússins Punktur og Pasta að Amtmannsstíg
1, Reykjavík.
Allir velkomnir.
Félag ungra framsóknarmanna
Vadim V. Vasiliev f Reykjavík (FUF)
Keflvíkingar -
Suðurnesjamenn
Hádegisverðarfundur
Hádegisverðarfundinum, sem halda átti meö
Guðmundi G. Þórarinssyni alþingismanni á
Glóöinni, er frestað af óviðráöanlegum
ástæðum.
Björk félag framsóknarkvenna
í Keflavík og nágrenni.
Framsóknarfélag
Ölfuss og Þorlákshafnar
Félagsfundur veröur haldinn í kaffistofu Glettings sunnudaginn 25.
febrúar kl. 20.30.
Fundarefni: Kosningarnar í vor. Önnur mál.
Stjórnin.
Borgarnes - Nærsveitir
Spilum félagsvist í Félagsbæ, Borgarbraut 4, Borgarnesi, föstudaginn
23. febrúar kl. 20.30.
Mætum vel og stundvíslega.
Framsóknarfélag Borgarness
Keflavík
Prófkjör Framsóknarflokksins í Keflavík vegna bæjarstjórnarkosning-
anna í vor, fer fram í Félagsheimilinu Hafnargötu 62, sunnudaginn
25. febrúar, frá kl. 11.00-22.00.
Uppstillingarnefnd.
Reykjavík
Framboðsmál
Þriðjudaginn 27. febrúar n.k. verður haldinn fundur í fulltrúaráði
framsóknarfélaganna í Reykjavík kl. 20.30 að Hótel Lind, þar sem
ákvörðun verður tekin um framboðslista Framsóknarflokksins við
borgarstjórnarkosningarnar í vor.
Fulltrúaráðsfólk er hvatt til að mæta.
Fulltrúaráðið
Framsóknarfólk Norðurlandi vestra
Skrifstofur Framsóknarflokksins og Einherja, Suðurgötu 3 á Sauðár-
króki, verða fyrst um sinn opnar mánudaga kl. 13-17 og þriðjudaga
og miðvikudaga kl. 9-12, sími 36757.
MINNING
Guðmundur Bemharðsson
Fæddur 10. nóvember 1899
Dáinn 18. nóvember 1989
Laugardaginn 18. nóvember barst
til mín sú fregn að frændi minn og
vinur, Guðmundur Bernharðsson,
væri allur. Hann hélt upp á níræðis-
afmælið sitt 10. nóvember, glaðurog
hress, en svona er lífið, enginn veit
sitt skapadægur.
Guðmundur var fæddur 10. nóv-
ember 1899 í Dal í Valþjófsdal, sem
nú heitir Kirkjuból. Guðmundur var
annað barn foreldra sinna, en þau
voru Sigríður Finnsdóttir og Bern-
harður Jónsson.
Foreldrar Sigríðar voru Guðný
Guðnadóttir frá Dal og Finnur Ei-
ríksson frá Hrauni. Foreldrar Bern-
harðar voru Jón Jónsson og Ólöf
Kristjánsdóttir. Á sjötta ári flyst
Guðmundur með foreldrum sínum í
Hraun þar sem móðurætt hans hafði
búið þá í tæp hundrað ár. Amma
hans og afi, þau Guðný og Finnur,
og vinnukona er Kristín hét, fluttust
að Hrauni og vitnaði Guðmundur
oft til þessa fólks er hann rifjaði upp
bernsku og unglingsár og er enginn
vafi á því að það hafði áhrif á mótun
hans í uppvexti. Guðmundur var
mjög hændur að afa stnum Finni og
elsta barn hans ber nafn Finns. Ég
sá Guðmund fyrst sumarið 1942 í
septembermánuði, þá kom hann á
heimili foreldra minna á Lækjarósi.
Faðir minn hafði þá fest kaup á
Hrauni og hugðist flytja vorið 1943,
en Guðmundur nytjaði hluta jarðar-
innar og ól ær fyrir föður minn um
veturinn. Það er vandi fyrir mig að
skrifa um Guðmund. Guðmundur
var sá persónuleiki sem verður eftir-
minnilegur á margan hátt og mun
lifa á meðal samtíðarmanna og
-kvenna um ókomin ár. Guðmundur
var, eins og allt hans fólk, harðdug-
legur, framsýnn og lagði ekki árar í
bát þótt mótbyr væri og er það sem
mun halda merki hans á lofti. Guð-
mundur byggði nýbýlið Ástún úr
Álfadalslandi sem var þrekvirki á
þeim tíma, en hann hóf búskap þar
vorið 1930. Hann bjó í tuttugu ár
með fjölskyldu sinni í fjárhúsunum.
íbúðin í fjárhúsunum var í senn
bæði hlýleg og snyrtileg því Guð-
mundur var ákaflega snyrtilegur
maður á allan hátt, það var alveg
sama hvort hann vann við skurð-
gröft, grjótnám, sem var í raun frægt
hvað hann áorkaði þar, eða vega-
gerð eða við losun í áburðarkjöllur-
um, aldrei var Guðmundur óhreinn
við verk sín, hendur hans voru ætíð
hreinar og vel snyrtar og er mér það
fast í minni, því ég vann oft hjá eða
með Guðmundi, þegar hann hafði
þvegið hendur sínar, tók hann upp
vasahníf sinn og snyrti neglur, þetta
var fastur vani hans.
Guðmundur var barnakennari hér
og langar mig að rifja upp með
örfáum orðum minningar mínar frá
þeim tíma er ég var í barnaskóla.
Guðmundur var góður kennari,
lagði sig allan fram til að laða það
besta úr hverjum og einum einstak-
lingi. Hann hóf kennslustund með
því að láta okkur börnin syngja sálm
og fara með faðirvorið og er því var
lokið hófst kennslan hjá honum.
Guðmundur gerði mikið af því að
segja okkur sögur sem hann fléttaði
inn í kennsluna, sögu- og landafræði-
kennsla var lifandi vegna frásagna
hans og meira að segja var málfræði-
kennslan hjá honum skemmtileg.
Guðmundur hafði ákaflega fallega
rithönd og var dálítið kröfuharður
við okkur um að vanda okkur við
skrift. Kennslan hófst vanalega
klukkan tíu árdegis, þá var Guð-
mundur búinn að gefa bústofni
sínum, mjólka og ganga fram í
Vonaland þar sem kennt var,
kveikja upp, svo einhver ylur væri
kominn þegar við kæmum. Ég hef
oft hugsað um það þegar kennarar
hafa komið fram í sjónvarpi með
kröfur sínar og bent á ýmislegt máli
sínu til stuðnings hvað vinnuþrælkun
og aðstöðuleysi varðar o.s.frv., hvað
þeir myndu segja ef þeir þyrftu að
búa við þó ekki væri nema einn dag
það sem þessir kennarar og nemend-
ur bjuggu við árum saman. Á þess-
um tíma voru börnin frá tíu til
fjórtán ára í einni og sömu skólastof-
unni og man ég ekki eftir því að það
rækist nokkurn tíma á hjá Guð-
mundi eða verkefnaskortur væri hjá
okkur. Guðmundur kenndi okkur
leikfimi og þar kom fram hjá honum
hinn meðfæddi áhugi og kraftur
þegar hann var að láta okkur stökkva
og var sama hvort það var á dýnu
eða hesti og var Guðmundur óspar
að hvetja okkur.
Guðmundur lék sér oft með okkur
í frímínútunum og var því félagi
okkar í leik og starfi. Guðmundur
var opinn fyrir öllum nýjungum, var
hvatamaður á margan hátt hér á
Ingjaldssandi, það var fyrir hans
dugnað og skemmtilega ófyrirleitni
að jarðýta, T.D.14, var keypt hér og
ætla ég að segja frá eins og Guð-
mundur sagði mér. Á þessum árum
gat enginn fengið innflutningsleyfi
fyrir jarðýtu nema búnaðarfélög,
því þetta var áður en ræktunarsam-
bandið var stofnað hér. Guðmundur
fór til Reykjavíkur og í ráðuneytið
til að sækja um innflutning á tækinu,
þá var hann spurður að því hvort
þetta væri fyrir búnaðarfélag. Guð-
mundur svaraði játandi án þess að
hika, en í raun var þetta ekki rétt því
hér var það bændafélagið Eining
sem hér starfaði sem Guðmundur
pantaði vélina út á.
Þegar Guðmundur kom heim boð-
aði hann til fundar með bændunum,
sagði frá því hvernig hefði gengið
syðra og sagði: „Ég hafði um tvennt
að velja, að segja já eins og ég gerði
eða segja nei og koma heim eins og
sneyptur hundur með skottið á milli
fótanna." Þessi frásögn lýsir Guð-
mundi í hnotskurn, hann barðist
hart fyrir sínu máli og sínum hug-
sjónum ef hann taldi það vera til
framdráttar byggð hér, hann hafði
ekki alltaf meðbyr, því miður, og
þegar ég læt hugann reika til baka þá
skipti sköpum um búsetu hér á
Ingjaldssandi tilkoma ýtunnar, því
bændurnir fengu hana í vinnu fyrir
mjög lágt gjald, sjóður hennar var
látinn greiða að mestu leyti hlut
bænda í skurðgreftri sem grafinn var
árin 1952-1953. Vegurinn yfir Sands-
heiði kom fyrr en hefði orðið ef ýtan
hefði ekki verið til staðar og svo
margt fleira sem upp mætti telja.
Guðmundur vann þó nokkuð
fleira að félagsmálum hér sem ég
mun ekki tíunda sérstaklega að einu
undanskildu. Þegar hann kom aftur
í dalinn sinn 1930 endurreisti hann
bókasafn U.M.F. Vorblóms og hef-
ur safnið verið í vörslu hans og
fjölskyldu hans alla tíð sfðan og þar
kom snyrtimennskan, umhirðan fyr-
ir bókinni og öllum þeim fróðleik
sem safnið hafði að geyma. Þó
okkur sem yngri vorum þætti lestrar-
efnið sem valið var í safnið oft á
tíðum ekki létt aflestrar, þá er það
staðreynd sem ekki verður á móti
mælt að við val bóka var þjóðlegur
fróðleikur og gott mál látið sitja í
fyrirrúmi. Það var gaman að koma
til Guðmundar í safnið, fimmtán ára
gamall, og spyrja hverju ég ætti að
byrja á að lesa, hann horfði á mig
með sínu „kómíska'* augnaráði og
brosti með annarri kinninni eins og
honum einum var lagið, seildist upp
í bókahilluna eftir bók og rétti mér
og sagði: „Farðu með þessa“ en
þetta var Njáls saga.
Um veturinn lag ég eingöngu
íslendingasögur. Er ég lít til baka,
sem eru fjörutíu ár, þá man ég meira
sem ég las þennan vetur en margt
annað sem ég las síðar. Guðmundur
ræddi við mig er ég kom til að skila
bókum oft um efni þeirra og þá kom
upp í honum kennarinn og varð það
hvatning fyrir mig að lesa það vel að
geta rætt efni bókarinnar við hann.
Ég vil sérstaklega mín vegna geta
þess að við Guðmundur vorum ekki
alltaf sammála eftir að ég fullorðnað-
ist og báðir vorum við skapmiklir,
enda náskyldir, en það vil ég sérstak-
lega taka fram að enginn var eins
fljótur til sátta og Guðmundur og þá
sagði hann þegar hitinn var sem
mestur í okkur báðum: Jæja, er
þetta ekki búið, eigum við ekki að
fá okkur kaffisopa, og aldrei erfði
hann deginum lengur við mig eða ég
við hann þótt slægi í brýnu á milli
okkar. Guðmundur kom til okkar í
Hraun sumarið 1988, vildi fá að
skoða allt hjá okkur, loðdýrahús,
minkinn og það sem við hér höfðum
verið að bjástra við.
Er hann hafði gengið um loðdýra-
húsið, sagði hann við son minn,
Birki: Mér líst vel á þetta hjá þér og
skinnaverð á eftir að hækka. Hvað
hefur þú fyrir þér um það? spurði
Birkir. Ekkert, svaraði Guðmundur,
en það er trúa mín. Svo skiptir
skinnaverð ekki öllu, bætti hann við,
það er virðingarvert þegar ungir
menn nenna að hafa fyrir sér.
Guðmundur hóf búskap í Ástúni
í upphafi heimskreppunnar og vissi
mæta vel hvað að er að búa við lágt
markaðsverð.
Svo horfði hann á okkur feðga og
sagði: „Þið voruð að fá snjóbíl, hvar
er hann?“ Við fórum með hann út í
geymslu og sýndum honum bfllinn,
hann horfði um stund þegjandi á
bílinn, en sagði svo: „Þetta hefði ég
ekki þorað.“ Ég svaraði um hæl:
„Jú, þetta hefðir þú þorað.“ Þá
horfði hann á mig, brosti og sagði:
„Ég var nú ekki alltaf góði drengur-
inn.“ Við sem þekkjum Guðmund
skiljum þetta svar, það er táknrænt
fyrir þann dugnað og þá athafnaþrá
sem fylgdi Guðmundi alla tíð og var
einkennandi fyrir stóran hóp alda-
mótakynslóðarinnar.
Guðmundur vann mikið og langur
var vinnudagur hans. Landið sem
hann ræktaði var erfitt til ræktunar
en þolinmæði, þrautseigja og síðast
en ekki síst vandvirkni og snyrti-
mennska var í fyrirrúmi þar eins og
í öllu því er Guðmundur fór höndum
um. Guðmundur fékkst þó nokkuð
við dýralækningar og tókst oft vel til
hjá honum. Það er svo margt sem
kemur upp í hugann sem þyrfti að
segja frá en ég mun láta það bíða,
það mun sjá dagsins ljós síðar.
Guðmundur kvæntist 2. nóvem-
ber 1924 Kristínu Jónsdóttur. Krist-
ín var fædd á Höfðaströnd, foreldrar
hennar voru Jón Arnórsson Hannes-
sonar prests á Stað í Grunnavík, en
móðir Kristínar var Kristín Jensdótt-
ir og var hún seinni kona Jóns. Þegar
Kristín Nikulásdóttir, langamma
Guðmundar, missti mann sinn Eirík
Tómasson við Sæbólssjó 1847, biðl-
aði Arnór Hannesson til Kristínar
en hún neitaði. Sagan segir að Arn-
óri hafi þótt við Kristínu og sagt með
þjósti: Við skulum ná saman samt.
Er Guðmundur og Kristín giftu sig
var haft eftir Finni, afa Guðmundar,
að hann hafi sagt: Þar tókst Arnóri
það.
Þau Guðmundur og Kristfn eign-
uðust sex börn, þau misstu fyrsta
barn sitt, en þau eru Finnur Haf-
steinn, Ásvaldur Ingi, Sigríður
Kristín, Bernharður Marselíus og
Þóra Alberta. Guðmundur missti
konu sína Kristínu 15. nóvember
1969. Fjölskylda mín vottar sambýl-
iskonu Guðmundar, Önnu Sig-
mundsdóttur, börnum, tengdabörn-
um, barnabömum og barnabarna-
bömum og skyldfólki samúð við
fráfall hans.
Guðmundur B.
Hagalínsson,
Hrauni