Tíminn - 24.02.1990, Blaðsíða 2

10
HELGIN
Laugardagur 24. febrúar 1990
Hjúkrunar-
fræðingar
Eftirtaldar stöður hjúkrunarfræðinga í heilsu-
gæslustöðvum eru lausar til umsóknar nú þegar:
1. Staða hjúkrunarforstjóra við Heilsugæslustöð-
ina á Þingeyri.
2. Staða hjúkrunarforstjóra við Heilsugæslustöð-
ina á Hólmavík.
3. Staða hjúkrunarforstjóra við Heilsugæslustöð-
ina á Neskaupstað.
4. Staða hjúkrunarforstjóra við Heilsugæslustöð-
ina í Ólafsvík.
5. Staða hjúkrunarforstjóra við Heilsugæslustöð-
ina á Dalvík.
6. Staða hjúkrunarfræðings við ÍHeilsugæslustöð-
ina á Djúpavogi.
7. Staða hjúkrunarfræðings við Heilsugæslu-
stöðvarnar á Fáskrúðsfirði og Stöðvarfirði.
8. Staða hjúkrunarfræðings við Heilsugæslustöð-
ina á ísafirði.
Umsóknir ásamt upplýsingum um nám og fyrri
störf við hjúkrun sendist heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu, Laugavegi 116, 150 Reykjavík.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið
22. febrúar 1990.
FJÓRÐUNGSSJÚKRAHÚSIÐ
Á AKUREYRI
Staða YFIRSJÚKRAÞJÁLFARA við Fjórðungs-
sjúkrahúsið á Akureyri er laus til umsóknar.
Staðan veitist frá 1. maí n.k.
Ein staða DEILDARSJÚKRAÞJÁLFARA er laus
til umsóknar.
Staðan veitist frá 1. júní n.k.
Nánari upplýsingar um ofangreindar stöður veitir
Jos Otten yfirsjúkraþjálfari í síma 96-22100.
Á undanförnum mánuðum hefur aðstaða til sjúkra-
þjálfunar verið endurbætt á sjúkrahúsinu.
Upplýsingar um nám og fyrri störf, sendist fram-
kvæmdastjóra sjúkrahússins, Halldóri Jónssyni,
fyrir 15. mars 1990.
Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri.
ÞJÁLFUNAR- 0G RÁÐGJAFARMIÐSTÖÐ
AUSTURLANDS, EGILSSTÖÐUM
Tilboð óskast I að steypa upp og gera fokhelt hús fyrír þjálfunar- og ráðgjafarmiðstöð
svæðisstjómar fatlaðra á Austuríandi. Húsið stendur við Árskóga á Egilsstöðum og er stærð
nýbyggingar 385 m2 auk 103 m2 kjallara sem þegar hefur verið byggður.
Verktími ertii 1. október 1990.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri, Borgartúni 7, Reykjavík, til og með fimmtudags
15. mars gegn 10.000,- kr. skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð á skrifstofu I.R., Borgartúni 7,20. mars kl. 11.00.
INIMKAUPASTOFIMUIM RIKISINS
BORGARTUNI 7. 105 REYKJAVIK
| Félagsmálastofnun Reykjavíkurborgar
V ■ V Síðumúla 39, sími 678500
Félagsráðgjafar
Laus er staða félagsráðgjafa við hverfaskrifstofu
fjölskyldudeildar í Breiðholtshverfum, Álfabakka
12. Staðan er á sviði meðferðar- og barnaverndar-
mála. Upplýsingar veitir Auður Matthíasdóttir yfir-
félagsráðgjafi í síma 74544. Umsóknum ber að
skila til starfsmannahalds Reykjavíkurborgar,
Pósthússtræti 9,5. hæð, á sérstökum eyðublöðum
sem þar fást, fyrir 13. mars næstkomandi.

Blindi
presturínn
hlaut að liggja lun gamla hjónarúmið á
Amheiðarstöðum. Verðið sem fyrir
þessa lífsaðstöðu þurfti að greiða var
ekki annað en verðug hjúkrun blinda
prestinum til handa mn nokkur ár af
hendi Guðnýjar, og efnuð ekkja var
hún síðan álitlegri kvenkostur en
snauð ungmær.
Böm séra Vigfúsar og tengdasynir,
séra Stefán á Valþjófsstað, séra Gutt-
ormur i Vallanesi og Sigurður Guð-
mundsson á Eyjólfsstöðum, litu ráða-
gerð séra Vigfúsar aftur á móti óhým
auga og hefúr þeim vafalaust vaxið í
augum hve erfðagóssið skarðaðist við
slíkt tiltæki. Sló í hina hörðustu
rimmu með þeim og séra Vigfúsi, því
geðriki var mikið á báða bóga og vildu
hvorugir beygja sig. Loks tók séra
Vigfús af skarið árið 1833 og mælti
svo fyrir að séra Stefán skyldi lýsa
með þeim Guðnýju í Valþjófsstaðar-
kirkju. Séra Vigfús hafði einsett sér að
eiga hana, hvað sem hver segði.
Sverfur til stáls
Þetta stímabrak varð að sjálfsögðu
héraðsfleygt, og geta má nærri að
Fljótsdælir hafa fjölmennt til sóknar-
kirkjunnar, þegar lýsa átti með gamla
prestinum þeirra og skáldkonunni
ungu, frænku hans og vinnukonu.
Guðsorðinu var hlýtt með andakt,
en skynja má að undir niðri kitlaði efl-
irvæntingin söfnuðinn. Allir vissu að
hér mundi sorfíð til stáls. Þegar séra
Stefán hafði lokið embættisverkum í
stólnum, stóð hann stundarkom þegj-
andi, líkt og á báðum áttum. En séra
Vigfúsi tók að leiðast biðin. Reis hann
riðandi upp úr sæti sínu, fálmaði sig
að predikunarstólnum og drap á hann
fingrum til þess að minna tengdason
sinn á lýsinguna. En þá var sem stutt
hefði verið á fjöður. Báðir synir séra
Vigfúsar spruttu á fætur og fómuðu
höndum á móti séra Stefáni, er enn
stóð óráðinn í stólnum, en kirkjugest-
imir hófúst í sætum sínum, teygðu
álkumar til þess að sjá sem best hverju
fara gerði og risu jafnvel upp til hálfs.
Eitt andartak biðu allir í ofVæni. Svo
gekk séra Stefán þegjandi niður úr
predikunarstólnum.
Séra Vigfús skynjaði á svipstundu,
þrátt fyrir blindu sína, að hann hafði
verið ofúrliði borinn. Hann sortnaði í
andliti af bræði, gekk snúðugt ffam á
milli kirkjubekkjanna, út úr kirkjunni
og til stofú. Einhveijir hafa sennilega
fylgt hinum blinda öldungi eftir. Aðrir
heyktust í sætum sínum og sátu hnipn-
ir eftir, því að mörgum rann til rifja
meðferðin á gamla prestinum. Allt
eldra fólkið var eindregið á hans
bandi. Viðhorf unga fólksins var tví-
bentara. — Ef til vill hafa þama verið
einhveijir bændasynir, er sjálfir hefðu
kosið Guðnýju sér til handa.
Eftir messuna sló í harða brýnu í
stofúnni á Valþjófsstað, og sat þar
hver við sinn keip.
„Sensasjón" í héraðinu
Á þessum ámm valt á ýmsu um
aldur brúðhjóna, svo að mönnum
blöskraði ekki allt. Komungir menn
kvæntust aldurhnignum ekkjum til
þess að setjast í bú þeirra og gamlir
karlar bættu sér í munni í ellinni og
festu sér ungar stúlkur. Þó var hér ald-
ursmunur í meira lagi, sextíu ár, og
auk þess var séra Vigfús blindur. En
það sem gerði hjúskaparáform hans
landfleygust var andstaða sona hans
og tengdasona og atburður sá í Val-
þjófsstaðarkirkju, sem lýst hefúr ver-
ið. Fregnir af honum flugu landshoma
á milli og jafnvel meðai Islendinga er-
lendis. Um haustið 1833 tók séra Ól-
afúr Indriðason á Kolffeyjustað sér
penna í hönd og skrifaði kunningja
sinum í Kaupmannahöfn tíðindin:
„Allir nafnkenndir lifa, ffiður og
tryggleiki í hreppnum, en giftingar-
sýki mikil, einkum í körlum og kerl-
ingum. Þær giftast nú meira en sex-
tugar og þeir yfir áttrætt. Einkum gerir
séra Vigfús blindi (83 ára) mikla
sensasjón í héraðinu. Hann er ffiðlaus
af kvensemi og vill með Fandens vold
og magt giftast tvítugri bóndastelpu,
heldur af neðra plássi, en synir hans
og tengdasynir streitast á móti og hef-
ur nú gengið svo mikið á um þetta að
það aldeilis uden partisk behandling
og einungis við að setjast í dramatisk
orden væri nóg efhi í artugustu kó-
medíu.
Séra Stefán daufheyrðist við be-
gæringu hans um lýsingar hér í haust,
hvar yfir sá gamli, sem áður skalf á
beinunum af elli, fékk krafta Hávarðs
Isfirðings og reið á tveimur dögum í
ófærum veðrum til Vopnafjarðar til að
útvega ordre ffá prófasti. Utfallið veit
ég ei og nær menn vilja hann af þessu,
stingur hann fingrum í eyrun undir
ræðu þeirra, er hann vill forbera, en
við hina hefúr hann, sem áður vafðist
ætíð tunga um tönn, svoddan mál-
snilld að stríða við, að prófasturinn í
Vallanesi segir hann geti talað sem
Demosþenes eða Cicero."
Eins og þetta bréf ber með sér
vildi séra Vigfús ekki sætta sig við
ósigur, heldur reið á fúnd séra Gutt-
orms Þorsteinssonar á Hofi og krafðist
þess af honum að hann rétti hlut sinn.
Hefúr séra Vigfús vænst liðveislu af
honum því að hann var mágur hans,
bróðir Bergljótar Þorsteinsdóttur,
hinnar látnu konu gamla prestsins.
Séra Guttormur vildi þó ekki taka af
skarið í slíku fjandskaparmáli, sem
þetta var orðið. Sennilega hefur hann
viljað draga mál þetta á langinn og
svæfa það, en skjóta því að öðrum
kosti undir úrskurð yfirboðara sinna.
Þó er ekki lengur vitað hvemig hann
hagaði svörum sínum. En ófúllnægj-
andi hafa séra Vigfúsi þótt þau og er
heimild um það að hann hafi þessu
næst snúið sér til amtmanns og fengið
þau svör af hans hendi að skylt væri
prófasti að lýsa með þeim Guðnýju, ef
hann krefðist þess, og sjálfúr hefði
hann getað lesið lýsingu af predikun-
arstóli í Valþjófsstaðarkirkju, er séra
Stefán tregðaðist við að gera það.
Endalok giftingarmála
Meðan þessu fór ffarn óhægðist
mjög sambúð þeirra feðga, séra Vig-
fúsar og Guttorms, sonar hans. Hafði
gamli maðurinn á pijónunum að
byggja syni sínum út af Amheiðar-
stöðum og kom þar að Guttormur
hrökklaðist að Geitagerði, er lá undir
Amheiðarstaði, og settist þar að án
heimildar föður síns. Eru sagnir um
það að legið hafi við bardaga milli
þeirra feðga út af töðunni á túninu í
Geitagerði, er séra Vigfús hugðist
flytja brott, þegar Guttormur hafði
þurrkað hana. Skar Guttormur bagg-
Frá Valþjófstað
ana niður af lestinni og lauk þeirri
rimmu svo að eftir lágu þeir á vellin-
um, þegar séra Vigfús sneri heim með
menn sína, að því er sagan segir. Kann
þó lýsingin á þessari viðureign þeirra
feðga að vera eitthvað ýkt.
Hitt fer ekki milli mála að séra
Vigfús gerði Áma að ráðsmanni sín-
um á Amheiðarstöðum og Hallgerði
að ráðskonu og Guðný var þar um
kyrrt á heimilinu, sem og önnur böm
þeirra hjóna, á meðan prestur beið
þess að hann hlyti stuðning laganna til
þess að koma ffam vilja sínum um
hjónabandið. En séra Vigfús var orð-
inn gamall maður og þótt hann hefði
eitt sinn haft af miklu að má, þá var
honum um megn að heyja þessa sennu
til lykta. Hann fékk slag um réttaleyt-
ið 1834. Þá um haustið skrifaði séra
Ólafúr á Kolffeyjustað kunningja sín-
um í Kaupmannahöfn ffamhald tið-
inda af hjúskaparstríði blinda prests-
ins:
„Ég hef ekki ffétt hvað líður um
séra Vigfús gamla. Hann hafði fyrir
þremur vikum fengið einhvem snert af
apoplexie eða kannske paralyse og lá,
þá ég síðast frétti, máttlítill eða mátt-
laus.“
í þessari kör hvíldi séra Vigfús í
sjö ár. Hann andaðist árið 1841, ní-
ræður að aldri. Hann hélt þó enn uppi
andófi í körinni og lét Áma og Hall-
gerði stýra búi sínu enn um stund, en
sættum hafði þó verið komið á með
gamla manninum og fjölskyldu hans,
áður en hann gaf upp öndina.
Fjölskylda Ama Stefánssonar fór
á tvístring á næstu misserum, og var
þó oft margt af því fólki á Hallorms-
stað hjá séra Hjálmari Guðmundssyni.
Veturinn 1838 — 1839 voru tvær dæt-
ur þeirra Áma og Hallgerðar vinnu-
konur á Hallormsstað, Guðný og Þóra.
Vom þær báðar vanfærar, ólu böm sín
með fárra mánaða millibili og lýstu
báðar feður menn, er drukknað höfðu.
Þóra hafði áður átt tvö böm og nú lýsti
hún föður Rafn Benediktsson, sem
dmkknað hafði í Vallaneskílum um
sumarið. Það faðemi var af sumum
vefengt, en niðjar bamsins telja að það
sé ekki á rökum reist. Hefur sú sögn
lifað meðal þeirra að Rafn muni hafa
fyrirfarið sér af hugarmóði vegna
þungans, er hann hafði átt með stúlku,
sem áður hafði tvívegis alið böm
ógift. Hafi það gerst er Rafn var send-
ur á Vallanesengjar með vinnukonu
einni til þess að hreinsa þar hrossatað.
I öðm lagi kunna þeir þá sögu að segja
að Þóra hafi unnið afa bamsins, Bene-
dikt eldra Rafnssyni, eið að því að
bamið hafi verið rétt feðrað og áunnið
leyfi hans til þess að það mætti bera
nafn hans.
Guðný ól einnig son. Hann var
nefndur Ami og lýsti hún fðður hans
mann, sem drukknað hafði í Lagar-
fljóti, Friðrik að nafni, son Hinriks á
Hafúrsá, er kallaður var hinn skyggni.
Skömmu síðar giftist Guðný mið-
aldra manni úr Skriðdal, Bjama Ás-
mundssyni að nafni. Vom þau víða um
Skriðdal, Skóga og Fljótsdal, stundum
við búskap en oftar í vinnumennsku
og eignuðust allmörg böm. Á efri ár-
um fluttist Guðný suður í Lón með
syni sínum, sem Bjami hét og þar bjó
lengi á Hvalsnesi og Svínhólum. Hjá
honum andaðist Guðný 3. júní 1897
og vantaði þá tvo daga upp á að hún
yrði 84 ára.