Tíminn - 23.03.1990, Blaðsíða 6

6 Tíminn
Föstudagur 23. mars 1990
Titninn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gíslason
SkrHstofur Lyngháls 9, 110 Reykjavlk. Sími: 686300.
Auglýsingasíml: 680001. Kvöldsfmar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttstjórar 686306, Iþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning
ogumbrot:TæknideildTlmans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Mánaðaráskrift I kr. 1000,- , verð í lausasölu I 90,- kr og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Endurhönnun Þjóðleikhúss
Skúli H. Norðdahl arkitekt ritar grein í Morgunblaðið
þar sem hann ávarpar Svavar Gestsson ráðherra í
opnu bréfí og gagnrýnir harðlega undirbúning og
ákvörðunartöku í sambandi við breytingar á Þjóðleik-
húsinu.
Það hefur að vísu legið fyrir að undirbúningi þessara
breytinga var reynt að halda leyndum sem lengst, og
svo vill einnig til, að ekki er glögglega vitað hvaðan
sú hugmynd er komin að ráðast skyldi í svo viðamikl-
ar útlitsbreytingar á sölum Þjóðleikhússins að með
réttu ber að kalla þær endurhönnun. Sú saga heíur
hvergi verið rakin hver sé höfímdur eða hveijir að
breytingarhugmyndinni. Það er vitað að ráðherra átti
hana ekki sjálfiír, heldur tók hana upp á arma sína
samkvæmt ósk einhverra, sem sagan kann ekki enn
að greina hverjir eru. Ráðherra kann að svara því að
hugmyndin sé ættuð úr Þjóðleikhúsinu, og má það vel
vera. Hitt er líka vitað að andstöðu gegn hugmyndinni
var að fínna innan Þjóðleikhússins, og andstaðan var
ekki reist á verri rökum en stuðningurinn við breyt-
ingamar. Þrátt fyrir það liggur ljóst fyrir að ráðherra
lét ekki meta rök með og á móti breytingunum, hvað
þá að hann stuðlaði að eðlilegri umræðu um þetta
mál, heldur tók afstöðu með endurhönnunarkenning-
unni á mjög einhliða hátt.
Tíminn mótmælti fyrst blaða og annarra fjölmiðla
þeim áformum að endurhanna sali Þjóðleikhússins.
Slík mótmæli vom síðan uppi höfð af mörgum máls-
metandi aðilum, þ. á m. fjölmörgum arkitektum, sem
studdu mál sitt faglegum rökum, sem ekki var hægt
að hnekkja með öðm en halda ráðherraákvörðun um
breytingar fram með því hemaðarlega offorsi sem
felst í því að sá ráði sem valdið hefur. Eftir að ríkis-
stjóm og Alþingi ákváðu að telja menntamálaráð-
herra einráðan um að bijóta niður sali leikhússins og
byggja þá upp í nýrri mynd, dugðu engin mótmæli úr
því, enda er nú byijað á nýsmíðinni með fé frá Al-
þingi og víst að ekki verður aftur snúið.
Grein Skúla Norðdahls, þar sem hann skrifar flokks-
foringja sínum Svavari Gestssyni skorinort áminn-
ingarbréf, er því ekki ffamlag til þess að snúa verkinu
við — það væri síðborin von — heldur sögulegt
heimildargagn fyrir grúskara í íslenskri byggingar-
listarsögu, sem vafalaust verður ein kennslugreinin í
arkitektadeild Listaháskólans þegar hann verður
kominn í gagnið.
Skúli Norðdahl segir það eina meginniðurstöðu at-
hugunar sinnar á undirbúningi og ákvarðanatöku í
endurbyggingarmáli Þjóðleikhússins að opin og hlut-
læg umræða um það efni hafí „engin“ verið. Hann
gengur jafnvel svo langt að segja að Húsfriðunar-
nefnd hafi verið „tekin tvisvar á beinið“ til að fá hana
til að breyta áliti sínu, sem var í því fólgið að leggjast
gegn fyrirætlunum ráðherra. Hann segir einnig að
leikarar hafi verið „fældir ffá“ að ræða málið með
„ógnun“ um að ekkert yrði gert, ef ekki yrði farið að
tillögu byggingamefhdarinnar. Blaðið ætlar út af fyr-
ir sig ekki að fullyrða neitt um þessar sérstöku ásak-
anir greinarhöfundar, en ítrekar fyrri afstöðu til þessa
máls í heild að formbreytingar á sölum Þjóðleikhúss-
ins áttu engan rétt á sér.
GARRI
I kvennablaðinu Pressuxmi,
fimmtudagsútgáíu Aiþýðublaðsins,
biaðs Alþýðuflokksíns, er viðtai við
Ólínu Þorvarðardóttur dagskrár-
gerðannann. Ólína er ein af aðal-
sprautunum i Nýjum vettvangi í
Reykjavík (sem er annað en Nýr
vettvangur í DDR), en það eru sani-
tök sem hafa iýst því yfir að þau ætli
að brjóta niður staðnaða múra
flokksræðisins i Reykjavík. Ólina
segir raunar að i flokkunum ráði
sraákóngapóiitík og raisskilin eígin-
hagsraunapólitik og þess vegna hef-
ur hún ákveðið að gerast „ftarabjóð-
andi í 1. sæti Í prófkjöri Nýs
vettvangs og Alþýðuflokks“, eíns
og segir orðrétt í Pressunni i gær.
í viðtalinu segir Ólína að hún standi
fyrir vorið í íslenskri pólitík og að
hún sc ekki skoðanalaus puntu-
dúkka. Garri telur augljóst út frá
þessum orðum um puntudúkkur
raeð skoðanir og að Ólína sé vor, að
þeir hjá Nýjum vettvangi og Al-
þýðuflokknum hafi fengið hinn val-
inkunna litgreini, Heiðar Jónsson
snyrti til liðs við sig og látið lit-
greina íslcnska pólitík. Heiðar hefur
mcð góðum árangri litgreint kenn-
ara á vegum Endurraenntunarstofn-
unar Háskóla íslands og áhugasam-
an almenníng og samviskusamlega
skipt þeim upp i flokkana, sumar,
vetur, vor, og haust, allt eftir þvi
hvemig viðkomandi einstaklingar
falla að fatnaði, og öðru í nánasta
umhverfi þeirra. Samkvæmt þessari
litgreíningarkenningu utn íslcnsku
pólitíkina er Óiína þá vor, en Garri
veit ekki hvort allir aðrir i framboði
Nýs vettvangs og Alþýðuflokks eru
líka vor, þó gera megi ráð fyrir því.
Það rennir nokkrum stoðum undir
þá litgreiningu, að Ólína sé vor í
pólitíkinni, að hún heíur skoðanir
sem tengjast mildum litum vorsins
og vili sigrast á hörðum og köidum
gildum i steinsteypustefnu þeirra
sjálfstæðismanna, rétt eins og vorið
ber sigurorð af vetrinum að lokum.
Því vill Ólína ekki nein skoðanalaus
puntudúkka vera þó hún telji liklegt
skofmarkið
ÞORVt __________
FRAMBJÖOANDf | 1. SATII PRÖFKJÖRf
NÝS VETTVANGS OC ALÞYDUFLOKKS
: Fyrir Iwad stendur hún eiginlegá í pálitík?
-%Af hverju ekki FramsóHn eón KuennaUsti?
iji]Var henni Mad burt af .yánvarpirtu?
<*>« (♦ 0»,K «0 M>*«r>NA«Ol.
mm m m • m ** _ mli m m
Er elcki skoðanalaus puntudukka
að hún gæti talist skrautijöður í
framboði Nýs vettvangs og Alþýöu-
flokks, sem væri þá „út á andlitíð,
þetta svokallaða sjónvarpsandlit.“
Garri er raunar þeirrar skoðunar að
þó sjónvarpsandlitsíns nyti ekki við
væri Ólína skrautQöður á listanum
enda er hún glæslileg og greind.
Ljóst má vera af litgreiningarkenn-
ingunni að framboð Nýs vettvangs
og Alþýðuflokks heftir verið flokk-
að sem vor. Framboð Sjálfstæðis-
flokks, sem myndar núvcrandi
meirihluta er augljóslega vetur,
jafnvel fimbulvetur og margir
mundu segja að undanfarið kjör-
tímabil hafi verið tlminn þegar Vet-
ur konungur rikti einráður. Ljóst er
að framboð K.vennalistans og þó
einkum Alþýðubandalagsins eru nú
orðín bæði gamaldags og púkó eftir
að hið fcrska framboð Nýs Vett-
vangs og Alþýðuflokksins hefur
komið fram. Hreyfing sóstaiismans
má muna fifíl sinn fegurri og ekki
þarf annað en skoða Þjóðviljann til
að sannfærast um að verulega haust-
ar nú hjú Alþýðubandalaginu. Sfð-
asta lauf þess borgarstjómarflokks,
sem ekki hefur fokið til jarðar og
beðið vorkomunnar í Nýjum vett-
vangi og Alþýðuflokknum, er Sig-
uijön Pétursson, en jaínvel hann
hefttr verið borinn ofurliði í Borgar-
málaráði Alþýðubandalagsins, en sú
stofnun beinir nú lika augum sínum
fram á vorið.
Garri fær ekki betur séð en litgrein-
ingarkenningin skjóti styrkum stoð-
um undir hið fomkvcðna, að allt sé
vænt sem vel er grænt, og afl sum-
arsins, gróskunnar og mildrar hlýju í
islenskri pölitík hljóti að vera Fratn-
sóknarflokkurinn. Þar á bæ virðast
menn ætla að vinna í sama málefna-
lega anda og híngað til án þeirra
umhleypinga og hverfttllyndis sem
einkennir millibilsárstiðímar milii
sumarsins og vetrarins. Enn má bú-
ast við páskahreti hjá Nýjum vett-
vangi og Alþýðuflokki, enda hefur
blaðamaður Alþýðublaðsins og
stofnfélagi i Nýjum vettvangi i
fréttaskýringu í fyrradag lýst
áhyggjum yfir því að e.t.v. muni fyr-
irfram ákveðin skipting sæta og nið-
urstaða ur prófkjöri þessara flokka
ekki ganga eftir.
Haustlitirnir eru þegar orðnir áber-
andi í röðum Alþýöubandalags og
Kvennalista og klakabrynjan hefur
ekki minnkað á Vetri konungi.
Sem framsóknarrnaður frá bams-
aldri, getur Garri því ekki annað en
fagnað því að Ólína Þorvarðardóttir
hafi með framboði sínu i prófkjöri
Nýs Vcttvangs og Alþýðuflokks
vakið máls á þeirri þörfu greiningu á
íslenskum stjómtnálum, sem lit-
greiningin er þvi aldrei hefur verið
tneiri þörf á að sumarkoman verði
snemma.
Garri
Ottalegt jafnvægi
Allt eínahagslíf lýðveldisins er orðið
svo verðbólgið að þegar bólgan sú
hjaðnar og víman rennur af peninga-
kerfinu verða timbunnennimir svo of-
boðslegir að við liggur að lífdagar þess
séu taldir. Tíminn spurði í gær hvort
bankamir þoli ekki jafttvægi. Málið er
það, að þegar verðbólgan er loks að
komast niður undir siðlegt stig er ber-
sýnilegt að tekjusamdráttur bankanna
verður slíkur að þeir hætta að bera sig.
Svarið við þeim hremmingum virðist
vera í fyrstu að draga kostnað í banka-
rekstri eitthvað saman og fækka starfs-
fólki. En sú þróun er reyndar hafrn og
standa góðar vonir til þess að starfsfólk-
ið við bankatölvumar verði ekki mikið
fleira en þeir íslendingar sem stunda
sjó.
Vaxtatökur bankanna og verðbótaþátt-
ur lána hefiir verið svo riflegur að verð-
bólguskömmin hefúr aldrei náð þeim
upphæðum. Kunnáttumenn í útreikn-
ingum sjá til þess að sauðsvartur almúg-
inn heldur alltaf að vextir og verðbóta-
okur fylgi svona í humátt á eftir
ófreskjunni, sem allir þykjast vera á
móti, en alltof margir græða samt á. En
verðbólgan og bankakerfisbólgan hafa
löngnum haldist dyggilega í hendur og
er bágt að sjá fyrir stjómmálamenn og
aðra leikmenn hvor er skrefi á undan
hvetju sinni.
Erfiður kækur
Fyrir flesta eru það gleðitiðiðndi og fyr-
irheit um betri tíð ef unnt reynist að
hemja verðbólguna og halda henni inn-
an þeirra marka að íjárhagur heimila og
íýrirtækja sé ekki eitt allsheijar lottóspil
þar sem guð og lukkan ræður verðgildi
pappíranna.
Aðrir missa spón úr aski sínum og velt-
ast hjálparvana á efriahagssvellinu ef
jaihvægi kemst á og verðgildi og verð-
mætamat verða innan seilingar mann-
legs skilnings.
Hjá mörgum er það kækur að æsa upp
dýrtíð í skjóli verðbólgu. Hækkanir og
vöru og þjónustu ffamyfir allar vísitölur
er algengt fyrirbæri. Sölumenn vöru og
þjónustu er svo vanir að hækka fJamlag
sitt ofl á ári, að þeir halda áffam að troða
dýrtíðarhjólið hvað sem öllum öðrum
efhahagsstaðreyndum líður.
Upplýsingar frá verðlagseffirliti verka-
lýðshreyfmgarinnar sýna glöggt að dýr-
táðin er fullspræk og enn á fleygiferð
þótt verðbólgan sé orðin mesti aumingi.
Ævintýri
Hér áður fýrr var verðbólgugróðinn
ofsalegur á þeirri sælu tíð þegar verðlag
tók stökkbreytingum og þeir sem hötðu
aðgang að fjármagni létu strika yfir
skuldir sínar með gengishröpum og
vaxtameðgjöf. Eignatilfærslunum er
helst að líkja við ævintýrið um Ali Baba
og hina fjörutíu ræningja.
Svo var farið að verðtryggja og stund-
um að stoppa verðbólguskrúfuna. Þá
fóru skuldimar að aukast eftir því sem
oflar var borgað af þeim og skuldaramir
rúðir inn að beini og peningastofhanim-
ar að græða og ávöxtunarfýrirtæki tóku
að gerast umfangsmikil.
Gjaldþrot og offjárfestingar fýlgdu í
kjölfarið og sér enginn fýrir endann á
þeim ósköpum öllum því þrátt fýrir
verðtryggingar em ótrúleg margir fastir
í gamla verðbólgufarinu og halda að
þeir græði ósjálfkrafa á að taka lán.
Margir opinberir og óopinberir eru
meira að segja svo snarruglaðir að halda
að erlend lán borgi sig alltaf hvemig svo
sem þeim er varið.
Gamla verðbólgufárið er svo þrálátt að
það tekur meira en áratug að komast
fýrir einkenni sjúklingana sem ómögu-
lega geta aðlagast eðlilegu efhahags-
ástandi.
Bankar og aðrar fjármálastofhanir þola
ekki efnahagslegt jafhvægi. Áður bun-
uðu allir peningar út úr þeim með nei-
kvæðum vöxtum en með verðtryggingu
og háum vöxtum þar ofan á er allt að
fara í stikk og sto vegna þess að pening-
ar streyma inn en sífellt færri verða
borgunarmenn íýrir að greiða af lánum.
Við þessu eru ekki önnur ráð en að
húrra verðbólgunni upp á ný.
Hún er eina efnahagslögmálið sem
peningapassarar og framkvæmdamenn
þessa lands skilja. Jafhvægi og siðleg
meðferð Ijánnuna er þeim lokuð bók.
OÓ