Tíminn - 24.03.1990, Blaðsíða 2

10
HELGIN
Laugardagur 24. mars 1990
r bvrvrxoo i nnr
LEGSTAÐUR JÓNASAR HALLGRÍMSSONAR
IID
F élagsmálaskóli
Framsóknarflokksins
Þórðurlngvi
Halldor
Ásgrfmsson
Hermann
Sveinbjörnsson
Jón Kristjánss.
Sigrún
Magnúsdóttir
Steingrímur
Hermannsson
Dagskrá:
Siguröur Geirdal
Guömundur
Bjarnason
Ásta R.
Jóhannesdóttir
Mánudagur 26. mars
Kl. 20.00 Umhverfismál - málefni framtíðar
Hermann Sveinbjörnsson aðstoðarmaður sjvarútvegsráð-
herra
Kl. 21.30 Alþjóðastjórnmál - þróun
Ásta R. Jóhannesdóttir,
form. utanríkismálan. Framsóknarflokksins
Miðvikudagur 28. mars
Kl. 20.15 Stjórnsýslan - uppbygging
Þórður Ingvi Guðmundsson, stjórnsýslufr.
Kl. 21.30 Stjóm fiskveiða - framtíð sjvarútvegs
Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegsráðherra
Fimmtudagur 29. mars
Kl. 14.00 Skoðunarferð um Alþingi
starf þess og uppbygging
Jón Kristjánsson, alþingismaður
Kl. 16.00 Stjómmál framtíðarinnar
ísland framtíðarinnar
Steingrímur Hermannsson, forsætisráðherra
Kl. 18.00 Afhending skírteina - skólaslit
Skráning þátttakenda fer fram í síma 91-24480 hjá
Agli Heiðari eða Þórunni Guðmundsdóttur.
Námskeiðsstaður: Nóatún 21, Reykjavík
t
Haukur Þorieifsson
fyrrverandl aðalbókari
Rauöalæk 26
verður jarðsunginn frá Dómkirkjunni þriðjudaginn 27. mars kl.
13.30. Þeim sem vildu minnast hans er bent á styrktarsjóð
Landakotsspítala og styrktarfélag lamaðra og fatlaðra.
Asta Bjömsdóttir
Gunnar Már Hauksson
Þorleifur Hauksson
Halla Hauksdóttir
Nanna Þórunn Hauksdóttir
t
Innilegar þakkir færum við öllum þeim sem sýndu okkur samúð
og vinarhug við andlát og jarðarför bróður okkar
Þorsteins Pálssonar
Bólstaðarhllö 5, Reykjavík
sem lést þann 7. mars síðastliðinn.
Einar Pálsson
Ingibjörg Pálsdóttir
Ástríður Pálsdóttir
ströngum reglum. Þar sem lík-
brennsla færi í vöxt hefði ekki mikla
erfiðleika í for með sér að jarða menn
á Þingvöllum 25 árum eftir andlát, en
sá tími væri nauðsynlegur til þess að
tiyggja fremiu- rétt mat á hveijum
beri að búa leg þama og raunar væri
greftrun ekki heldur örðug, þótt grafa
þyrfti upp kistur. Jónas sagði Norð-
menn hafa gert mikið af þvi að flytja
heim líkamsleifar ffægra manna, t. d.
hefði lík tónskáldsins Nordraaks,
sem samdi lagið við þjóðsöng Norð-
manna, verið flutt ffá Berlín til Osló.
A Þingvöllum væri gert ráð fyrir
fjörutíu gröfum. Ef til vill þyki
mönnum einkennilegt að tuttugu og
fimm ár eigi að líða áður en ákvörðun
er tekin um jarðsetningu á Þingvöll-
um, en betra ráð hafi Þingvallanefnd
ekki fundið.
Enginn nema Jónas tók til máls um
ffumvarpið. Var því síðan vísað til
allsherjamefudar deildarinnar og 2.
umræðu með ellefu samhljóða at-
kvæðum. Nefndarálit kom aldrei og
ftumvarpið mun ekki hafa komið aft-
ur á dagskrá Alþingis. I allsherjar-
nefhd efti deildar áttu þá sæti Láms
Jóhannesson, Bjami Benediktsson,
Bemharð Stefánsson, Steingrímur
Aðalsteinsson og Guðmundur í.
Guðmundsson. Sjálfstæðisflokkur og
Alþýðuflokkur höfðu haft samstarf
um nefhdarkosningar á því þingi, svo
sem venja er stjómarflokka.
Þar sem Jónas Jónsson minntist á
að þjóðargraffeiturinn á Þingvöllum
eigi að verða einskonar Westminster
Abbey, þá er ekki smátt hugsað, því
að á þeim eldfoma stað hvíla ýmsir af
ffægðarmönnum Breta ffá liðnum
öldum eða að minningamörk em um
þá í kirkjunni.
Matthías Þórðarson
fer utan
Matthías Þórðarson, þjóðminja-
vörður, hafði eins og flestir miklar
mætur á ljóðum Jónasar Hallgríms-
sonar og ritaði ítarlega ævisögu hans
og sá um útgáfu kvæða hans og ann-
arra rita, er út komu í fimm bindum
árin 1929 - - 1937 hjá ísafoldarprent-
smiðju. Matthías var hið mesta prúð-
menni, eljumaður, ákaflega vandaður
og bjó yfir mikilli þekkingu. Hann lét
margt til sín taka um dagana, m.a. er
hann höfúndur að gerð íslenska þjóð-
fánans. í aprílmánuði 1946 sam-
þykkti menntamálaráðuneytið að
Matthías skyldi sækja þing safn-
varða, sem halda átti í Stokkhólmi
30. maí — 2. júní það ár. í sambandi
við þá for barst talið að legstað Jón-
asar Hallgrimssonar og kvaðst þjóð-
minjavörður hafa í hyggju að athuga
þegar hann kæmi til Danmerkur á
heimleið ffá Svíþjóð líkumar á því að
finna mætti bein Jónasar, ef síðar yrði
að því horfið að flytja þau heim til ís-
lands, svo sem rætt hafði verið.
Þegar þjóðminjavörður kom úr ut-
anför sinni, kvað hann vera í ráði að
breyta innan tíðar kirkjugarði þeim,
sem Jónas hvíldi í, Assistentskirkju-
garðinum, í tijágarð og myndi þá
verða sléttað yfir leiðin og þau týn-
ast. Þá hefði hann og fengið vitneskju
um að þegar grafið var fyrir loftvam-
arskýlum í garði Nikulásarkirkju á
stríðsárunum hefðu bein ffá eldri
tíma en greftmnarári Jónasar reynst
mjög heilleg. Myndi jarðvegur þar og
í Assistentskirkjugarði vera svipaður
og mætti því ætla að töluvert fýndist
af líkamsleifúm Jónasar, ef til þeirra
væri grafið. En ef heimflutning ætti
að ffamkvæma, þyrfti hann að verða
áður en Assistentskirkjugarði yrði
breytt.
Að fengnum þessum upplýsingum
ræddi ég málið að beiðni Matthíasar
við menntamálaráðherrann, Brynjólf
Bjamason, og gat þess að Matthías
myndi fús að leita beinanna ef stjóm-
völd ákvæðu að svo skyldi gert. Ráð-
herra vildi ekki skipta sér af málinu,
og greindi ég þjóðminjaverði ffá þvi.
Forsætis — og utanrikisráðherra
Ólafi Thors barst bréf, dagsett 9. ág-
úst 1946 frá Siguijóni Péturssyni,
íþróttakappa á Álafossi og Ásmundi
Jónssyni ffá Skúfsstöðum. Var þar
lagt til að ríkisstjómin léti taka upp
og flytja heim á því sumri bein Jón-
asar Hallgrímssonar. „Þess mun að
vænta“, segir i bréfinu, „að leyfi til
að taka úr kirkjugarðinum í Kaup-
mannahöfn hinar jarðnesku leifar
Jónasar Hallgrimssonar verði því að-
eins veitt af kirkjugarðsstjóminni að
farið verði ffam á það af rikisstjóm
vorri eða sendiráði í Danmörku, og
viljum við því hér með leyfa okkur
að æskja þess að hæstvirtur utanríkis-
málaráðherra feli sendiráðinu að út-
vega slíkt leyfi, annast framkvæmd
verksins, upptöku þessara jarðnesku
leifa og flutning þeirra hingað. Virð-
ist æskilegast að fela þjóðminjaverði
að sjá um það. Kostnað við utanför
hans í þeim erindum mun mega áætla
um 3000 kr. Líti ríkisstjómúi svo á að
Jónasi Jónssyni var það kapps-
mál að fslendingar eignuðust
grafreit handa afburðamönnum
sínum, líkt og Bretar áttu í
Westminster Abbey.
hún geti ekki greitt út þá upphæð nú
upp á væntanlegt samþykki fjárveit-
ingavaldsins, óskum við að sjá um
greiðslu hennar, því að okkur er það
mikið áhugamál að þetta umrædda
verk verði ffamkvæmt nú í sumar, og
okkur er kunnugt um að þetta er inni-
leg ósk fleiri manna meðal þjóðar
vorrar.“
í þessu bréfi segir ennfremur: „Að
sönnu hafa tveir menn verið jarðsett-
ir í grafreit Jónasar Hallgrímssonar
eftir að hann var grafinn, hmn fyrri
1875 og fjögurra ára drengur með
þeim manni, en hinn síðari 1898, en
graffeitur þessi var fyrram tveggja
manna reitur og era því nokkrar líkur
til að ekki hafi verið hreyft við jarð-
neskum leifúm Jónasar, er hinar síð-
ari greftranir fóra ffam.“
Bréfi þessu fylgdi umsögn Matthí-
asar Þórðarsonar, dagsett sama dag.
Segir þar m.a.: „Mér er vel kunnugt
um legstað Jónasar, rannsakaði hann
fyrir mörgum áram, 1898, hvar hann
var og hvemig, annaðist um það að
hann var keyptur, er ég komst að því
að hann var aftur orðinn falur, hef
vitjað hans nokkram sinnum, síðast á
ártíð Jónasar á yfirstandandi ári. Mér
þykir líklegt að fást muni leyfi til
þess að jarðneskar leifar Jónasar
verði teknar þaðan svo sem nú er
málum komið og áformað er um
ffamtíð kirkjugarðsins, sem þessi
legstaður er í, en hitt mun mega telja
nokkram vafa undirorpið áður en
rannsókn legstaðarins hefúr farið
ffam, hvort þær muni verða fúndnar,
svo að fúlivíst sé. Eigi að síður þykir
mér best fara á því að sem nákvæm-
ust tilraun sé nú gerð til að leita
þeirra og flytja þær hingað, ef þær
finnast með vissu. Eftir skamman
tíma, örfáa áratugi, verður þess
sennilega enginn kostur að finna
ákveðna, sérstaka graffeiti í þessum
kirkjugarði, er honum hefúr verið
gjörbreytt. Verði mér falið af ríkis-
stjóminni að fara utan í sumar, eða
sem fyrst, til þess að reyna að ffam-
kvæma það, sem farið er fram á
þessu viðvíkjandi, mun ég leitast við
að gera það, því að ég er hlynntur
þessari hugmynd, svo sem ýmsir aðr-
ir, er áður hafa minnst á hana.“
Á umsögn Matthíasar ritaði forsæt-
isráðherra:
„Fellst á að fela M. Þ. bera ffam
ósk. Greiða kostnað ca. 4 þús.“ Síðan
fól forsætisráðherrra Matthíasi að
fara utan og annast upptöku og heim-
flutning beinanna. Jafnffamt var
sendiráðinu í Kaupmannahöfn sent
svohljóðandi símskeyti 13. ágúst ffá
utanrikisráðuneytinu: „Matthías
Þórðarson (á) föram (til) Danmerkur
vegna upptöku (og) heimflutnings
jarðneskra leifa Jónasar Hallgrims-
sonar. Felum sendiráðinu (að) reyna
(að) útvega leyfi hlutaðeigandi yfir-
valda (til) heimflutnings, ennffemur
(að) greiða nauðsynlegan kostnað
þ.á.m. dvalarkostnað þjóðminjavarð-
ar. Óskað (er) að sendiráðið hefjist
þegar handa. Símum þegar (við) vit-
um komudag þjóðminjavarðar (til )
Kaupmannahafhar.“
Greinargerð Matthíasar
í bréfi 21. september 1946 til for-
sætis — og utanríkisráðherra gerir