Tíminn - 28.03.1990, Blaðsíða 6
6 Tíminn
Miðvikudagur 28. mars 1990
Tímirm
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Gíslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason
Skrifstofur Lyngháls 9, 110 Reykjavík. Sími: 686300.
Auglýsingasími: 680001. Kvöidsíman Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttstjórar 686306, iþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning
og umbrot: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Mánaðaráskrift i kr. 1000,-, verö i lausasölu ( 90,- kr og 110,- kr. um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Boðskapur danska
ráóherrans
Utanríkisráðherra Dana, Uffe Elleman-Jensen, ritar
grein í Morgunblaðið í gær þar sem hann kemur á fram-
færi við íslendinga, fyrst og ffemst íslenska ráðamenn,
skoðunum sínum varðandi yfírstandandi samninga Frí-
verslunarsamtaka Evrópu (EFTA) og Evrópubandalags-
ins (EB) um svokallað Evrópskt efhahagssvæði (EES).
Boðskapur danska utanríkisráðherrans er skýr. Hann
dregur ekkert undan. Uffe Elleman- Jensen er að sínu
leyti prédikari á borð við gamla Grundtvig utan hvað
prédikun hans er með öfugum formerkjum og sögð ffam
í blíðum tóni veraldar- og alþjóðahyggju auðhringanna,
þegar Grundtvig karlinum var umhugað um danska
þjóðrækni og norræna rómantík og mælti til þjóðar
sinnar með þrumuraust.
Danski utanríkisráðherrann segir hreinskilnislega þá
skoðun sina að viðræður EFTA og EB um myndun Evr-
ópska efhahagssvæðisins eigi sér engan grundvöll eins
og nú er komið þróun Evrópumála. Alit hans er það, að
hræringamar í Austur- og Mið- Evrópu hafí kippt fótun-
um undan tillögum ffamkvæmdastjóra EB, Jacques
Delors, þeim sem hann boðaði í janúar 1989.
Orðrétt segir Uffe Ellemann- Jensen: „Það er aðeins
rúmt ár síðan (Delors) setti (tillögu sína) ffam, í janúar
1989. En einmitt þetta tímabil er mjög langt í Evrópu
nútímans. Sviðið hefur gjörbreyst, Evrópa er ekki söm
og fyrr. Þess vegna verðum við að spyija okkur hvort
hugmyndin sem lá að baki er Delors setti ffam tillöguna
sé ekki þegar orðin úrelt vegna rásar viðburðanna. Þess
vegna segi ég að Norðurlöndin verða nú að fara að huga
að aðild að EB.“
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra tekur orð
danska ráðherrans óstinnt upp og telur hann fara rangt
með hver afstaða Evrópubandalagsins sé til samninga-
mála þess og Fríverslunarsamtakanna. Að sjálfsögðu
hefur Jón Baldvin rétt fyrir sér í því að hinni opinberu
stefnu Evrópubandalagsins hefur ekki verið breytt um
það sem varðar tengslin milli þessara ríkjabandalaga.
Islenska utanríkisráðherranum er ekki láandi þótt hann
hafí orð á því og vilji andmæla danska ráðherranum á
þeim grundvelli.
Hvað sem því líður ætti hreinskilni Ellemanns-Jensens
og endurtekin ráðlegging hans til íslendinga að sækja
um aðild að Evrópubandalaginu að verða til þess að ís-
lenskir stjómmálamenn og ekki síst utanríkisráðherrann
lýsi þeim mun skýrar yfír því að íslendingar ætli hvorki
nú né síðar að ganga í Evrópubandalagið og muni held-
ur ekki gerast aðilar að Evrópska efhahagssvæðinu
nema fúllnægt sé skilyrðum sem felast í fýrirvörum
gagnvart ýtrustu hugmyndum Evrópusinna um eðli
þess.
Málflutningur danska utanrikisráðherrans er ekkert di-
plómatískt snakk, hann er beinskeyttur boðskapur um
að Islendingar geri það sem þeir ætla ekki að gera, þ.e.
að fara í fótspor Dana um að verða með í myndun
Bandaríkja Evrópu. Um það snýst allt þetta tal þegar til
kastanna kemur. Ef Uffe Ellemann-Jensen talar af góð-
um hug, svo hreinskilinn sem hann er, er jafhvíst að
hann er ekki nægilega kunnugur þjóðlegri afstöðu ís-
lendinga í þessu efni.
GARRI
Svaladans í leikhúsi
Gnn er Þjóðleikhúsið kninið á
dagskrá, en að þessu sinni hefur
Eiöur Guðnason, alþingismaöur,
sett fótinn fyrir fjöiritunaráætl-
unina, sem þegar hefur kostað
ríkið um á iimmta hundrað þús-
undir króna. Þingmaðurinn hefur
lagt fram þingsáiyktunartlllögu
þess efnis að hætt verði við breyt-
ingar á sal og svölum Þjóðleik-
hússins. Þá liggur fyrir Alþingi
frumvarp Ásgeirs Hannesar Ei-
ríkssonar um fríðun Þjóöleik-
hússins. Er þvi Ijóst að Alþingi
verður innan tíðar að taka af-
stöðu tU þess hvort handaverk
Guðjóns Samúelssonar eru talin
einhvers virði, eða hvort fjölrit-
unarlýður og nýungagjarnt leik-
aralið á aö fá sér bættan upp
skort á andagift með því að rusi-
ast í svölum leikhússins.
Lokaður klúbbur
Þótt íslenskt leikhús þurfl af
nokkrum vanefnum að keppa við
tvær sjónvarpsstöðvar um flutn-
ing leikins efnis, verður sú sam-
keppni ekki auðvelduð með stór-
felldri breytingu á Þjóðieikhúsinu
og nýrri vígslu handa snillingum
samtímans. Sagt hefur verið að
nær væri að eyða peningunum í
að efla leiksýningar í húsinu og
má það rétt vera. Það verður þó
ekki gert með liði sem einblinir á
breytingar á húsinu til bjargar
sér en hirðir minna um að boða
gjörbyltingu á leíkritavali. Vel má
vera aö erfiðaðar sé nú að finna
haldbæra samkeppnisleið fyrir
leikhúsið en áður var, og þvi verði
að taka mcð i reikninginn að kröf-
urnar séu meiri núna. En það
bætir náttúrlega ekki úr skák, að
á sama tíma og örðugleikur leik-
hússins fara vaxandi skuli leik-
húsið, þ.e. cfnisvalið og áferð þess
skuli verka eins og lokaður klúbb-
ur, sem hafi þann helstan áhuga á
leikhúsi að nota það tU uppeldis í
þjóðfélagshugmyndum, sem eng-
an varðar um lengur, nema
nokkra þá aðila sem lokast hafa
inni í trú sinni.
Ræflastefnan
Sem betur fer á Þjóöleikhúsið
opinbera sögu í verkefnavali, sem
talar sínu máli. Ekki þarf annað
en rifja upp hundshausinn, scm
gáfumennirnir í Reykjavík settu
“PP» þegar My fair lady var sett á
svið. Þáverandi leikhússtjóri varð
að setja æru sína að veði fyrir því
að það svaraði kostnaði að setja
upp svona „prump“ stykki. Hann
varð að veðsja eigin hús til að
hægt væri að halda áfram. Svo
sannfærðír voru gáfumennirnir
og tollheimustjórarnir um að allt
væri að fara á liausinn i leikhús-
inu. Nema hvað; hin fagra frú
varð eitt glæsilegasta stykkið sem
Ieikhúsið hefur sett upp í fögurra
áratuga sögu sinni. En það var
ekki pólitísk leikrit til þess skrifað
að sýna hvað hugmyndafræðin
gerði fyrir fátæklinga.
Ræflastcfnan í leikhúsinu hef-
ur leikið okkur venjulega áhorf-
cndur þannig að hvorki þarf að
fara úr fjósgailanum til að sitja
frumsýningar né búast við mikilli
list innan um alla eymdina á svið-
inu. Helst er að menn grípi til
Shakespeare þegar Ólafi Hauki
linnir, en leikrit eftir hann er ein-
mitt að falla í Borgarleikhúsinu
þessa daga af þvi fólld vill hafa
eitthvað bjartara til að horfa á en
daglega fæðu sina. í þessu ástandi
þykir ieikhúsfólki ágætt að geta
hvílt sig á daglegri mæðu með þvi
að ráðslaga um hvort færa eigi til-
teknar svalir upp eða niður. Það
skortir sem sagt ekki forgangs-
verkefnin í ieikhúsinu.
Sullast í
vandamálum
Þeir Þjóðleikhússtjórar, sem
komið hafa eftir Guðlaug Rósin-
kranz, hafa ekkert unnið til að
halda uppi góðum orðstír. Annar
þeírra situr nú í sjónvarpinu til að
gera það lciðinlegt og sýnir m.a.
barnamyndir í laugardagsdag-
skrá. Auk þess virðist hann hafa
mikinn áhuga á ýmiskonar sosial
vandamálum, sem hann heldur að
sé skemmtidagskrá. Hinn situr í
leikhúsinu og er að basla við að
sýna verk sem engan varðar um
og enginn man stundinni lengur.
Þetta eru nú kallar sem blakta.
Svalamál Þjóðleikhússins eru
alveg sér á parti. Þau er einskonar
bilun, sem verður að vera, vegna
þess að fólk hcfur ekkert þarfara
aðgera. Það er því rökrétt af Eiði
Guðnasyni, að flytja þingsálykt-
unartillögu um að láta svalírnar í
friði. Leikhúsfólk á ekkert sökótt
við Guðjón Samúelsson og það
ætti í verkefnavaldi að halda
minningu Guðlaugs Rósinkranz i
heiöri. En af því þetta er virðing-
arlítið fólk varðar það ekkert um
þessa menn. Það heldur eflaust
áfram aö sullast með þjóðfélags-
vandamálin uppi á sviðinu eins og
því sé skylt að flytja þar leiðara úr
Prövdu. Nú mun sjást hvort AI-
þingi metur einhvers þetta hús,
burtséð frá leikverkunum.
Garri
Stórskaðlegt G-framboð
Framboð G-listans mun stór-
skaða Alþýðubandalagið, segir í
ályktun Æskulýðsfylkingarinnar
sem í eru ungir allaballar. Þeir ætla
að ganga til liðs við Nýjan vettvang
til að velgja Reykjavíkuríhaldinu
undir uggum.
Það eru ný og óvænt tíðindi að
ftamboð stjómmálaflokks muni
stórskaða hann og að heilt flokksfé-
lag hlaupi undan merkjum til að
styðja annan stjómmálaflokk, en
heldur samt áfram að vera í sínum
gamla flokki er hundalógík.
En rökin fyrir tilveru Alþýðu-
bandalagsins yfirleitt em ef til vill
ekki beysnari en svo að unga
flokksfólkinu fmnst það á við pólit-
ískt stórslys ef flokkurinn ætlar sér
að taka þátt í stjómmálaþrasinu upp
á eigin spýtur með því að bjóða
ftam í almennum kosningum.
í rauninni er ekkert athugavert
við það þótt allaballar hafi sívax-
andi skömm á Flokknum sem eitt
sinn var og treysti honum ekki til að
laða til sín atkvæði eða taka sjálf-
stæðan þátt í pólitík. Hitt er undar-
legra ef þetta fólk heldur að flokks-
stofhun með öðm áhugafólki um
pólitík og ftamboð á vegum annarra
lista en G-lista sé eitthvað allt annað
en flokkspólitísk þátttaka í stjóm-
málavafstrinu.
Meðvituð útvíkkun
Sigrún Magnúsdóttir.borgarfúll-
trúi, hefur bent á það með réttu, að
samtök fólks um að bjóða ftam
sameiginlegan lista i kosningum,
em ekkert annað en stjómmála-
flokkar, hvaða nafn sem þeim er
gefið.
Fordæmi em um svona rakalaus-
an tvískinnung í því fúlltrúalýðræði
sem við búum við. Samtök um
kvennalista veifar því eina tré að
þau séu ærði, betri og göfugri en
önnur stjómmálasamtök og hátt yfir
þau hafin og byggja aðskilnaðar-
stefnu sína á háu siðgæðismati á
sjálfúm sér og halda því blákalt
fram að þau séu ekki flokkur.
Alþýðufloldcurinn í Reykjavík
hefur í raun lagt sjálfan sig niður
þótt enn kunni einhver flokkfélög
að starfa að nafninu til. Flokkurinn í
kjördæmi Jóns Sigurðssonar, Jó-
hönnu og Jóns Baldvins er orðinn að
stjómmálaflokknum Nýjum vett-
vangi, þar sem allaballar munu etja
kappi við krata í prófkjöri um von-
arsætin í borgarstjóm.
Ráðherragengið í Reykjavíkur-
kjördæmi mun samt starfa áfram í
ríkisstjóm í nafhi Alþýðuflokksins
og þingflokksformaðurinn mun
tæpast ljá máls á meðvitaðari út-
víkkun á þeirri deild kratanna sem
undir hann heyrir.
Þvers og kruss
Uti í heimi eiga kommúnistar
erfitt uppdráttar um þessar mundir
og munu væntanlega berast fréttir af
þvi til Islands innan tíðar, í síðasta
lagi með vorskipum. Þangað til
munu það vera almælt tiðindi að
niðurbrot Berlínarmúrsins og kosn-
ing Havels í forsetaembætti Tékkó-
slóvakíu séu einstakur sigur sósíal-
ismans eins og séríslensk túlkun á
þeim atburðum er.
Kosningaúrslit í fyrrum komma-
rikjum sýna að sveiflan ffá alræðinu
er mun meiri en nokkur bjóst við.
Sósíaldemókratar komast varla á
blað en var áður spáð verulegu
fylgi. Grunur leikur á að fyrrverandi
kommar séu að hreiðra um sig í nýju
valdakerfi og m.a. í sósíalistaflokk-
um og þar með hafnar allur almenn-
ingur þeim flokkum. Krafan er að
kommar og fylgifiskar þeirra hverfi
á brott úr pólitík og valdaaðstöðu.
Þeir voru ekki hrópaðir niður og velt
úr sessi til þess að læðast aftur bak-
dyramegin inn í pólitíkina.
Vera má að það sé einhver and-
blær frá svona viðhorfum sem ungu
allaballanir finna og undirmeðvit-
tmdin segir þeim að það sé stór-
hættulegt fyrir Allaballaflokkinn að
bjóða fram lista i eigin nafni til
borgarstjómarkosnúiga. Söfnuður-
rnn er nefhilega hvorki finn né
menningarlegur lengur og hefúr yf-
irleitt ekki af neinu að státa þótt ein-
stakir meðlimir fái stundum hroka-
köst af gömlum vana.
Hitt er svo annað mál, að erfitt er
að koma auga á hvað kemur krötum
til að leggja sjálfa sig niður og ger-
ast „þverpólitískir“ og sitja uppi
með allaballa í efstu sætum á lista
sínum.
En þegar allt kemur til alls er það
kannski líka póliktísk stefna að vera
þversum. En sú stelling hefiir yfir-
leitt ekki þótt gæfúleg til þessa.