Tíminn - 28.03.1990, Blaðsíða 14

14 Tíminn
Miövikudagur 28. mars 1990
Barði Friðriksson hrl.
Ég óska að hefja mál mitt á spum-
ingu um hvort íslenska jámblendifé-
lagið hf. sé orðið gott fyrirtæki og
hvaða skilyrði þurfi almennt að upp-
fylla til að fyrirtæki teljist gott.
í fyrsta lagi þarf fyrirtæki að vera
fjárhagslega öflugt.
í öðm lagi þarf það að skila hagnaði
í öllu venjulegu árferði.
í þriðja lagi þarf það að hafa í þjón-
ustu sinni starfsfólk, sem er reiðubú-
ið að aðstoða hvert annað og er sam-
taka um að sinna öllum þeim verk-
efhum sem á hverjum tíma þarf að
leysa.
í fjórða lagi þarf fyrirtæki að hafa til
að bera þann frumkvæðisdugnað eða
neista sem nægir í vaxtarbrodd sem
eigendur geta bundið við vonir um
bættan hag og þykir sæmd í að eiga
hlut að.
Loks þarf fyrirtæki eftir mætti að
vera og hafa vilja til að vera liðtækur
þátttakandi í atvinnuuppbyggingu og
atvinnuþróun.
Við sem hér sitjum emm saman
komin til að halda 15. aðalfund ís-
lenska járblendifélagsins hf. vegna
ársins 1989, sem er ellefta rekstrarár
félagsins.
Sem formanni stjómar hlutafélags-
ins er mér sérstök ánægja að gera það
að meginefni ræðu minnar hér á
fundinum að færa að því rök að Jám-
blendifélagið fúllnægir eins og það er
nú í stakk búið öllum þeim skilyrðum
sem ég rakti til að teljast gott fyrir-
tæki. Ég mun nú leitast við að finna
þessum orðum mínum stað.
Eins og fram kemur í þeim ársreikn-
ingum, scm hér em lagðir fram og
síðar verða kynntir nánar, er efnahag-
ur Jámblendifélagsins orðinn traust-
nska reikningnum var um sl. áramót
65,6% en skv. þeim norska 49,9%.
Félagið fúllnægir þannig skilyrðum
um traustan efnahag.
Afkoma félagsins sl. ár var góð.
Hagnaður ársins skv. íslenska reikn-
ingnum varð 323 milljónir króna en
52,3 milljónir norskra króna í þeim
norska. Þetta er að sönnu lakari af-
koma en 1988. Engu að síður ágætur
hagnaður eða um 12% af veltu í ís-
lenska reikningnum og tæp 16% skv.
þeim norska. Af afkomu ársins má
ráða að fyrirtækið mun skila hagnaði
við allar venjulegar aðstæður.
Þriðja skilyrðið, sem ég ræddi um
hér að framan, var um gott og sam-
hent starfsfólk. í bókinni Spámannin-
um eftir Kahlil Gibran segir meðal
annars í kafla um vinnuna, hversu
þýðingarmikið er um affaksturinn
með hvaða hugarfari hver og einn
starfar. Þar segir: „Ef þú kremur vín-
berin með ólund blandar þú vínið
eitri.“ En hér á Grundartanga er ekk-
ert gert með ólund, heldur með ljúfú
geði eins og glöggt kemur ffam í af-
rakstri vinnunnar.
Fyrirtækið framleiddi á árinu tæp-
lega 3% meira kísiljám en metárið
1988. Á árinu barst ekki ein einasta
kvörtun frá kaupanda um að á skorti
um gæði eða örugga afgreiðslu. Við-
skiptamönnum er ljóst, að efnið frá
Islandi er fyrsta flokks og hafa lýst
ánægju sinni með það og önnur við-
skipti sem þeir hafa átt við félagið.
Slíkur árangur næst ekki nema allir
leggi sig fram og ég fúllyrði að hér er
það gert.
Þá kem ég að íjórða atriðinu um
neistann eða vaxtarbroddinn. Við,
sem tækifæri höfúm til, fylgjumst
spennt með því sem hér er að gerast.
Hugvitsmönnunum hér er alltaf að
hugkvæmast eitthvað nýtt, breytt og
bætt. Ávextimir hafa þegar skilað sér
með því m.a. að auka afköst verk-
smiðjunnar úr 55 þúsund tonnum
Útdráttur úr ræðu
stjómarformanns á
aðalfundi íslenska
jámblendifélagsins
hf. 21. mars 1990.
eins og i upphafi var áætlað að hún
gæti mest ffamleitt í rúmlega 72 þús-
und tonn sl. ár. Og þessi sívakandi
áhugi um nýtt, breytt og bætt mun
ffamvegis skila sér í vexti fyrirtækis-
ins og fjárhagslegum ávinningi. Við
teljum því að neistinn sem þetta fyr-
irtæki mun vaxa af sé orðinn að loga
sem vonandi verði síðar að báli sem
brenni til að ylja og hvetja til dáða,
einnig hjá öðmm fyrirtækjum.
í tengslum við skilyrðið um hlut-
deild góðs fyrirtækis í atvinnuþróun
þjóðar sinnar vil ég segja þetta: Þeg-
ar Islenska jámblendifélagið hf. var
stofnað var eingöngu gert ráð fyrir að
verksmiðja þess á Gmndartanga
framleiddi jámblendi. Þegar fjár-
hagslegt bolmagn fyrirtækisins óx
þótti framkvæmdastjóra þess hins
vegar einsýnt að það gæti og ætti að
taka þátt í uppbyggingu nýrra at-
vinnugreina. Sendi hann með góðu
Baröi Friðiksson.
samþykki og raunar hvatningu ís-
lensku stjómarmannanna og sam-
þykki hinna erlendu erindi um þetta
til Jóns Sigurðssonar iðnaðarráðherra
2. janúar 1989. Árangur þessa var
tvær og hálf lína af lögum útgefnum
9. maí 1989, sem bættust við 1. grein
gildandi laga um jámblendiverk-
smiðju í Hvalfirði. Greinin er svo-
hljóðandi: „Hlutafélaginu er enn-
fremur ætlað á eigin vegum, með
þátttöku í öðmm félögum eða með
stofnun dótturfyrirtækja að tryggja
vöxt fyrirtækisins með arðvænlegum
fjárfestingum í öðmm greinum at-
vinnurekstrar.“
Jámblendiverksmiðjan á Gmndartanga.
loga
Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra
flutti ffumvarpið og ber að þakka
honum það. Hann hefur frá því hann
kom til starfa sem iðnaðarráðherra
sýnt þessu fyrirtæki áhuga og happa-
sæla góðvild.
Jámblendifélagið hefúr þegar nýtt
sér þá möguleika sem felast í hinni
nýju lagagrein og á nú hlut í fjómm
fýrirtækjum sem verið er að byggja
upp og em álitleg rótarskot i land-
námi nýs atvinnurekstrar. Mér er til
efs, að sum þessi fyrirtæki hefðu
komist á laggimar án Jámblendifé-
lagsins.
Ömgglega verður haldið áffam á
þessari braut. Þá vil ég geta þess að
félagið hefúr haldið áffam góðri sam-
vinnu við Háskóla íslands og stofn-
anir hans og fleiri rannsóknarstofn-
anir í þágu atvinnuveganna. Liður í
þeirri starfsemi var að kosta sérstakt
tímbundið prófessorsembætti í eðlis-
ffæði þéttefnis við Háskólann. Af
ffamansögðu sést að Jámblendifélag-
ið treður að ýmsu leyti ffemur fáfam-
ar slóðir í atvinnuþróun. Það leggur
rannsóknum lið, tekur að vandlega
íhuguðu máli áhættur í nýjum at-
vinnugreinum og sýnir þannig eftir
megni fmmkvæði og liðveislu sem
oft skortir þegar þróa skal nýja at-
vinnustarfsemi hérlendis.
Að öllu því samanlögðu sem ég hef
rætt um hér að ffaman tel ég mig með
góðum rökum geta lýst þeirri skoðun
minni við ykkur fúlltrúa hluthafa í fé-
laginu að ekki verður betur séð en að
umbjóðendur ykkar eigi gott fyrir-
tæki þar sem íslenska jámblendifé-
lagið hf. er.
Stjóm Jámblendifélagsins hefúr á
fúndi sínum fyrr í dag Qallað um af-
komu fýrirtækisins, stöðu þess og
horfur, sem stuttlega er lýst í hinni
prentuðu ársskýrslu stjómar, sem hér
er lögð fram til umræðu og af-
greiðslu. Við höfum orðið sammála
um að leggja til við hluthafa að arð-
greiðsla vegna ársins 1989 verði 5%
af nafnverði hlutafjár eins og það
hefúr verið aukið.
Ég þakka líka fyrir fallega og góða
píanóið sem þið gáfuð fyrirtækinu.
Ég á ekki orð til að þakka þessa fal-
legu og rausnarlegu vináttu- og
menningargjöf.
Neistinn orðinn að
LESENDUR SKRIFA
Alheimslíf og aldaskiptin miklu
Hnettir í alheimi
Stundum gerum við skiptingu á
heiminum þannig að við tölum um
landið okkar, ísland, og svo önnur
lönd. Hér er ólíku saman að jafna
hvað stærð snertir, en á hinn bóginn
er margt sameiginlegt með landinu
okkar og öðmm löndum: Alls staðar
er hliðstætt fólk, gróðurfar og dýralíf,
þrátt fyrir allan mun og að fjölbreytni
lífsins sé að vísu meiri en lítil í hinum
ýmsu löndum heims.
Svipað mætti segja um alheiminn.
Við tölum um stjömuna okkar, Jörð-
ina, og sólhverfíð okkar og svo aðrár
stjömur. Hér er um enn ólíkari sam-
jöfnuð að ræða, hvað stærð og fjölda
snertir, og víðáttur allar.
Sólhverfi okkar (sólin og reiki-
stjömur hcnnar, ásamt tunglum, hala-
stjömum o.fl.) er hluti geysiviðáttu-
mikillar stjömuþyrpingar sem er um
100 milljónir ljósára í þvermál og tel-
ur um 100 þúsund milljónir sóla.
Þessa miklu stjamhvirfmgu köllum
við vetrarbraut.
Þó er þessi mikla stjamhvirfmg að-
eins lítið brot af vetrarbrautaskara
vlðgeimsins og hafa stjömufræðing-
ar fundið um 100 þúsund milljónir
slíkra eða álíka fjölda og allar sól-
stjömur vetrarbrautarinnar saman-
lagt.
Mönnum hefur tekist að færa efna-
ffæðina út til stjama og annarra vetr-
arbrauta og vita nú að allt efni al-
heimsins er sama eðlis og efni jarðar-
innar, sömu frumefhin em alls staðar
meginuppistaða efnisheimsins. Og
alls staðar ráða sömu náttúrulögmál.
Líf í alheimi
Það má því telja alveg víst að einnig
á sviði lífsins ráði sömu eðlislögmál
um allan heim. Þau að allar lifandi
verar séu af efni gerðar, þessu sama
efni sem er uppistaðan í sólum og
jarðstjömum um veröld alla og að
stjömur séu heimkynni lífsins í öllum
alheimi.
Og eins og sólimar era misjafnlega
langt komnar á þróunarferli sínum
um milljarða ára, eins mun lífið og
lífveramar í alheimi vera mjög mis-
jafnlega á veg komnar á þroskabraut
sinni sem einnig hefúr tekið milljarða
ára hjá sumum þeirra.
Alveg má telja víst að sumar lífver-
ur sem þróast hafa á framabraut um
milljónir og milljarða ára, muni hafa
náð þeim þroska í fegurð og mætti,
visku og góðvild, að sannlega megi
guðir teljast, og raunar langt umfram
þær guðahugmyndir sem við jarðar-
búar höfúm nokkum tíma getað
ímyndað okkur eða sett okkur fyrir
hugskots sjónir, enda munu slíkar
verar komnar nær óendanlega langt
fram yfir mannsstigið eins og við
þekkjum það og líklegt má þykja og
sennilega alveg víst að ríki slíkra há-
þroskavera séu ekki aðeins bundin
einstökum hnöttum hér og þar, held-
ur að ríki þeirra nái yfir heilar vetrar-
brautir þar sem allir íbúamir séu al-
samstilltir, myndi fúllkomna lífheild
þar sem allt er fagurt og fúllkomið og
enginn ófúllkomnun sé þar nokkurs
staðar fyrir hendi. Og þar sem svo
hagar til mun einnig vera um að ræða
alsamband þessara háþroska mann-
kynja fleiri eða færri vetrarbrauta.
Lífgeislunin, lífsambandskrafturinn,
mun hér vera sá tengiliður sem sam-
einað getur og brúað bilið milli hinna
fjarlægu hnatta og vetrarbrauta.
Það sem hér er vikið að era ekki
Myndin sýnir nokkrar vetrarbrautir,
hveija með sína lögun. Hver ein vetr-
arbraut er eins konar alheimseyja þar
sem hundruð milijóna stjama eru
hugarórar einir, úr lausu lofti gripnir:
Öll rök hníga að því að hér muni rétt
til getið. Margvíslegar ábendingar í
þessa átt hafa einnig komið fram hjá
trúarhöfúndum ýmissa landa á ýms-
um tímum, þótt óljóst hafi verið orð-
að og lítt verið skilið, meðan alsam-
band lífsins hafði ekki verið upp-
götvað. (Lesum t.d. „Aðra
uppgötvunarsögu" Helga Pjeturss í
Nýal.) En í seinni tíð hefúr einnig
margt verið talað fyrir miðilsmunn
sem ótvírætt bendir til þessarar áttar.
Við jarðarbúar stöndum höllum fæti
í lifsbaráttu okkar meðan við enn er-
um ekki virkir og vitandi þátttakend-
ur í hinum framsæknu lífssambönd-
um alheimsins, þeirra mannkynja
sem stöðugt sækja ffam til aukinnar
farsældar öllum til handa og sem
leggja sig ffam um að koma illa sett-
um mannkynjum (eins og okkar) á
rétta braut. Okkar er að þiggja þessa
viðleitni og styðja hana, okkur sjálf-
um til farsældar og vera þar með en
ekki á móti, eins og jafnan hefúr ver-
ið raunin á allt til þessa.
En nú era.breyttir tímar. Við getum
ekki lengur skotið okkur á bak við þá
afsökun að við vitum ekki betur:
Uppgötvun sú sem hér á landi var
gerð og kynnt á fyrri hluta þessarar
aldar um samband lífsins, mun greiða
leiðina til farsælla lífs, öllum jarðar-
búum til handa. Hér vantar aðeins
aukinn skilning og aukinn stuðning
við hið mikla mál, svo hin áríðandi
aldaskipti geti náð fram að ganga.
Ingvar Agnarsson