Tíminn - 14.03.1990, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 14. mars 1990
Tíminn 5
Um 60-70 börn sem eiga við mjög alvarleg hegðunarvandamál að stríða byrjuðu í skóla í haust. Börnin eru mjög
árásargjörn og kunna ekki að umgangast önnur börn:
Sex ára börn skalla í
andlit bekkjarfélaga
„Á undanfömum ámm hafa verið
haldnar ráðstefnur erlendis um þessa
nýju kynslóð bama, við getum sagt
nýja tegund barna. Sumar þessara
ráðstefna hafa borið yfirskriftina
„The fighter child“ (bardagabamið).
Um em að ræða böm sem era mjög
hömlulaus og árásargjöm. Þau beita
líkamleg ofbeldi miskunnarlaust.
Greinilegt er að þau yfirfæra sumt af
því sem þau sjá i sjónvarpi yfír í
leiki sína. Við era að eram að fá inn
í sex ára bekkina börn sem skalla
bekkjarfélagana í andlitið og sparka
í þau með karate brögðum."
Þetta sagði Arthur Morthens, sér-
kennslufulltrúi á Fræðsluskrifstofu
Reykjavíkuramdæmis í samtali við
Tímann. 1 síðustu viku vakti Svavar
Gestsson menntamálaráðherra at-
hygli á því í umræðum á Alþingi að
milli 60 og 70 börn sem byrjuðu
skólagöngu í grannskólum Reykja-
víkur í haust eiga við mjög alvarleg
hegðunarvandamál að stríða.
Kristín Tryggvadóttir, skólastjóri
Selásskóla í Reykjavík, var spurð
hvort að hér væru ekki einfaldlega á
ferðinni óþekktarormar sem allir
kennarar þekkja.
„Nei, þetta er allt annað munstur en
maður hefur áður þekkt og miklu al-
varlegra. Bömin ráða ekki við þetta.
Þau era mjög árásargjöm og kunna
ekki á nokkurn hátt að umgangast
aðra. Þau kunna ekki að taka tillit til
náungans og haga sér á ýmsan hátt
eins og pínulítil börn. Það er eitt-
hvað mikið að í sambandi við fé-
lagsþroska þessara bama. Við vitum
ekkert af hverju þetta stafar."
Skortir eitthvað upp á málþroska
hjá þessum bömum?
„Nei, í flestum tilfellum skortir
ekkert upp á greind né málþroska.
Það vantar hins vegar mikið upp á
félagsþroskann. Ég er búin að kenna
lengi, en ég hef aldrei vitað að lítil
börn láti svona.“
Getur verið að þessi böm hafi ekki
umgengist önnur böm nema að tak-
mörkuðu leyti áður en þau byrjuðu í
skóla?
„Við höfum einmitt mikið velt því
fyrir okkur. Það er mikið búið að
rannsaka þessi böm og kanna ýmis-
legt í sambandi við þau, en við vit-
um ósköp lítið um orsakir þessarar
hegðunar.“
Kristín sagði ekki hægt að greina
að íjölskyldur þessara bama ættu við
einhver þau vandamál að stríða sem
skýra hegðun barnanna. Hún sagði
að sér virtist bömin koma frá góðum
heimilum. Það hafi hins vegar eitt-
hvað farið úrskeiðis i uppeldi þeirra.
Kristín sagði að það þyrfti að rann-
saka þessi böm betur því hún sagðist
óttast að á næstu áram kæmu í skól-
ana fleiri börn með svipuð vanda-
mál. Hún sagði t.d. ekki ljóst hvort
að börnin hegðuðu sér eins heima
hjá sér og þau gera í skólanum. Hún
sagði hugsanlegt að ofbeldið sem
bömin sýna í skólunum brytist fram
þegar þau koma úr vernduðu um-
hverfi heimilisins.
„Hjá okkur í Selásskóla, sent er
frekar lítill skóli, er þetta mikið
vandamál m.a. vegna þess að sér-
kennslukvótinn er svo lítill. Við get-
um ekki ráðið sérstaka manneskju í
að sinna þessum börnum. Skólinn
hefúr raunveralega takmarkaða getu
til að sinna þeim. Það sem þarf að
gera fyrir þessi börn er að kenna
þeim að umgangast önnur börn og
fullorðið fólk. Það er hins vegar
mjög erfitt að hafa þau inni í al-
mennum bekk.“
Er það útilokað?
„Já, nánast er það. Það bitnar svo á
hinum bömunum því að þessi börn
taka alla orku bæði kennarans og
hinna bamanna.“
Heldur þú að þessi böm nái að yfír-
vinna vandann?
„Já, við erum að vona það. Það
kostar hins vegar mikla vinnu og
krefst náins samstarfs milli skóla og
heimila. Raunverulega kostar þetta
meiri vinnu en skólinn megnar eins
og hann er rekinn í dag. í Selásskóla
neyðist kennari barnanna að sinna
þessu starfi á kvöldin.“
Áslaug Brynjólfsdóttir, fræðslu-
stjóri í Reykjavíkuramdæmi, sagði
að vandamálið snérist í raun um
stærri hóp bama en 60-70 böm. Ur
dagvistunarkerfmu hefðu komið stór
hópur sem ætti við mikla erfiðleika
að stríða. Búið væri að skilgreina
þeirra vanda og þeim væri sinnt sér-
staklega. Hins vegar væri stór hópur
barna þar fyrir utan sem ætti við
svipuð vandamál að etja. Áslaug
sagði að þessum bömum hefði ekki
verið sinnt sem skildi, þeirra vandi
hefði ekki komið í ljós fyrr en í
haust þegar þau komu í skólana.
Áslaug sagði grunnskólann ekki
vera í stakk búinn til að takast á við
það verkefni sem honum er ætlað að
sinna samkvæmt grannskólalögum.
„Grannskólinn er vanræktur eins
og sést m.a. af því að skóladagur
grannskólabama hefur styst. Hann
var t.d. lengri fyrir 20 áram. Skóla-
dagur yngstu bamanna er fárán- lega
stuttur. Áður bættu heimilin upp
stuttan skóladag bamanna, en nú er
þetta breytt."
Áslaug sagði að foreldrar hefðu
ekki eins mikinn tíma til að sinna
bömunum og áður var. Það væri erf-
itt að snúa þeirri þróun við og því
væri mjög brýnt að lengja skóladag
grannskólabama. Áslaug sagði að ég
dag væri ástandið þannig að bömin
væra hluta úr degi í skóla og væra
síðan send i pössun.
Arthur Morthens, sérkennslufull-
trúi tók undir með Áslaugu og sagði
að búið væri að færa fjármagn frá
grunnskólunum til framhaldsskól-
anna. Það kæmi niður á bömunum.
Arthur var spurður hvort hér væri á
ferðinni mjög alvarlegt vandamál.
„Já, ég tel það vera. Islenskt samfé-
lag hefur ekki verið hliðhollt böm-
um og afleiðingamar eru að koma í
ljós. Við eru að fá inn í skólana ung
böm sem eiga við mikla félagslega-
og tilfinningalega erfiðleika að
stríða. Stórborgarbragur Reykjavík-
ur er farinn að hafa gríðarleg áhrif á
uppeldisskilyrði bama. Sjónvarpsgl-
áp fer mjög vaxandi, samtímis sem
bóklestur fer minnkandi. Langur
vinnudagur foreldra, sérstaklega for-
eldra smábama, gerir það að verkum
að foreldrar hafa minni tíma til að
sinna bömum. Allt hefúr þetta veru-
leg áhrif.“
Telur þú að rekja megi þetta til
sjónvarpsgláps?
„Ég tel að megi rekja þetta til þjóð-
félagsástandsins. Það er kannski
ekki rétt að taka einn þátt út úr. Einn
þáttur er þessi langi vinnudagur,
annar þáttur er sjónvarps- og mynd-
bandagláp. Langur vinnudagur hefur
þær afleiðingar að foreldrar koma
þreyttir heim og hafa því lítinn tíma
fyrir krakkana. Þá er einfaldast að
setja bömin fyrir framan sjónvarp-
ið.“
Heldur þú að bömin beri varanleg-
an skaða af þessu?
„Það er erfitt að alhæfa um þetta.
Sum böm sem lenda í svona tilfinn-
ingalegum kulda geta átt í erfiðleik-
um lengi. Vonandi tekst okkur að
vinna bug á þessu, en það kostar
mikla vinnu."
Finnst þér foreldrar gera sér grein
fyrir vandamálinu?
„Ekki sem skildi. Ég hef áhyggjur
af því hvað sumir foreldrar eru
grandalausir gagnvart þessum þætti.
Mér finnst að þeir geri sér ekki grein
fyrir því hvað það er dýrkeypt að
koma sér þaki yfir höfuðið, þ,e.
hvaða áhrif það hefur á uppeldisskil-
yrði bamanna.
Réðust að fíkniefnalögreglumönnum með hnífa á lofti. Fyrsta skipti sem veist
er að fíkniefnalögreglunni með vopnum:
Yfirbugaðir með táragasi
Tveir bræður, 18 ára lögðu til
fikniefnalögreglu með hnífúm þeg-
ar framkvæma átt húsleit sam-
kvæmt dómsúrskurði í íbúð í
Breiðholti í fýrrakvöld. Til átaka
kom og þurftu fikniefnalögreglu-
mennimir að draga sig í hlé. Tveir
sérsveitarmenn lögreglunnar sem
til taks höfðu verið, notuðu táragas
til að yfirbuga mennina, sem vora
fjórir í íbúðinni og voru þeir færðir
í fangageymslu. Rannsóknarlög-
regla ríkisins fékk málið til með-
ferðar og vora piltamir fjórir sem
allir eru á svipuðum aldri yfir-
heyrðir í gær. Að yfirheyrslum
loknum var piltunum tveim sleppt,
sem gestkomandi voru og ekki
höfðu hnífa á lofti. RLR fór fram á
það í gærkvöldi að sakadómur úr-
skurðaði bræðurna í gæsluvarð-
hald.
Það var klukkan hálf níu í fýrra-
kvöld sem fimm rannsóknarlög-
reglumenn fikniefnadeildar hugð-
ust framkvæma húsrannsókn í íbúð
í Breiðholti samkvæmt dómsúr-
skurði, vegna gruns um sölu á
fíkniefnum þaðan, einkum kanna-
bisefnum. Þegar lögreglumennimir
komu á staðinn veittust að þeim
tveir bræður, 18 ára sem búa í
íbúðinni með hnífa á lofti. Til mik-
illa átaka kom milli bræðranna og
lögreglumannanna og lögðu bræð-
umir oft til þeirra með hnífunum,
sem endaði með því að lögreglan
varð að draga sig í hlé.
Fjórir menn voru í íbúðinni,
bræðurnir tveir sem búa þar og
tveir gestkomandi sem era á svip-
uðum aldri. Það voru einkum
bræðumir sem höfðu sig í frammi
og eingöngu þeir er vora með hnífa
á lofti.
„Þeir lögðu til lögreglumannanna
með hnífum og mesta mildi að
þeim tókst ekki að stinga þá,“
sagði Amar Jensson hjá fikniefna-
deild.
Eftir að fikniefnalögreglan hafói
dregið sig í hlé, komu tveir sér-
sveitarmenn sem hafðir voru til
taks og vora mennimir yfirbugaðir
með táragasi. Eftir það voru þeir
handteknir og færðir í fanga-
geymslur lögreglu.
Nokkur grömm af kannabisefnum
fúndust í íbúðinni og talsvert magn
af ýmsum tækjum og tólum til
neyslu cfna og sölu.
„Vegna þess að málið tók þessa
stefnu, þ.e. að veist var að lög-
reglumönnunum, þá er litið svo á,
þar sem um alvarlega árás var að
ræða, að málið var sent til Rann-
sóknarlögreglu ríkisins, þar sem
það er til rannsóknar," sagði Amar.
Fíkniefnalögreglan hefur einu
sinni áður haft afskipti af mönnun-
um vegna fikniefna fyrir skömmu,
án þess að til vandræða kæmi.
„Þetta er í fýrsta skipti sem við
mætum svona viðbrögðum í þess-
ari deild. Við höfum yfirleitt haft
nokkuð góð samskipti, ef hægt er
að orða það svo, við fólkið. Þetta
er alveg nýtt fýrir okkur. Við höf-
um verið óvopnaðir og verðum
óvopnaðir, en vonumst til þess að
þurfa ekki að fara að horfa upp á
nýja tíma,“ sagði Arnar. Hann
sagði að hins vegar hafi fíkniefna-
lögreglan ofl á tíðum haft sérsveit-
armenn skammt undan og muni
halda því áfram. „Þeir eru undir
það búnir að fást við hvað sem er,
eins og kom í ljós í þessu tilfe!li,“
sagði Amar. -ABÓ
Skúli Þorleifs-
son látinn
Látinn er Skúli Þorleifsson.
Skúli lést á sjúkrahúsi á Beni-
dorm á Spáni þann 10. mars síðast-
liðinn. Hann var fæddur á Þverlæk
í Holtahreppi i Rangárvallasýslu 2.
júlí 1913. Skúli var sonur hjónanna
Friðgerðar Friðfinnsdóttur, frá
Hvítárholti í Holtahreppi og Þor-
leifs Ólafssonar bónda á Þverlæk.