Tíminn - 14.03.1990, Blaðsíða 7

Miðvikudagur 14. mars 1990
Tíminn 7
VETTVANGUR
Guðmundur P. Valgeirsson:
Hin neikvæða umræða
og ísl. landbúnaðar, og hrekur
með tölulegum rökum á á annan
hátt það sem þeir höfðu borið á
borð fyrir almenning og ráðamenn
þjóðarinnar. Þessar markverðu
greinar Gunnars falla nánast undir
það að vera hagfræðirit. Bæði höf-
undur þeirra og greinarnar sjálfar
eiga betra skilið af bændum og
samtökum þeirra en að leggjast til
hliðar með öðru blaðadrasli. Fé-
lagsleg samtök bænda ættu að sjá
sér skylt að gefa þær út í sérriti
(fræðslurit) til dreifingar inn á
sérhvert sveitaheimili til lestrar og
kynningar á raunverulegri stöðu
bænda og hvern skerf landbúnað-
urinn leggur í þjóðarbúið þegar
rétt er á málið litið. Það gæti orðið
til þess að efla sjálfstraust og
sjálfsvirðingu bændanna sjálfra
sem lifa og hrærast með „dauða-
dóm“ fræðinganna yfir höfði sér í
ægivaldi þessa fjandsamlega áróð-
urs. Það er óneitanlega óþægileg
tilfinning að geta aldrei sest að
dagsverki loknu fyrir framan sjón-
varpið sitt án þess að eiga það
nokkurn veginn víst að fá þann
dóm framan í sig að vera úr-
skurðaður ómagi á þjóðarbúinu og
eigi þess helst von að verða hrakinn
frá heimili sínu og staðfestu eftir
áratuga uppbyggingarstarf. Ritið
yrði jafnframt sent öllum alþing-
ismönnum og ráðuneytum og í
aðrar stofnanir er þessi mál varðar.
Og síst mætti gleyma því áróðurs-
liði sem mest hefur haft sig í
frammi í talnaleik sínum sem hér
um ræðir. Það kynni að bera ein-
hvern árangur og því tilraunarinn-
ar vert. Lestur þessara greina
Gunnars gæti hæglega komið í stað
blaðursnefnda um þessi mál sem
nú er verið að tala um að setja á
laggirnar, þó líklega mest í blekk-
ingarskyni við þegar fyrirhugaðar
aðgerðir.
Eins og hér hefur verið vikið að
hefur þessu áróðursliði oft verið
svarað með gildum rökum af hálfu
bænda og forsvarsmanna þeirra,
en árangur þess orðið sáralítill eða
enginn. Það er líkt og að stökkva
vatni á gæs. Þeim er farið sem
draugnum á Fróðá forðum, að því
fastar sem á þeim er barið með
skynsamlegum rökum, því hærra
kóka þeir hausnum og reigja sig
meira í líki óvætta. Með álíka
reikningskúnstum og þeir beita og
af jafnmikilli einföldun og þeir fara
með töur, væri jafnauðvelt að taka
hverja aðra starfstétt þjóðfélagsins
fyrir og sýna á sama hátt fram á að
þær væru þjóðfélaginu óþarfar,
jafnvel þungur baggi, því skyldi
þeim rutt úr vegi. Þannig væri hægt
að leika sér með aðstoð tölvunnar,
að reikna fram og aftur hver væri
ómagi á hverjum o.s.frv. og dæmt
með hætti starfshópa og starfsstétt-
ir úr leik á þeim “fræðilegu“(!)
forsendum. Gætu þá fleiri komið
upp en bændur sem ekki skiluðu
þeim hagnaði að þeir væru á vetur
setjandi. Reikningskúnstir og leik-
brögð um þennan þátt þjóðmála
eru sama eðlis og reikningskúnst
Sölva Helgasonar sem taldi fáfróðu
fólki trú um að hann gæti reiknað
barn í og úr konu og ráðið því með
reiknikúnst sinni hvort það yrði
hvítt eða svart. Reynslan sýnir að
alltaf er hægt að blekkja fólk ef
menn leggja sig fram um það.
Fréttamenn sjónvarps og útvarps
leggja sig einnig greinilega fram
um að koma þessum fræðum á
framfæri og eru fundvísir á menn
sem geta bætt um betur ef einhver
verður vís að ofmæli. Um þá má
segja að þar sé kastað grjóti úr
glerhúsi. Það gæti orðið erfitt að
finna tölfræðilegan ávinning í þjóð-
arbúið af starfi þeirra. Og ætli tala
þeirra sé ekki farin að slaga upp í
tölu þeirra bænda sem hokra við
sauðfé? Taktu maður vara á þér.
Látlaust er haldið uppi áróðri fyrir innflutningi aUs kyns
landbúnaðarvara. Þetta er gert þó vitað sé að með því yrði
gengið af íslenskum landbúnaði dauðum. Eða kannski er
það gert í þeim tilgangi? Margt bendir til að svo verði gert.
Ýmsir æðstu ráðamenn þjóðarinnar hafa tekið undir þann
áióðurssöng og jafnvel gerst forsöngvarar hans. Þeirra á
meðal formenn tveggja stjórnmálaflokka landsins, þeir
Jón Baldvin og Þorsteinn, formaður Sjálfstæðisflokksins.
Og þeim þeim boðskap, sem nefndur hefur verið „Alda-
mótaboðskapur Sjálfstæðisflokksins“, er það eitt af þeim
markmiðum sem stefnt er að. Þessi áróður er rekinn í
flestum blöðum á höfuðborgarsvæðinu og í útvarps- og
sjónvarpsstöðvum á sama svæði. Sterkar líkur eru fyrir því
að sú herferð sé skipulega undirbúin og þess gætt að láta
þann áróður aldrei þagna.
þjóð, án „naflastrengs" við móður
jörð og hirðir lítt um sjálfstæða
tilveru þjóðar sinnar og þjóðmenn-
ingu. Menningarsnauðar utan-
landsreisur, ein eða fieiri árlega,
eru síst til þess fallnar að styrkja
eða skapa þau tengsl, þó sjálfsagð-
ar séu taldar. Vitrir menn segja að
skammt sé í hrun menningar og
sjálfsákvörðunarréttar þjóða þegar
þegar landbúnaður hefur lagst af
og landsbyggðin komin í auðn og
þjóðin orðin að borgríki. Allar
líkur benta til að það sé ekki langt
undan að því er okkur varðar. Þar
eru mörg öfl að verki. Þar eiga
ríkisstjórnir og alþingismenn stór-
an hlut að máli.
Öllum er ljóst hvað höllum fæti
landsbyggðin hér stendur. Víða í
sveitum blasir við hrun byggðar og
landauðn. Verði ekkert gert til að
sporna við því munu blómleg hér-
uð leggjast í eyði innan skamms.
Nýlega útkomin og umrædd skýrsla
Félagsvísindastofnunar sýnir hve
voða er hér um að ræða, ek
aðeins fyrir sveitabyggðirnar hel
ur einnig sjávarþorpin meðfra
stiSnd faóldsihsíiiraibgginn eiwsið
spenntu í lífsgæðakapphlaupinu að
svo virðist sem þjóðin sé að byggja
sér út í sínu eigin landi. Það sýnist
því eðlilegra og þarflegra að ráð-
herrar og aðrir ráðamenn þjóðar-
innar legðust undir feld til að
upphugsa ráð til að koma í veg
fyrir þann þjóðarvoða sem við
blasir í stað þess að hlusta eftir
landeyðingaráróðri sem rekinn er
gegn bændum og öðrum lands-
byggðarmönnum af skillitlum
mönnum. Hvað þá að gerast for-
söngvarar í þeim áróðurskór.
Margt bendir til að of stór hluti
íslensku þjóðarinnar sé farinn að
hugsa sem útlendingar í sínu eigin
föðurlandi. Bændum og öðrum
þjóðhollum mönnum er því brýn
nauðsyn á að halda vöku sinni gegn
fánaberum landeyðingarstefnunn-
ar.
Margir mætir menn hafa orðið
til þess að svara þeirri áróðurs-
hjörð, sem hér hefur verið minnst
á, og sýnt með sterkum rökum
fram á haldleysi kenninga þeirra
og á hve lágu plani sú umræða er
frá þeirra hendi með blaðagreinum
og í opinni umræðu. Þegar þeir
lenda í rökþrotum og verða berir
að öfugmælum og hreinum at-
vinnurógi, þá æpa þessir menn
framan í viðmælendur sína og
segja: „Hvers konar umræða er
þetta eiginlega? Þarf allt vitlaust
að verða þótt þessi mál séu rædd?“
Þar í móti er eðlilegt að spyrja
hvort nokkurn þurfi að undra þótt
bændum og forsvarsmönnum
þeirra hitni í hamsi þegar á jafn-
óskammfeilinn hátt er að þeim
vegið og gert er? Hver myndu
viðbrögð annarra stétta verða ef
vegið væri að þeim á jafnósvífinn
hátt og vegið er að bændum og
öðrum sem halda uppi búsetu á
landsbyggðinni af þessu áróðurs-
liði? í þeirri vamarsveit hafa verið
forsvarsmenn bændasamtakanna
með Hauk Halldórsson, formann
Stéttarfélags bænda, óhvikulan í
broddi fylkingar, Gunnlaugur Júl-
íusson, hagfræðingur bændasam-
takanna, Jóhann Þórðarson hæsta-
réttarlögmaður, sem skrifað hefur
prýðilega uppbyggðar greinar til
varnar málstað bænda og fengið
inni með þær hjá Morgunblaðinu,
bændur ýmsir og síðast en ekki síst
má hér nefna Gunnar Guðbjarts-
son, fyrrv. formann Stéttasam-
bands bænda. Allir eiga þessir
menn skildar þakkir fyrir málsvörn
sína af bændum og öðrum.
Ég vil nota þetta tækifæri til að
minna á að sl. haust skrifaði Gunn-
ar Guðbjartsson nokkrar fræðileg-
ar framhaldsgreinar í Tímann með
svo traustum rökum að vart verður
rengt. Þar sýnir Gunnar fram má
haldleysi allra þeirra útreikninga
sem þessir sjálfskipuðu „fræðing-
ar“ halda fram um málefni bænda
Undanfarnar vikur og mánuði
hafa karlar og konur komið fram í
fjölmiðlum með erindaflutningi og
blaðaskrifum, með mikilli vandlæt-
ingu yfir hvert vandamál landbún-
aðir á íslandi sé, og sett fram
kröfur um að því oki verði létt af
þjóðinni með frjálsum innflutningi
landbúnaðarvara. Því aðeins að
það verði gert, verði lifandi hér á
landi. Að öðrum kosti muni fjöldi
fólks flytja af landi brott og þeir
sem eftir sætu lepja dauðann úr
krákuskel.
Það hefur vakið athygli hve mikil
áhersla er lögð á að kynna þetta
áróðurslið með því að vekja athygli
á lærdómstitlum þess, s.s. hag-
fræðingur, prófessor við Háskól-
ann, kennari við þennan eða hinn
af æðri skólum landsins o.s.frv., að
ekki sé talað um ef einhver af
“blýantsnögurum“ bankanna lætur
þessa speki út af sínum munni
ganga, í gamni eða alvöru. Allt er
þetta vel þegið af fjölmiðlum
höfuðstaðarins, eins og áður er að
vikið, og fellur nánast undir vé-
fréttir á þeim bæjum það sem
gengur út af munni þessara vís-
dómsmanna. Er engu líkara en
með þessu sé verið að koma al-
menningi í skilning um að hér sé
um óskeikula og hlutlausa menn
að ræða og því hægt að trúa
málflutningi þeirra. En fyrir því er
engin trygging. Fjöldinn af þessum
„fræðingum“ sýnir sig í að vera
hreinir glópar og „hlandhausar“
með þekkingu á afar takmörkuð-
um sviðum innan sinna sérgreina
en vantar alla raunverulega þekk-
ingu á högum lands og þjóðar, eða
tala af öðrum verri hvötum. Um
landbyggðina og það fólk sem þar
lifir og starfar varðar þá engu. Því
verða orð þeirra og álitsgerðir að
hreinum öfugmælum sem eiga sér
enga stoð í veruleikanum þegar á
dæmið er litið í heild. Með því að
reikna aðeins einn lið þessa fjöl-
breytta dæmis, en sleppa hinum
sem mestu máli skipta fyrir tilveru
og framtíð þjóðarinnar er hægt að
fá þá útkomu sem þessir „fræðing-
ar“ halda á lofti og of margir
gleypa við.
Með þessari neikvæðu umræðu
hefur tekist að skaða almenna
hagsmuni þjóðarinnar. í kjölfar
hennar hefur neysla á kindakjöti
dregist óeðlilega saman og aukið á
markaðsvandann og skapað aukn-
ar og óþarfar útflutningsbætur. Og
síðast en ekki síst hefur umræða
þessara niðurrifsafla skapað
andúð, jafnvel dulið og ódulið
hatur í garð íslenskra bænda og
landbúnaðar. Slíkur áróður, eins
og hann er rekinn í garð vissrar
stéttar og atvinnuvegar, gerist ekki
án árangurs. Þessi áróðurskór,
konur jafnt sem karlar, bliknar
hvorki né blánar þótt hróp þeirra
og áróður hljómi nánast sem
dauðadómur yfir þúsundum
manna og heimilum þeirra sem
landbúnað stunda, ef farið yrði að
ráðum þeirra og talnaleik. Hver
maður með snefil af heilbrigðri
skynsemi getur gert sér í hugarlund
hvaða atvinnutækifæri bíða þeirra
bændafjölskyldna sem með þessum
hætti yrðu hraktar út á guð og
gaddinn, auk allra þeirra sem beint
og óbeint hafa atvinnu sína og
lífsframfæri af landbúnaðarfram-
leiðslunni og ýmiss konar þjónustu
við bændur og búalið. Tal og
tillögur þessa hóps er svo gjörs-
neytt allri samúð í garð þeirra
fórnarlamba, sem hér er verið að
skapa, að það jaðrar við það of-
beldi sem gengið hefur yfir víða
um lönd og menn hryllir við þó í
fjarlægð sé, hvað þá þegar ráðgert
er að setja það á svið í nærmynd.
Ég minnist þess ekki að hafa
heyrt þetta fólk víkja orði að því
hvað eigi að taka við hjá þeim sem
með þessum hætti yrðu hraktir frá
heimilum sínum og staðfestu og
ættu því ekki annað yfir höfði sér
en hreinan útrýmingardóm líkt og
um pestarkindur væri að ræða. Allt
lýsir þetta svo mikilli siðblindu að
varla er hægt að fara um það
prenthæfum orðum. Engu er líkara
en að þetta fólk hafi verið að leika
talnaleik á tölvur sínar sér til
gamans og dægrastyttingar, en hafi
hreinlega látið sefjast af tölvuleikn-
um án þess að gera sér grein fyrir
veruleikanum.
Það er illa komið fyrir þjóð
þegar ráðamenn hennar og svokall-
aðir menntamenn leggja sig fram
um að hugsa út ráð til að leggja
land sitt í mannlausa auðn þar sem
ekkert kvikt er að finna annað en
meindýr, refi og minka, og hvergi
heyrist kvak í vorfugli, svo sem nú
er orðið í hinum mannlausu
landshlutum. Slíkt fólk er orðið
slitið úr tengslum við land sitt og