Tíminn - 17.03.1990, Blaðsíða 9

imi í
) r •*vff 1 V r í r ri j*.c. r-i’i ■
Laugardagur 17. mars 1990 Tíminn 9

LEIKHÚS •Ijfllfiffllllg? ; : <s "í1 '.v... . . .s •.>s
Týnda te-
skeiðin í
Keflavík
Leikfélag Keflavikur
Týnda teskeiðin
Höfundur Kjartan Ragnarsson
Leikstjóri Halldór Bjömsson
Leikfélag Keflavíkur frumsýndi síð-
astliðinn fostudag leikrit Kjartans
Ragnarssonar, Týndu teskeiðina, í
Félagsbíói í Keflavík.
Týnda teskeiðin er leikverk sem er
uppfullt af þjóðfélagslegri ádeilu, án
þess þó að vera eitthvert menningar-
legt prump, eins og flest leikverk
Kjartans eru sem betur fer laus við.
Kannski er það skýringin á því hvers
vegna hann er svo vinsæll sem raun
ber vitni. Ekki sakar það heldur að í
verkinu er þessi fini „svarti húmor“
sem Islendingar eru manna hrifnastir
af. I þessu verki er hið fúllkomna
„morð“, sem var þó bara slys, tekið
til umfjöllunar. Auðvitað þarf svo að
fela glæpinn til að vemda mannorð-
ið, en smátt og smátt fara svo taug-
amar að bila en sumir eru sterkari en
aðrir, eða var bara meira í húfi fyrir
þá, eins og kemur fram í verkinu.
Það má segja að hafi verið dirfska
hjá Leikfélagi Kefiavíkur, að fá til
liðs við sig ungan leikstjóra, Halldór
Bjömsson, til að setja upp þetta leik-
rit. Ekki veldur árangur hans neinum
vonbrigðum, því uppsetningin er svo
til hnökralaus og má hann vera stolt-
ur af þessari sýningu. Þetta er fyrsta
leikstjómarverkefni Halldórs og von-
andi á hann eftir að halda áfram á
þessari braut, byrjunin lofar góðu.
Honum hefúr tekist vel að ná því
besta út úr leikurunum, sem sést best
á því að þeir halda persónum sínum
vel út alla sýninguna, en oft vill það
brenna við í áhugaleikhúsi að leikar-
ar detta út úr „karakter“ þegar þeir
eru á sviði, en ekki í atriði. Til ham-
ingju, Halldór.
Hafi það verið dirfska hjá leikfélag-
inu að fá ungan mann til að leikstýra,
þá var það ekki síður áræðni að í
hlutverk skipuðust ungir Ieikarar sem
margir hverjir em að stíga sín fyrstu
spor á sviði hjá leikfélaginu, þó hafa
sumir komið við sögu áður með góð-
um árangri.
Fyrstan skal telja Hafstein Gíslason
í hlutverki hins upptrekkta bisniss-
manns Boga, hann fer hreinlega á
kostum og er langt síðan ég hef séð
svo góðan leik hjá áhugaleikara,
hann stelur senunni oft á tíðum og
skilar góðri persónusköpun. Guðný
Kristjánsdóttir leikur Astu konu hans
og gerir henni mjög góð skil, hún
hefúr sérstaklega góða framsögn.
HólmgeirHólmgeirsson Ieikur Agga,
húsbóndann og „kjötiðnaðarmann-
inn“, hnökralaust og náði sér vel á
strik í þeim atriðum sem hann þurfti
að æsa sig upp. Súsanna Fróðadóttir
leikur konu hans Júlíönu, hún er að
leika hér í sínu fyrsta verki hjá félag-
inu. Súsanna er ung að árum og þarf
þess vegna að leika verulega upp fyr-
ir sig í aldri. Það hefúr mörgum
reynst erfitt, en henni tókst bara
nokkuð vel upp, þó henni hætti
stundum til að tala fúllhratt. Hún var
sérstaklega góð í fyllibyttunni. Rakel
Garðarsdóttir leikur vinnukonuna og
eiginkonu hins „myrta" og tókst
henni að búa til mjög góða persónu
og sannfærandi. Jóhann Smári Sæv-
arsson leikur hinn „myrta", blind-
fúlla boðflennu, sannfærandi. Ómar
Ólafsson og Sigrún Sævarsdóttir
leika unga parið og skila þau bæði
hlutverkum sínum með prýði. Gísli
Gunnarsson skilaði litlu hlutverki
lögregluþjóns eins og til var ætlast.
Ekki verður skilið svo við þessa
sýningu að ekki sé minnst á hlut Jó-
hanns Smára Sævarssonar, sem auk
þess að Icika eitt hlutverkið, hanna
og teikna plaköt og forsíðu leikskrár,
stígur hér sín fyrstu spor í að hanna
leikmynd, leikmynd sem er frábær í
alla staði. Er greinilega mikið efni
hér á ferð og kæmi mér ekki á óvart
þótt hann ætti eftir að láta meira að
sér kveða á þessu sviði í ffamtíðinni.
Eitt er það sem ég er ekki alveg sátt-
ur við í sýningunni, en það er lýsing-
in, hún hefði mátt vera betri. En að
öðru leyti er þetta góð sýning og vil
ég hvetja Suðumesjamenn til að
koma og sjá hana, það er sannarlega
þess virði. Leikhúsgestir skemmtu
sér greinilega vel þetta frumsýning-
arkvöld og klöppuðu leikumm og
leikstjóra lof í lófa.
Eg þakka Leikfélagi Keflavíkur fyr-
ir frábæra sýningu og vona að ég eigi
eftir að sjá margar svona góðar í
framtíðinni. Ómar Jóhannsson
Didó og Aeneas
íslenska hljómsveitin,
Langholtskirkja 6. mars 1990:
Didó og Aeneas
Ópera í þremur þáttum
eftir Henry Purcell og Nahum Tate
Stjórnandi: Guðmundur Emílsson
Við töldum það vel til fundið hjá
íslensku hljómsveitinni að setja upp
óperu Henrys Purcell (1652-1715),
Didó og Aeneas, vegna þess hve
prýðilegt og skemmtilegt tónskáld
Purcell er - og fáheyrt hér á landi að
auki. Enda gekk það eftir, að tónlist-
in var bráðskemmtileg og iðulega
fallega flutt. Uppfærslan, sem Sig-
urður Pálsson sá um, var næstum því
eins einföld og kostur er án þess þó
að vera konsertuppfærsla; lítið var
lagt upp úr sviðsmynd og búningum
- t.d. var Sigurður Bragason í hlut-
verki Aeneasar klæddur í slopp
aðstoðarlæknis á einhverjum ríkis-
spítalanna. Samt var hafður þarna
einhvers konar ballett, líklega til að
gefa þremur frekar en tveimur list-
formum tækifæri, og var Hlíf Svav-
arsdóttir dansahöfundur. Því miður
er það svo með ballettinn, að sé
hann minna en nánast fullkominn f
hreyfingum og samhæfingu dansar-
anna, verður hann að engu, litlu
betri en frúarleikfimi. Og þannig fór
að þessu sinni.
Eins og nafn óþerunnar bendir til,
eru Didó og Aeneas aðalpersónurn-
ar. Þau sungu Elín Ósk Óskarsdótt-
ir, hin bráðefnilega sóperansöng-
kona, og Sigurður Bragason barýt-
ón, sem skilaði sínu hlutverki vel.
Hins vegar söng Elísabet F. Eiríks-
dóttir stórfallega litla aríu sína í 1.
þætti, en hún, ásamt Emu Guð-
mundsdóttur, vom hirðmeyjar Di-
dóar. Önnur söngkona, sem athygli
vakti með leik og söng, var Jóhanna
V. Þórhallsdóttir í gervi seiðkonu.
Hrafnhildur Guðmundsdóttir og
Júlíus Vífill Ingvarsson sungu minni
hlutverk, og frá munni þess síðast-
nefnda komu þau fimm orð eða svo
sem ég skildi af öllum textanum,
sem þó var á ensku. Ég er að vísu
sérlega slæmur í því að skilja sungna
texta, en þó sýnir þetta ennþá einu
sinni hvílíkt þing textavél fslensku
ópemnnar er - hún á ekki minnstan
þátt í því hve skemmtilegar upp-
færslumar í Gamla bíói em.
Að öðmm ólöstuðum galaði samt
söngflokkurinn Hljómeyki fegurst
þetta kvöld, 14 manna kór með
fögur hljóð og kurteisleg. Þarna var
líka ofurlítil strengjasveit, að mestu
skipuð kvenfólki og útlendingum,
en Anna Magnúsdóttir semballeik-
ari og Haukur F. Hannesson hnéfiðl-
ari sáu um grunnbassaleik með ein-
söngvurunum. Pmcell fékk semsagt
prýðilegan flutning í flesta staði.
í stuttu máli er efni óperunnar
það, að Aeneas prins kemur víg-
móður frá Trójuborg til Karþagó og
þau Didó, ekkjudrottning þar, fella
hugi saman. Nomir skýra Aeneasi
frá því að Júpíter ætli honum að
sigla til Ítalíu og endurreisa Tróju.
Eins og sannur höfðingi, og studdur
af Didó, kýs hann að fórna ástinni
fyrir guðinn og skylduna. Hann
siglir á braut en Didó, harmi slegin,
fórnar sér á bálkesti.
Nornirnar höfðu að vísu ætlað sér
að sökkva fleyi Aeneasar á leiðinni
til Ítalíu, en það vita þeir, sem
eitthvað vita, að þeim tókst ekki. Þó
ekki ég, fyrr en guð sendi séra
Kolbein, neftóbaksmann og fræða-
sjó, á tónleikana til að gefa mér
snúss og fræða mig um Aeneas. Því
þessi prins er lykilpersóna í höfð-
ingjaættum Evrópu; hann stofnaði
Rómarborg og varð forfaðir allra
konungsætta. Sonur hans Brútus
stofnaði kóngsríki á Englandi, Júlíus
Caesar var afkomandi hans eins og
Júlíusarættin öll - Mennirnir frá
Ilíon - allir sem á blað komast eru
afkomendur Trójumanna en enginn
kominn frá Grikkjum, sem þó sigr-
uðu Trójuborg svo sem Hómer skýr-
ir frá. Jafnvel Óðinn og hans fólk var
Trójumenn, frændur Aeneasar. ís-
lenskir miðaldafræðimenn, Björn á
Skarðsá og Jón lærði, voru mjög
uppteknir af Aeneasi - m.a. skýrði
hinn fyrmefndi Völuspá út frá örlög-
um hans - og það hefur kaþólska
kirkjan jafnan verið.
Aeneasarkviða, sem ópemtextinn
er byggður á hluta úr, var meginverk
rómverska skáldsins Virgils. Öperan
Didó og Aeneas segir þannig frá
miklum örlögum, þótt höfundurinn
leggi að listamannshætti mesta
áherslu á hinn mannlega þátt -
elskendur hittast en er skapað að
skilja. Fyrir nútímamennm, nema
þeir séu þeim mun lærðari, vantar
samt hinn örlögfulla undirtón. En
það breytir því ekki að þeir geta haft
gagn og gaman af því að hlusta á
hina fallegu tónlist Purcells, jafnvel
þótt þeir skilji ekki orð af textanum.
Sig.St.
„Fimmtíu embættismenn
sungu fyrir þjóðina“
Sinfóníuhljómsvei íslands fagnaði
fertugsafmæli sínu með tónleikum í
Háskólabíói 9. mars, sem líklega
verða tónleikar ársins. Petri Sakari
leiddi mjög-styrkta hljómsveitina til
stórsigurs í 2. sinfóníu Mahlers, sem
aldrei hafði verið flutt áður hér á
landi. Og hálflandi vor Erling Blönd-
al Bengtson spilaði knéfiðlukonsert
Jóns Nordal (1983) af djúpri snilld.
Meðal baráttumanna fyrir stofnun
S.í. voru Jón Þórarinsson tónskáld
og Ragnar Jónsson smjörlíkisfram-
leiðandi í Smára, og fór vel á því að
Smjörlíki-Sól hf. gaf hluta af blóma-
skreytingu á sviðinu. Fyrir 40 árum
var efnahagur þjóðarinnar þrengri
en síðar varð, enda töldu ýmsir þá,
og telja reyndar enn, að ríksirekin
hljómsveit af þessu tagi væri fulldýr
lúxus fyrir íslendinga. Einn þeirra
var afi minn Jónas Jónsson, sem
raunar elskaði aðrar listir meira en
tónlistina, og í einhverri grein mun
hann hafa sagt að „Jón Þórarinsson
vilji ráða 50 embættismenn til að
syngja fyrir þjóðina“. Síðan hafa
þessir syngjandi embættismenn
reyndar orðið snöggtum fleiri en
fimmtíu, og á þessum afmælistón-
leikum telst mér til að í hljómsveit-
inni hafi verið 107 spilarar auk þess
sem tveir einsöngvarar og kór ís-
lensku óperunnar tóku þátt. En
sjaldan hafa sést glaðari andlit í
fordyrinu í tónleikalok en þetta
kvöld - embættismennirnir hafa
unnið gott starf þessi 40 ár, og mættu
gjarnan vera 100 að staðaldri.
Sellókonsert Jóns Nordal er tals-
vert heillandi verk. Hann er í mörg-
um smáþáttum, sem taka óslitið
hver við að öðrum. Knéfiðluröddin
er samfelld og heldur sínu striki.
Hún gæti lýst manni, t.d. Basil fursta
í tilefni dagsins, sem lendir í ýmsum
ævintýrum, sem hljómsveitin túlkar.
Og Erling Blöndal Bengtsson spilaði
þetta fágætlega vel.
Sinfónía Mahlers, hálfur annar
tími að lengd, er stórkostleg og
ævintýraleg, enda dugðu ekki færri
en 11 horn og 8 trompetar en 6 menn
í slagverkinu til að gera henni skil,
auk þess sem önnur hljóðfæri voru
tvöfölduð í það minnsta. Þegar nálg-
aðist niðurlagið hlutu menn að
spyrja sig hvernig tónskáldið ætlaði
sér að ná nýjum hápunkti í lokin. En
það var leyst með voldugum og
djúpunt orgelhljómum frá Jóni Stef-
ánssyni, sem sat bakvið runna á
sviðinu við ofurlítið rafmagns-
hljómborð - fyrir daga rafeindabylt-
ingarinnar hefði þurft að flytja sinfr
óníuna í kirkju með stóru pípuorgeli
ef vel hefði átt að vera.
Rannveig Bragadóttir og Signý
Sæmundsdóttir sungu sín einsöngs-
hlutverk með ágætum, og ekki þarf
að spurja að óperukórnum. Fyrir
utan Mahler sjálfan var Petri Sakari
samt hinn stóri sigurvegari kvöldsins
- það er mikill akkur í því að hafa
slíkan mann til að leiða hljómsveit
vora þessi árin.
Sig.St.
Skrifstofu-
húsnæði óskast
Fangelsismálastofnun ríkisins óskar eftir að taka á
leigu nýlegt 250-300 fermetra skrifstofuhúsnæði mið-
svæðis í Reykjavík.
Þeir sem áhuga hafa vinsamlegast snúi sér til
stofnunarinnar, Sölvhólsgötu 4, Reykjavík, fyrir 24.
mars nk. Lýsing á húsnæði fylgi og upplýsingar um
staðsetningu, aldur, verðhugmyndir o.fl. sem máli
kann að skipta.
Fangelsismálastofnun ríkisins,
15. mars 1990.
+
Haukur Þorleifsson,
fyrrverandið aðalbókari
er látinn
Ásta Björnsdóttir