Tíminn - 17.03.1990, Blaðsíða 13

Laugardagur 17. mars 1990
Tíminn 25

MINNING
Eyjólfur Guðnason
Fæddur 4. janúar 1931
Dáinn 29. janúar 1990
Engum er Ijóst hvaðan lagt var af
stað
né hver lestinni miklu ræður
Við sláumst í förina fyrir það,
jafnt fúsir og nauðugir, brœður
Og hœgt hún fer, en hún færist um
set,
þessi fylgdyfir veginn auðan.
kynslóð af kynslóð ogfet fyrir fet
ogferðinni er heitið í dauðann.
Tómas Guðmundsson
Hér beinir ekki skáldið sjónum sín-
um út yfir gröf og dauða að stjömu-
veröld endalausra víðema. Heldur
sýnir i einfoldum og látlausum orð-
um hvað allra bíður á okkar vegferð á
þessari jörð. Sumir halda starfskröft-
um og þrótti fram á elliár en aðrir
falla í valinn langt um aldur fram.
Slíkar hugleiðingar vekja þær spum-
ingar við fráfall Eyjólfs í Bryðju-
holti, hvers vegna lögð er á fólk svo
þjáningarfúll líðan sem hann mátti
þola ámm saman, mann sem mátti
segja að ávaxtaði pund sitt svo sem
Ritningin býður.
Eyjólfur Guðnason var fæddur sem
fyrr segir 4.1. 1931 í Landakoti á
Vatnsleysuströnd og vom foreldrar
hans Guðni bóndi og hreppstjóri Ein-
arsson í Landakoti, f. 1881, og síðari
kona hans, Guðríður Andrésdóttir, f.
1891, frá Hlöðversnesi á Vatnsleysu-
strönd. Guðni bóndi var upprunninn
úr Holtahreppi og bjó um langt skeið
í Haga þar í sveit. Hann var söng-
maður'mikill og organisti í sinni sveit
og einnig suður á Vatnsleysuströnd.
En árið 1926 veiktist fyrri kona hans,
svo að hann flutti með fjögur böm
sín til Reykjavíkur og síðar að
Landakoti. En árið 1928 giftist hann
seinni konu sinni, Guðríði Andrés-
dóttur. Þeirra böm urðu tvö, Margrét,
prófessor í veimfræði við Háskóla Is-
lands, og Eyjólfur sem íyrr er getið.
Eyjólfúr ólst þama upp við sjóinn
þar sem brimaldan brotnar við
hijóstmga strönd og inn til landsins
getur að líta endalausar hraunbreiður.
Grasnyt er þama, sem gefúr að skilja,
mjög lítil, jarðvegur gmnnur og því
erfitt til allrar ræktunar. Flestir áttu
þó jafnan kýr þama og sumir kindur.
En frá ómunatíð hafði fólk þama sótt
björg í bú til hafsins sér til lífsviður-
bóndi
væris. Það vom einkum hrognkelsa-
veiðar. Frá blautu bamsbeini ólst
Eyjólfur upp við þær veiðar og
stundaði á meðan hann átti heima þar
suður ffá. Eins og fleiri ungum
mönnum datt Eyjólft í hug að fara í
skóla og þá helst Stýrimannaskólann,
enda hefði hann ekki skort gáfur til
þess. En þar sem foreldrar hans vom
orðnir aldraðir sá hann sig knúinn til
þess að vinna heimilinu og sjá því
farborða. Liðu nú svo nokkur ár að
hann stundaði búskap og sjávarfang á
heimili foreldra sinna. En svo breytt-
ust hagir hans, þáttaskil urðu í lífi
hans þegar hann kynntist eftirlifandi
eiginkonu sinni, Helgu Magnúsdótt-
ur frá Bryðjuholti í Hrunamanna-
hreppi, f. á Sólheimum 1937. Þau
gengu í hjónaband 1958 og hófu þá
búskap í Landakoti.
Árið 1938 fluttu foreldrar Helgu,
þau Magnús Sigurðsson og Sigríður
Guðmundsdóttir, frá Sólheimum að
Bryðjuholti. Þau vom bæði mjög
áhugasöm um búskap og bám mikinn
metnað í brjósti að hann færi sem
best úr hendi. Þeim varð líka að trú
sinni, bæði skepnumanneskjur og
hún mikil hannyrðakona. Magnús dó
árið 1968 en árin á undan hafði hann
kennt þess sjúkdóms sem varð hon-
um að aldurtila. Það varð því að ráði
að þau Eyjólfúr og Helga flyttu þang-
að og tækju þar við búi. Og vorið
1967 fluttu þau frá Landakoti að
Bryðjuholti.
Bryðjuholt er meðalstór jörð, frem-
ur vel í sveit sett. Þar hefur verið gott
undir bú, snjólétt og nær oftast til
jarðar. Bærinn stendur hátt og íjalla-
sýn mikil til norðurs og vesturs.
Ræktunarmöguleikar miklir eftir að
framræsla mýra komst á. Mesti gall-
inn var að lækur rennur eftir túninu
sem lömb vildu dmkkna í á vorin.
Veiðiréttur er í Hvítá en erfítt er að
nýta hann.
Eyjólfúr og Helga keyptu þama jörð
og gróið bú. En þau héldu ekki að-
eins í horfinu heldur settu markið
hærra. Búið höfðu þau ekki stærra en
svo, að vel yrði við það ráðið en af-
urðir sem mestar. Búskapur þeirra og
umbúnaður allur var rómaður. Sýnir
best að þangað hefúr búfræðinemum
frá búnaðarskólum verið valinn stað-
ur til verknáms undanfarin ár. Mun
það ekki hafa verið venja þar sem
ekki vom búlærðir bændur fyrir. Var
það viðurkenning sem Eyjólfúr mátti
vel við una. Og hér skal ekki gleymt
garðinum hennar Helgu sem frægur
er orðinn og hefúr hlotið verðlaun.
Eyjólfúr lét ekki sitt eftir liggja að
styðja hana og styrkja í því sem öðm.
Eitt af því sem sauðfjárbúskap fylg-
ir, þar sem ekki er nóg landrými fyr-
ir, er að reka til Qalls og fara aftur á
fjall á haustin. Féð var alltaf rekið frá
Bryðjuholti. Eyjólfúr fór jafnan í
aðra leit (eftirsafn). Hann hafði
ánægju af þeim ferðum. Það verður
alltaf erfiðara, þarf lengri tíma til fyr-
ir þá sem ekki fara ungir í leitir á af-
rétt að kynnast og þekkja fjallaheim-
inn. Eyjólfur gerði sér far um það eft-
ir fóngum að kynnast leiðum og
kennileitum.
Sá er þetta ritar á góðar minningar í
fjallferðum með honum.
Oft var rætt um búskaparhætti sem
honum vom hugleiknir. Ekki vomm
við þar alltafá sama máli en skildum
þó hvor annan. Allir höfðu ekki ann-
að en gott af honum að segja og hvar-
vetna kom hann bætandi fram í þeint
ferðum. Ég held að Eyjólfur hafi ver-
ið þeirrar gerðar að hann hafi lítt bor-
ið sinn innri mann á torg. En annar
maður bar mér þau orð hans að hon-
um hafi verið okkar kynni mikils
virði og með þakklæti fyrir það er
hann vel að þessum minningarorðum
mínum kominn.
Það hefur verið sagt um íslenska
bændur fyrr á tímum, öfugt við
danska bændur, að þeir töluðu um allt
annað fremur en búskap. Þetta má
vera orðum aukið en segir nokkuð
þó.
Eyjólfur kunni skil á þessu og hann
mat það og virti. En hann var fljótur
að semja sig að nýjum aðstæðum og
tileinka sér í öðru umhverfi en hann
sá vankanta þess að ganga klofinn til
verka sinna. Hann var mikill áhuga-
maður um ræktun og naut nú þess að
taka þar til hendi sem ekki hafði ver-
ið unnt á æskustöðvum hans. En það
var e.t.v. ekki þess að vænta að sjó-
fangari af Suðumesjum yrði sá bóndi
sem raun bar vitni.
Eyjólfúr og Helga eignuðust þrjú
böm en þau eru: Guðríður Gyða, f.
1959, er við nám i Ameríku; Magnús
Eiríkur, f. 1961, búsettur í Reykjavík,
kona, Ema Þórsdóttir úr Reykjavík:
Samúel Unnsteinn, bóndi í Bryðju-
holti, kona Þómnn Andrésdóttir, ætt-
uð af Skeiðum.
Veikindum sínum tók Eyjólfur með
LESENDUR SKRIFA
Aforkun og áorkun
Orkan fór af Norðurlandaráði um
leið og það hvarf að því óráði að
haida áfram ofsóknum sínum gegn
hvítu þjóðinni í Suður-Afríku og er
þetta beint í kjölfar þess að ræðis-
maður íslendinga í því landi Iifir af
átta hnífstungur Afríska þjóðarráðs-
ins en það em samtök svertingja
gegn hvítum þar í landi, grundvölluð
á stjómmálastefnu sem sumir telja
aldauða. Mótsagnarununa mætti
rekja endalaust; en staðreynd er að
rafmagnið fór af og rafmagn virðist
oss löngum vera viðkvæmt fyrir því
sem gerist á sviði lífs og hugsunar;
mætti því ætla að rafmagnsbilunin
hafi ekki við án sambands við hina
röngu hugsun í ráðinu, en ekki rek
ég þann feril lengra. Lengra ætla ég
frá almannahugsun en þetta; til eru
sambönd í efni og lífi sem eðlisfræð-
in vissi ekkert um fyrir svo sem
tveim áratugum, en munu nú því
meir viðurkennd sem menn vita
betur í þeim fræðum; geta þeir sem
vel hafa íhugað draumkenninguna
íslensku nú hælst um og eflt sinn
eigin hug, þvf að treysta má að þarna
er um viðurkennd fræði að ræða. Að
tala um hraðsambönd um himin-
geiminn rekst ekki lengur á neinn
vísindavegg eins og það gerði í æsku
vorri meðan kennisetningin um Ijóð-
hraðann sem hin endanlegu takmörk
alls var í blóma sínum. Við erum
ekki lengur kúgaðir á þann hátt sem
lengi sýndist að verða mundi enda-
laust. Þess vegna segi ég við hina
ýmsu fylgjendur draumakenningar-
innar, foma og nýja, réttum úr
okkur og grípum tækifærin sem
hinar nýju aðstæður bjóða!
Vilji maður hafa áhrif á þessum
leiðum hjá jafnhelsjúku mannkyni
og þetta er þýðir aldrei, eða ekki
lengur, að snúa hug sínum beint að
því sem við blasir, heldur að hlið-
stæðum á svipuðum frumlífshnött-
um og má þó aldrei gleyma því að
sjónir framlífsmanna á ýmsum full-
komnunarstigum hvíla á frumlífs-
þróuninni. Trúmenn, sem eru miklu
merkilegri menn en þeir gerðu sér
grein fyrir, sem skynsamastir þóttu
hafa löngum haft veður af því að
ekki máttu þeir halda að sjálfur
gerðu þeir „kraftaverkin“ heldur er
þetta líkt og með gervihnattasjón-
varpið; sendingar fara ekki beint frá
landi til lands, heldur út í himingeim-
inn og svo á viðtökustað, er þetta
miklu greiðari leið þótt hún sé mun
lengri. Og trúmennirnir sendu bænir
til forsjónar sinnar, sem síðan fram-
kvæmdi máttarverkin - en forsjónin
er reyndar staðsett í öðrum sólhverf-
um.
Á líkan hátt sendum við hug
okkar, með tilsjón lengra kominna,
til mannfélags á öðrum hnetti, þar
sem vandamálin virðast nærri því,
en ekki alveg, jafnóviðráðanlleg og
hér til „Suður-Afríku“ þar, með
þeirri ósk að hvítum mönnum þar,
lengra komnum í menningarátt, tak-
ist að hitta þau ráð sem forða frá
hinum mestu vandræðum. Um leið
og þeim vegnar betur þar kemur
endurkastið hingað til jarðar og
betur fer í Suður-Afríku en menn
trúa nú að orðið gæti.
Gerum þessa tilraun tugum og
hundruðum saman. Á meðan geta
hinir haldið áfram að mæla höggin
og hátíðnihreyfingarnar á Laugavegi
178. Þorsteinn Guðjónsson
stöku æðruleysi, karlmcnnsku og ró.
Hann vissi að örlög hans voru ráðin.
En hann naut þess sem ekki verður
metið, nærveru og aðhlynningar
Hclgu konu sinnar, sem naumast vék
frá hvílu hans síðustu vikumar þar til
yfir lauk. Það er enginn til frásagnar
um þá reynslu.
En nú þegar Eyjólfúr er allur, kom-
inn yfir landamæri þessa lífs, sem
engum er ætlað að þekkja með vissu,
stendur mynd hans eftir.
Eyjólfur Guðnason var maður í
hærra lagi og vel á sig kominn, bein-
vaxinn og bar sig vel. Hátt ennið gaf
yfirbragði hans heiðan svip og vissa
reisn. Blá gáfuleg augu hans stöfuðu
frá sér gamansemi og hlýju. Hann
fékk orð fyrir geðprýði, en var hrein-
skiptinn, sagði meiningu sína, en
undir niðri bærðist viðkvæmur
strengur. Hann þoldi engan órétt
hvorki við sjálfan sig né aðra. Hann
hafði yndi af söng, enda í hávegum
hafður á heimili hans í æsku. Hann
gekk því fljótlega í kór Hrunakirkju
þegar hingað kom austur. Hann lét
ekki sitt eftir liggja að mæta við
kirkju á sínum stað á meðan kraftam-
ir leyfðu. Og skýrust verður ntynd
hans í minningunni þegar hann gekk
inn kirkjugólfið með blik í augum og
reisn í fasi.
Sigurður Sigurmundsson
VÁTRYGGIINGAFÉLAG
ÍSLANDS HF
Útboð
í ilboð óskast í eftirtaldar bifreiðir sem
skemmst hafa í umferðaróhöppum.
Austin Metro
Fiat Uno 70
Nissan Praire 4x4
Toyota Tercel 4x4
Susuki Swift
Skoda 105
Lada station
Toyota Camry
Mazda 323
BMW 524 Turbo D
Audi 100 cc
Mercedes Benz 190
BMW 735 I
Volvo 244 Gl
árgerð 1988
árgerð 1988
árgerð 1988
árgerð 1987
árgerð 1986
árgerð 1986
árgerð 1986
árgerð 1986
árgerð 1986
árgerð 1985
árgerð 1983
árgerð 1983
árgerð 19æ82
árgerð 1981
Bifreiðirnar verða sýndar að Höfða-
bakka 9, Reykjavík, mánudaginn 19.
mars 1990. kl. 12-17.
Tilboðum sé skilað til Vátryggingafélags
íslans h.f. Ármúla 3, Reykjavík eða
umboðsmanna fyrir kl. 17, mándudag-
inn 19. mars 1990.
Vátryggingafélag íslands h.f.
- ökutækjatryggingar -
Tilboð óskast í viðgerðir og viðhald utanhúss á „Lækna
og stjórnarbyggingu" Kópavogshælis.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri í Borgartúni 7,
Reykjavík. Tilboð skulu berast á sama stað fyrir kl.
11.00 f.h. þann 2. apríl 1990 merk: „Útboð 3572“ þar
sem þau verða opnuð í viðurvist viðstaddra bjóðenda.
INIMKAUPASTOFiMUN RÍKISIIMS
BORGARTUNI 7. 105 REYKJAVIK