Tíminn - 31.03.1990, Blaðsíða 4

HELGIN
Laugardagur 31. mars 1990

12 W
veiðum
Áttatíu og sex ára gamall er Guðjón Sigurðsson maður enn beinn
í baki og hinn snöfurmannlegasti, þótt hann sé ekki hávaxinn. Röddin
er sterk og það vottar fyrir erlendum hreim þegar hann talar, enda
hefur hann alið mestan hluta aldurs sín utanlands. Ræðu sína
kryddar hann gjarna heimspekilegum athugsemdum Um tilveruna og
það má taka mark á því sem hann segir, því hann hefur margt reynt
og lent í fleiri ævintýrum um dagana en flestir landar hans. Ungur að
árum fluttist hann til Kanada þar sem hann dvaldist langt fram á
sextugsaldur og stundaði ótal störf, þar á meðal dýraveiðar. Við
fundum Guðjón að máli og báðum hann að segja okkur sitthvað frá
æviferlinum og spurðum fyrst um uppruna hans.
arnir um gólfið með hana við
grammófónundirspil.
Nú, við gerðum okkur bækistöð
í gömlu fjósi, sem tilheyrt hafði
veiðiútgerðarstöð, sem hafði
„Ég er fæddur á Hömrum á
Mýrum við Hornafjörð þann 26.
apríl 1903,“ segir Guðjón. „For-
eldrar mínir voru þau Runólfur
Sigurðsson, fæddur á Svínafelli í
Öræfum og Steinunn Jónsdóttir.
Þótt faðir minn væri kominn af
léttasta skeiði er ég fæddist, þá
afréð hann um þetta leyti að
flytjast til Kanada og þangað fóru
þau foreldrar mínir er ég var
aðeins hálfs mánaðar gamall. Mig
skildu þau eftir. Þess vegna man ég
ekki eftir móður minni, því hún
lést aðeins ári eftir að þau komu
vestur. Mér er þó sagt að hún hafi
verið vel gefin kona og til dæmis
skrifaði hún upp bækur, sem hún
hafði mætur á.
Ég ólst upp við venjuleg sveita-
störf, en ákvað 22 ára gamall að
halda í fótspor pabba og mömmu
og flytja til Kanada. Þetta varð úr
og um sumarið 1925 sá ég föður
minn í fyrsta sinn. Hann hafði
unnið um tíma við trésmíðar, en
var nú farinn að búa í Saskatchev-
an. Þessi búskapur var mesta basl,
enda var pabbi aldrei hraustur,
hafði fengið beinkröm í herðar og
var með herðakistil. Bróðir minn,
Jón að nafni, hafði verið honum til
hjálpar við búskapinn, en hafði nú
verið við störf annars staðar um
tíma. Er hann vissi af komu minni
hraðaði hann sér þó heim - hélt
víst að ég mundi leggja undir mig
eignirnar! En ég hafði engan áhuga
á búinu, þetta var basl, eins og ég
sagði og allt í skuld.
Ég sneri mér því að öðru og
réðst árið á eftir vinnumaður hjá
skoskum bónda og líkaði þar vel,
þar sem ég hafði gaman af að
umgangast skepnur, einkum hesta
og þeir urðu hændir að mér. En ég
hafði einhvern veginn tekið það í
mig að mest framtíð mundi vera í
búskap og tók því 160 ekrur lands
hjá stjórninni í Norður - Sakatc-
hevan. Ég hafði í hyggju að veiða
refi og sléttuúlfa á þessu svæði, því
oft fékkst gott verð fyrir skinnin.
En þessar veiðar gengu illa, því
það var ekki mikið um þessi dýr
þarna. Þá var einn granni minn,
Svíi, ekki hrifinn af að fá mig, því
hann stundaði sjálfur veiðar og sá
að nú yrði minna til skiptanna.
Hann lést þó hinn vinsamlegasti og
bauðst til að kenna mér að egna
gildrurnar. Sagði hann að þegar
búið væri að spenna þær, væri gott
að pissa yfir þær. En þegar úlfarnir
finna lykt af manni, koma þeir ekki
nálægt þeim stað! Ég var nú fljótur
að sjá við þessu. En hvorugur
okkar veiddi neitt sem heitið gat og
um jól hafði sá sænski ekki fengið
nema einn eða tvo úlfa.
Ég hafði verið við fiskveiðar
fyrsta veturinn minn í Kanada
nærri Big River í Saskatchevan.
Þar mundi ég að hafði verið fullt af
úlfum og lagði ég nú til við þann
sænska að að við færum á þessar
slóðir og reyndum að veiða þar.
Honum leist vel á þetta og klædd-
um við okkur nú upp og héldum til
Big River, þar sem við gistum á
góðu hóteli. En þá kom babb í
bátinn: Ég hafði talið að Svíinn,
samferðamaður minn, mundi hafa
næga peninga, en hann hélt að ég
væri með peninga. Báðir voru hins
vegar blankir! Skorti okkur því fé
til að kaupa útbúnað og flutning á
veiðislóðirnar, sem voru um 80
mílur frá járnbrautinni.
Ég hélt nú á fund tveggja ís-
lenskra fiskkaupmanna og bað þá
um lán, 20 dali. En viðtökurnar
voru kuldalegar: „Hvað ætli þú
veiðir, nýkominn frá íslandi!“
sögðu þeir og kváðust heldur
henda peningum sínum í sjóinn.
Nú var komið í illt efni. Ég vissi af
þýskum kaupmanni þama og ákvað
að reyna við hann fremur en landa
mína. Tók hann mér ekki illa, en
kvaðst vilja sjá Svíann, félaga
minn. Ég fór til Svíans, sagði
honum að steinþegja og láta mig
um að tala. Þetta gerði hann og
það fór svo að sá þýski lánaði
okkur peningana.
Við fengum að vera samferða
nokkrum Frökkum sem voru á
sömu leið. Á leiðinni man ég að við
stoppuðum hjá heljarmiklum indí-
ana, sem átti þrjár gjafvaxta dætur
og hina myndarlegustu konu.
Þarna var slegið upp balli, því frúin
dansaði ágætlega og snerust Frakk-
brunnið. Er ekki að orðlengja það
að eftir fjóra daga vorum við búnir
að veiða fjóra úlfa. Við veiddum
þá í snörur, sem komið var fyrir
milli trjáa í mátulegri hæð. Frakk-
arnir tóku af okkur skinnin og
fengum við 19 dali fyrir hvert.
Borguðu þeir þeim þýska fyrir
okkur og áttum við drjúgan afgang
samt og gátum keypt talsvert af
matföngum. Við fórum þrjá túra
þennan vetur og áttum við 300 dali
hvor, þegar við hættum. Þá hafði
tónninn breyst í þessum íslensku
fiskkaupmönnum og þeir vildu fá
mig heim til sín í kaffi. En ég sagði
þeim að drekka sjálfir sitt ands...
kaffi, því þeir hefðu ekki reynst
mér svo vel.
Nú var komið sumarið 1927 og
fékk ég þann starfa að byggja
kornhlöður hér og þar í N -
Saketchevan. Þærvoru gríðarháar,
enda safnhlöður fyrir kornkaup-
menn. Ég vann við þetta í þrjú
sumur, en hafði lítt fyrir stafni á
vetrum. Svo skall kreppan á og
henni fylgdi þrúgandi atvinnuleysi.
Ég taldi mig því heppinn er ég árið
1932 fékk vinnu við járnbrautirnar.
Ég starfaði við málningarvinnu á
þeirra vegum fram á árið 1933 og
var á stöðugum þeytingi, allt norð-
ur að Hudsonflóa. En kaupið var
lágt, og veturinn 1932 - 1933
Guðjón Sigurðsson, trésmíð-
ur, dvaidi 46 ár í Kanada og
lifði ævintýraríku lífi-
Þeir Shorti og Slim voru tryggir vinir Guðjóns. Stundum fannst honum þeir
sínir einu vinir.
byrjaði ég að stunda dýraveiðar,
sem áttu eftir að verða mín aðalat-
vinna allt til ársins 1939.
í Thieced Portage
Ég settist að í bænum Thieced
Portage í Manitoba og tók nú að
leggja leið mína út í óbyggðirnar
og lærði smám saman veiðar. Ekki
voru eftirtekjurnar alltaf miklar
framan af og bar ýmislegt til þess.
Til dæmis var einn þessara fyrstu
vetra mjög mildur og það hafði þau
áhrif á feldi refanna, sem ég var á
höttunum eftir, að þeir voru verð-
lausir. Löngu hárin komu ekki út
og því litu þeir út eins og illa rúnar
kindur. Þann veturinn hafði ég
ekki nóg upp úr þessu til að geta
borgað fyrir fæðið og gildrurnar,
sem ég þurfti. Samt voru loð-
skinnakaupmenn alltaf tilbúnir að
gera mig út. Veiðarnar fóru aðeins
fram að vetrinum og því ekkert við
að vera á sumrin. Þá tóku menn
lífinu létt, margir skemmtu sér við
að brugga öl í stórum glerbrúsum,
sem látið var gerjast í runnum
nærri húsunum. Mátti þá stundum
heyra sprengingar, þegar gerjast
hafði um of í þessum ílátum.
Kóli
Framan af átti ég enga hunda og
það var bagalegt fyrir mig. En svo
kynntist ég bæjarstjóranum í borg-
inni The Paz í Manitoba, sem á
íslensku kallast Gíðengur. Hann
var slunginn kaupmaður og vildi
nú endilega gera mig út. Lagði
hann fram 500 dali og auk þess fé
til að kaupa hunda af karli, sem elti
uppi flökkuhunda og seldi. Fékk
ég nú tvo þessara skepna.
Ég vissi ekkert um hunda og
meðferð þeirra, en er sleðafæri
kom í október 1933, ákvað ég að
reyna greyin. Reyndist annar
þeirra alveg ónýtur, enda var hann
fullur af bandormum og því þrótt-
laus. En hinn, sem hét Kóli', reynd-
ist mér vel, þótt hann væri ekki
mikilll sleðahundur. Hann var
ákaflega góðlyndur og vinalegur
og ljómaði af ást og tryggð við mig.
Ég lét hann draga lítinn sleða
þennan vetur og nokkra hunda í
viðbót fékk ég hjá granna mínum,
Ben Larson, sem bjó sextán mílur
norðan við mig. Þeir hundar voru
ekki mjög góðir, enda vildi Ben
aðeins losa sig við þá.
Endalok Kóla urðu sorgleg. Það
var á mjög köldum degi árið 1934
að ég lenti í krapa og vatni við læk
og leit út fyrir að fæturnir á Kóla
hefðu frosið. Var þá eina ráðið að
skjóta hann. En þegar ég ætlaði að
fara að hleypa af sneri hann sér við
og horfði á mig. Það varð til þess
að ég hæfði ekki, heldur særði
hann aðeins. Það er ekki auðvelt
að skjóta hundinn sinn, síst þegar
hann er kannske eini vinurinn sem
maður á, og mér hefur liðið illa út
af þessu alla ævi.
Hundunum fjölgar
En svo fór að rætast úr þessum
hundamálum hjá mér. f Thieced
Portage bjó góður veiðimaður,
Georg Evens að nafni. Hann bauð
mér hvolpafulla tík og vildi fá einn
dal fyrir hana, því hann sagði að
það væri ólánsmerki að gefa hund.
Nú, ég fór um jólin með tíkina
út á mína veiðilínu, eins og við
kölluðum veiðisvæðin, sem hverj-
um var úthlutað. Mín veiðilína var
78 mílur frá Thiced Portage. En í
febrúar var tíkin orðin býsna sver.
Var það er við Larson, granni
Ódi -fljótið var straumþungt og vatnsmikið. En við bakka þes ;arð mönnum vel til fanga.