Tíminn - 03.04.1990, Qupperneq 7

Þriöjudagur 3. apríl 1990
Tíminn 7
VETTVANGUR
Sigurður Kristjánsson:
Eru samvinnufélögin
nánast gjaldþrota?
Fyrír viku var í sjónvarpinu fréttaþáttur með forstjóra Eim-
skips og einum kunnum alþingismanni Sjálfstæðisflokksins.
Þessi viðtalsþáttur fjallaði um breytta eignaraðild almennings
að Eimskipafélagi íslands og varð alþingismanninum Eyjólfi
Konráði Jónssyni tíðrætt um það að Eimskip hefði veríð raun-
verulegt almenningshlutafélag á árunum áður en þar hefði
orðið áberandi samþjöppun valds á síðari árum sem Eyjólfur
taldi mjög neikvætt
Það verður að viðurkennast að braut-
ryðjendastarf Eimskips er mikið og
merkilegt en menn geta auðveldlega
deilt um leikreglur í harðri samkeppni
viðskiptalífsins. þeir stóru og sterku
græða ef til vill ekki alltaf á því að
neyta aflsmunar því slíkt er ekki til
vinsælda fallið. Markmiðin að baki
rekstri skipafélaganna þurfa í ffekari
mæli að tengjast atvinnulífinu á lands-
byggðinni en ekki eins og nú horfir að
vera með sjónpípuna fasta á einum
bletti, akri steinsteypunnar við Faxa-
flóa.
Astæða undirritaðs fyrir athugasemd
við fyrmefhdan fréttaþátt sjónvarps er
þó ekki nein löngun til þess að tengjast
umræðu um starfsemi Eimskipafélags
Islands. Þátturinn þróaðist hins vegar
þannig að Eyjólfúr Konráð fór að bera
saman efhahagslegt útlit Sambandsins
og samvinnufélaganna við það gæfu-
samlega félagsform sem helst var í
þættinum til umræðu. Ef ég hef náð að
greina orðaflaum Eyjólfs rétt var hans
staðhæfing að samvinnufélögin væru
nánast gjaldþrota. Við heyrum í þessu
þjóðfélagi of oft talað um greiðsluþrot
og gjaldþrot og mál að slíku ástandi
linni þvi það er ástandið sem skiptir
máli en ekki talsmáti einstakra manna
og þeirra rétt eða rangt maL Eg kemst
þó ekki hjá því að lýsa undrun minni á
þessum ummælum og mótmæli þeim
harðlega. Landsmenn kunna að vísu
að þekkja hug þingmannsins sem oft
hefur komið ffam í ræðu og riti varð-
andi íslenska samvinnuhreyfingu og út
ffá því sjónarhomi má Ieiða líkur að
þvi að Eyjólfur rugli hér saman veru-
leika og persónulegum væntingum.
Sem betur fer eru meðal íslenskra
samvinnufélaga nokkur traustustu fyr-
irtæld landsins sem tæplega geta búið
undir slíkum ummælum. Fyrstu upp-
Sigurður Kristjánsson
Við heyrum í þessu
þjóðfélagi of oft talað
um greiðsluþrot og
gjaldþrot og mál að
slíku ástandi linni því
það er ástandið sem
skiptir máli en ekki tals-
máti einstakra manna
og þeirra rétt eða rangt
mat.
lýsingar um rekstur kaupfélaganna á
árinu 1989 benda til þess að mörg
þeirra hafi snúið halla i hagnað, þrátt
fyrir það að víða séu enn erfiðleikar.
Alhæfing um gjaldþrot samvinnufé-
laganna er því ekki einungis ósmekk-
leg heldur alröng.
Stjómmálaályktun
6. stjórnarfundur Sambands ungra framsóknarmanna laugardaginn 17. mars 1990
Samband ungra ffamsóknarmanna
vill hvetja þjóðina alla til að halda þá sátt
sem tókst með kjarasamningunum sem
undirritaðir vom nú á dögunum. Haldi
þessir samningar er fyrirsjáanlegur meiri
bati í efhahagslífi þjóðarinnar cn náðst
hefhr í áraraðir. Slíku má alls ekki kasta
fyrir róða. Þegar efhahagslífið tekur upp-
sveiflu á ný verður þjóðin að hafa vit á
að „standa á bremsunum“ svo að ekki
fari aftur í sama farið og 1986 og 1987
með tilheyrandi verðbólgubáli. Slíkt má
m.a. gera með því að styrkja verðjöfhun-
arsjóð sjávarútvegsins og gera nauðsyn-
legar skipulagsbreytingar á honum til
þess að hann geti gegnt sínu hlutverki
sem sveiflujöfnunaisjóður.
Uppbygging stóriðju er nauðsynleg til
að tryggja þau lífskjör og það velferðar-
kerfi sem Islendingar hafa byggt upp
undanfama áratugi undir forystu Fram-
sóknarflokksins. Líklegt er að samningar
takist nú um byggingu nýs álvers. Sam-
band ungra ffamsóknarmanna leggur
höfhðáheislu á að þetta álver veiði reist
við Eyjafjörð. Nýtt álver við Hafnarfjöið
myndi auka enn á tilflutning fólks af
landsbyggðinni til höfuðborgarsvæðis-
ins. Sá tilflutningur er þegar oiðinn allt
of mikill og hefur kostað þjóðfélagið
ómældar fjárfúlgur. Gæta veiður þess að
öllum umhverfisvemdarkröfum verði
fullnægt til hins ýtrasta við uppbyggingu
hins nýja álvers, því í umhverfismálum
höfurn við ekki efhi á að spara.
Hreint og ómengað ísland er því miður
liðin tíð, því mengun og óvirðing við
landið heftir víða náð yfirhöndinni. Þess-
ari þróun verður að snúa við. Stofnun
umhverfisráðuneytis er fyrsta skrefið í þá
átt. Samband ungra ffamsóknarmanna
fagnar stofnun umhverfisráðuneytisins,
enda hefhr það verið stefha SUF að um-
hverfismálum veiði fhndinn einn staður í
stjómkerfinu svo að stjóm þeirra verði
markvissari og árangursríkari. Sá pólit-
íski hrossakaupaþefur sem af stofnun
umhverfisraðuneytisins leggur gerir það
mál þó ekki jafnánægjulegt og ella hefði
oiðið. SUF hvetur hér effir sem hingað
til alla stjómmálamenn að láta ekki eftír-
sókn eftir völdum og valdastólum
hlaupa með sig í gönur.
Umhverfismál eru málefni ffamtíðar-
innar og Samband ungra framsóknar-
manna er baráttuvettvangur umhverfis-
vemdarsinna. SUF vill að umhverfis-
málum sé ávallt sýnd tilhlýðileg viiðing.
Aðdragandinn að stofhun umhverfis-
raðuneytisins bar þess ekki vitni.
Hafa ber í huga að stofnun umhverfis-
ráðuneytis ein og sér leysir ekki þá
kreppu er ríkir í umhverfismálum. Allir
þegnar þessa lands verða að líta í eigjn
bann, huga að náttúrunni og umhverfis-
málum og leggja sitt af mörkum til að
gera Island að þeirri hreinu og ómeng-
uðu paradís sem lesa má um í erlendum
ferðabæklingum.
Um þessar mundir fer ffam mikil um-
ræða um sameiginlegt evrópskt efna-
hagssvæði, hver veiði afstaða Islendinga
til þess og með hvaða hætti Islendingar
tengist þvi.
Nauðsynlegt er að vel takist til í samn-
ingum EFTA við EB því hagsmunir
þjóðarinnar í þessu máli em gífurlegir.
SUF lýsir því stuðningi við stefnu rikis-
stjómarinnar í þeim samningum og hvet-
ur jafnframt sjávarútvegs- og forsætis-
ráðherra til að halda áfhun viðræðum við
samraðherra sína í löndum EB um hags-
muni okkar.
Sveitarstjómarkosningar sem ffamund-
an em geta raðið miklu um hið pólitíska
andrúmsloft næstu ára. Tilvistarkreppa
Alþýðubandalags og Alþýðuflokks, sem
kristallast hefur í undirbúningi sveitar-
stjómaikosninganna í Reykjavík að und-
anfomu, undirstrika að Framsóknar-
flokkurinn er forystuflokkur andstæð-
inga íhaldsins í Reykjavík, auk þess að
vera driíkraftur ffamfara í sveitarfélög-
um víðs vegar um landið. I Framsóknar-
flokknum em engir armar, sérhópar eða
klíkur. Þar vinna menn saman sem ein
heild
Ungir ffamsóknarmenn hafa víða verið
kallaðirtil við uppstillingu framboðslista,
þannig að útlitið er bjart hvað Framsókn-
arflokkinn vaiðar í kosningunum í vor.
Það gefur til kynna að hið pólitíska and-
rúmsloft næstu ára verði hreinna og
ffísklegra en nú er.
BÓKMENNTIR
Hvort mun lýsa af myrkum stjörnum?
í STJÖRNUMYRKRI
Höfundur: Ari Gísli Bragason
Myndskreyting: Haukur Halldórsson
Útgefandi: AGB, Reykjavík 1989
Það er von að spurt sé hvort
virkilega muni lýsa af stjörnu-
myrkri. Það erögrun við orðaforða
minn að tala um stjörnumyrkur
þegar alla jafna er aðeins talað um
að kvöld eða nótt geti verið
stjörnubjört. Trúlega er það ætlan
höfundar að ýta við lesanda sínum
og er það vel að tekist hefur að
vekja athyglina. Einhver myndi þó
segja að heldur tæki að dimma yfir
Betlehem, en hitt, þessa hinu síð-
ustu daga.
Titill bókarinnar, og þar með
samheiti ljóðanna, er sem sagt í
lagi og hæfilega svartsýnislegur
eins og tíðkast meðal hinna yngri
skálda vorra tíma. Gallinn er sá að
erfitt er í fljótu bragði að átta sig á
því í þeim tveimur til tveimur
ljóðum, sem orðið „stjörnumyrk-
ur“ er notað, hvað það merkir.
Þrátt fyrir dimmbúinn titil er
ekki laust við að nokkurrar kímni
gæti í Ijóðum Ara Braga. Dæmi
um það er úttekt á samskiptum
hugans við skugga sinn í Ijóðinu
Fylgifiskur.
Spjallaði við skugga minn
hann setti upp svip
en
sagði mér svörin.
Hlustaði vandlega á hann
en
gafhonum síðan
spark í afturendann.
Honum líkaði ekki við nýja jakkann
minn
Hér er einnig hægt að sjá hvernig
Ari Gísli freistar þess að nota
óbeislað formið til að koma boð-
skap sínum til skila. Ekki ætla ég
að dæma um það hvernig til hefur
tekist, en Ijóst er að en-in hafa
einhverja sérstaka merkingu hér í
þessu Ijóði - hver svo sem hún
annars er.
Einna best tekst Ara Gísla upp
að mínu mati í stysta ljóðinu sínu,
Sandkorni efans. Það hefur allt til
að bera sem eitt gott Ijóð þarf að
skarta. Það er stutt, hnitmiðað og
sjálfstætt. Það býr yfir augljósu
myndmáli og það fjallar um tilvist-
arspurningu, sem herma má upp á
hvern mann. Það hefur með öðrum
orðum yfir að búa sammannlegum
þætti, sem er nauðsynlegur ef gefa
á ljóð út á prenti eða í bók. Eitt
slíkt ljóð getur vissulega réttlætt
bókaútgáfuna, þótt ég sé ekki að
segja að ekki sé annað bitastætt í
bókinni í STJÖRNUMYRKRI.
Eins mörg sandkorn
og fínnast í eyðimörkinni
eru taugar mínar til efans.
Þá er einnig að finna aðra
mannlega þætti eins og vera
ber. Það er líka í tísku núna að
fjalla helst um aðskiljanlegustu
nátturu mannsins í einni og
sömu bókinni, þótt í eina tíð
Ari Gísli
hafi verið haft á orði að ekki
verði allt sagt í einni prédikun.
Þess vegna verður skáldinu á að
yrkja um ástina, efann, öfund,
virðingu, söknuð, heimþrá,
stoit, ástríður, sigur og dauða í
einni ög sömu bókinni. Þætti
mörgum í nokkuð ráðist, en hér
er stutt dyggilega við hvern þátt
af drátthögum samstarfsmanni,
Hauki Halldórssyni. Honum
tekst vel til í flestum sinna
mynda við Ijóðin og eru þær
verk út af fyrir sig.
Ljóðið Þóreyjarnúpur er merki-
legt dæmi um það hvernig höfund-
ur þorir að gefa sjálfan sig í
Ijóðagerðina og sýna af sér ein-
lægni sem allt of sjaldgæf er orðin
í nútíðinni. Þráin eftir snertingu
náttúrunnar, sem einu sinni var,
kemst merkilega vel til skila í
nokkuð hnitmiðuðu ljóðinu.
í heild var bókin skemmtileg
aflestrar og koma ljóðin víða við.
Það getur vel verið að þema-stýrð
ljóðaútgáfa sé búin að vera vegna
leiðindanna sem fylgja lestri slíkra
bóka. Það getur líka verið að það
henti ekki óþreyjufullum yngri
skáldum að hengslast í afmörkuð-
um efnisflokkum.
Kristján Björnsson.