Tíminn - 05.04.1990, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 5. apríl 1990
iTíminn 9
Óttast íslenskir lyfjaframleiðendur nú samkeppni sem þeir voru lausir við í tvo áratugi?
FENGU TUGA MILLJONA
GJAFIR ÚR RÍKISSJÓÐI
lenskt eða erlent. Aftur á móti greiðir
hann minna íyrir ódýrastu lyfin. Það
þýðir að nú verða menn að fara að
keppa í verði við erlend eftirlikingalyf
sem nú eiga auðveldari leið inn á
markaðinn.
Með því að fara fram á að erlendum
eftirlíkingalyfjunum verði haldið úti
eru menn í raun að fara ffam á að þeir
fái áfram að selja sín lyf á hærra verði
heldur en samsvarandi erlend lyf.
Síðan tala þessi menn um að hefja
útflutning. Eg spyr þá á hvaða verði
ætla þeir að keppa þar? Varla geta þeir
selt sínar eftirlíkingar á hærra verði
heldur cn þær sem þar eru fyrir á
markaðnum? Með öðrum orðum; þeir
eru að fara fram á það að fá áfram
gjafafé frá ríkissjóði. Mundu það ekki
kallast útflutningsbætur ef t.d. væri um
útflutning á kindakjöti að ræða?“.
Tíðkast slíkt ekki líka í öðrum lönd-
um?
„Jú menn vísa til þess að í öðrum
löndum sé framleiðendum leift að selja
á hasrra verði í heimalandi en það sem
flutt er út. En þá er alltaf um að ræða
grundvallariðnað, frumlyf, sem ára-
löng rannsóknarstarfsemi liggur að
baki, en ekki eftirlíkingar — sem er
allt annað mál“.
Oft hægt aö
semja betur...
Heilbrigðisráðherra á fúlla samúð
Einars Bimis í boðuðum áformum um
að lækka lyfjakostnaði ríkisins. I gróf-
um dráttum hljóti þar að vera um
þrennskonar markmið að ræða:
a) Að hafa góð lyf
b) Að þau séu á réttlátu verði
c) Að þjónustan við dreifingu þeirra sé
sem best og ódýrust. Einar segist sann-
fasrður um að oft á tiðum sé hægt að
semja betur við erlenda lyfjaffamleið-
endur um verð. í öðm lagi telur hann
að mál hljóti að þróast þannig að hér
verði það aðeins einn til tveir aðilar
sem sjái um innflutning og dreifingu
lyfja (svipað og í Norcgi og Svíþjóð) í
stað þess að þeir em nú annan tug. Er-
lendir framleiðendur geti síðan haft hér
sína umboðsmenn sem sjá um að
kynna vörumar og koma þeim á ffam-
færi. Kostnað af því eigi hins vegar
ekki að greiða af innlendri dreifingar-
álagningu.
Langtum hærri
álagning út í hött
„1 öðm lagi er það alveg út í hött að
álagning, bæði í heildsölu og smásölu,
sé langtum hærri hér á landi heldur en í
nágrannalöndum okkar".
Einar telur t.d. ffáleitt að heimila 12
apótekum sem sitja að meira cn helm-
ingi allrar lyfsölu í landinu um 65%
smásöluálagningu undir því yfirskyni
að hún sé nauðsynleg til þess að álíka
mörg apótek sem aðeins hafa um 8%
lyfsölunnar geti borið sig.
Stærri apótekin kæmust prýðilega af
þótt smásöluálagning yrði lækkuð í
45%. Það mundi hins vegar spara rík-
issjóði hundmð milljóna króna útgjöld.
Aðeins lítill hluti af þeim spamaði
nægði til þess að tryggja afkomu
minnstu apótekanna.
Benda má á að skoðanir Einars virð-
ast raunar fara hér saman við niður-
stöður nefndar þeirrar sem leita átti
leiða til lækkunar lyfjakostnaðar. En
þar segir m.a.:
„Nefndin er þeirrar skoðunar að
rekstrarskilyrði apótekanna séu óeðli-
lega ójöfn. Það getur ekki talist eðli-
legt, að sumir einstaklingar fái milljón-
ir í hagnað umffam eðlilegan kostnað í
skjóli leyfisbréfs, ekki síst þegar haft er
í huga að opinberir aðilar greiða fyrir
meginhluta lyfjanna og ákveða álagn-
ingarprósentur og þar með rekstrarskil-
yrðin“. -HEI
íslenskt áhrifavald
Hafi mér rétt heyrst ætlar ríkis-
stjóm Islands að viðurkenna Litháen
og ef svo er þá er það afar mikils
virði, þvi að ffiðarganga Gorbatsjovs
undanfarin 3 og hálft ár hefúr verið
gengin í íslands nafni. Á hverjum
stórfúndinum eftir annan hefúr hann
sagt: í Reykjavík vora línumar lagð-
ar svona, á Islandi hófst ffiðarsókn-
in, í Reykjavík vom hin fýrstu þýð-
ingarmiklu skref stigin. Og í hvert
sinn sem Reykjavík var nefnd urðu
andmælendur hljóðir því þetta var
eins og töfraorð sem svæfði hemað-
arhróka og morðtólameistara. Auð-
vitað var sagt ýmislegt rökrétt og
málefnalegt um leið, töfraorð duga
naumast nema eitthvað slíkt fylgi —
en því verður ekki neitað að býsna
oft var gripið til nafnanna ísland og
Reykjavík sem engir verða eins
aumingjalegir af að heyra og sumir
íslendingar.
Enginn sem hefúr augun opin mun
geta neitað því að hreyfing sú sem
varð í Austur-Evrópu í fyrra var
þjóðahreyfing. Hvemig sem reynt er
að breiða yfir það kemur hið þjóð-
emislega fram í allri þessari þróun.
Þróunin í Þýskalandi t.d. er í átt til
þjóðlegrar einingar, ekki til „Evr-
ópueiningar“ eða slíks, hvemig sem
látið er í vestri eða austri. Dæmi
Eystrasaltsþjóðanna er þó athyglis-
verðast og þar er háskinn mestur og
þörfin brýnust á stuðningi. Það væri
afar mikilsvert ef Islendingar yrðu
þeim drengir í raun. Erfitt mundi
Gorba að ganga gegn íslandsgæf-
unni.
Með áhrifúm Ruperts Sheldrake á
líffræðingana hefúr aflsvæðishugtak
breiðst út á sviði líffræðinnar. Og
auðvitað em þjóðfélögin ekkert ann-
að en líffræðieiningar. Þegar Rússar
fóm að slaka á klónni efldust þjóða-
aflsvæðin. En nú eru Rússar líka
þjóð og þola illa að minni þjóðimar
lítilsvirði þá. Þess vegna er svo mik-
ið undir því komið að þeir stilli sig
nú í sambandi vió Litháen. Takist
þeim það munu þeir verði af því ein
hin ágætasta þjóð. En hvort þeim
tekst veltur á Islendingum. Þora þeir
að hugsa til Gorbatsjovs, að hann
verði að muna fundina í Höfða?
Þora þeir að taka fmmkvæðið eða
verður sagt um þá líkt og stendur um
eina þjóð í Biblíunni: „Hvað hafast
Gyðingamir að, þeir aumingjar?"
Þorsteinn Guðjónsson.
„Bestukaupalistinn" nýjasta úrræði heilbrigðisráðuneytisins til
þess að hvetja til frekari notkunar ódýrustu lyfja í hverjum flokki
virðist valda álíka viðbrögðum og fjaðrafoki meðal innlendra
(eftirlíkinga) lyfjaframleiðenda og minkur í hænsnahúsi.
Stærsta fýrirtækið, Delta, „gleypti" snariega helsta samkeppnis-
aðilann Toro (sem dæmi sýna að hefur leyft sér að bjóða mun
ódýrari lyf en Delta). En björninn er ekki þar með unninn.
Deltamenn vara nú mjög við hættu af að erlendum „kóbiufyrir-
tækjurn" verði hleypt hér inn á markað með ódýr, léleg og jafn-
vel fölsuð eftiriíkingalyf.
Fram hefur komið hjá bæði land-
lækni og aðstoðarlandlækni að eftirlík-
ingalyf framleidd á íslandi ættu að geta
verið miklu ódýrari en erlend frumlyf
en em hins vegar aðeins litlu ódýrari.
Þrátt fyrir það hafa ódýrar erlendar eft-
irlíkingar selst illa til þessa. í þessu
sambandi má t.d. benda á niðurstöðu
„Lyfjaspamaðamefndar“ ffá s.l. hausti:
„Athygli vekur ákveðin tilhneiging til
að velja ný og þá jafnan dýrari lyf hér
á landi" en á hinum Norðurlöndunum.
Innlendar eftirlík-
ingar ekkert betri
Til að fá frarn fleiri sjónarmið í þess-
um efnum leitaði Tíminn til Einars
Bimis fJamkvæmdastjóra G. Olafsson-
ar h.f. sem unnið hefúr við lyfjaheild-
sölu í tvo áratugi og er því flestum
málum kunnugur á lyfjamarkaðinum.
,AHt þetta fjas um hættu á ódýrum,
ómerkilegum erlendum eftirlíkingum
er tómt slúður. Skráð erlend eftirlík-
ingalyf þurfa að ganga í gegn um alveg
sama próf til þess að fá skráningu.
Staðreyndin er raunar sú, að það tók
innlenda lyfjaframleiðendur oft ekki
nema 3 til 6 mánuði að fá sín lyf skrað,
auk þess að fá í áraraðir nánast sjálf-
dæmi um alla verðlagningu. Hins veg-
ar tók það erlendu lyfin jafnan ein 2 til
3 ár að komast á skrá.
Um hættu á ómerkilegum erlendum
„kóbíum" vísa menn til þess að ein-
hversstaðar í Bandaríkjunum hafi
fúndist dæmi um að einhver fyrirtæki
hafi falsað skráningargögn. En þetta
tíðkast ekki í Evrópulöndum, sem við
skiptum hvað mest við. Eftirlíkingar
þaðan em alveg jafn góðar og þær sem
framleiddar em hér á landi.
Áöur lausir við
samkeppni
En af hverju virðast ffamleiðendur hér
nú allt í einu telja okkur stafa ógn af ódýr-
um erlendum eftirlíkingalyfjum? Em
þetta einungis áhrif „bestukaupalistans“?
Að sögn Einars á „bestukaupalistinn“
þama hlut að máli, þótt hann á hinn
bóginn spái því að auðveldlega verið
farið í kringum hann — enda þar um
meingallaða smíð að ræða. Á hinn
bóginn komi til sú breyting sem gerð
var á greiðsluhluta sjúklinga í lyfja-
kostnaði fyrir rúmu ári. Eftir þá breyt-
ingu geti innlendir ffamleiðendur farið
að búast við aukinni samkeppni er-
lendra eftirlíkingalyfja, sem þeir hafi
hins vegar verið lausir við í nær tvo
áratugi.
Það kom til af þvi, að allt ffá 1971 til
síðla árs 1988 var í gildi sú regla að
sjúklingur þurfti að borga helmingi
meira fýrir erlent sérlyf en innlent —
alveg án tillits til þess hvað lyfin kost-
uðu raunvemlega. „Þetta þýddi í raun,
að í nær tvo áratugi gátu erlend sérlyf
ekki keppt við þau innlendu", sagði
Einar.
Frumlyfin segir hann óhjákvæmilega
alltaf dýr vegna þess að ffamleiðendur
þeirra verða að ná inn gífurlegum
rannsóknarkostnaði sem þeir hafa lagt í
áður en lyfin komast á markað. Og
raunar hafi þessi lyf alltaf orðið dýrari
og dýrari vegna þess að tíminn ffá því
að nýtt lyf kom lfam og þar til eftirlík-
ing þess kom á markað styttist hér
stöðugt. Að koma með miklu ódýrara
erlent eftirlíkingalyf á markaðinn
þýddi heldur ekkert vegna þess að
sjúklingurinn varð að greiða helmingi
hærra verð fýrir það, sem fýrr segir.
Tuga milljóna gjafir
frá ríkinu?
„Þessi regla leiddi til þess, að inn-
lendu lyfjafýrirtækin gátu selt sína
ffamleiðslu á verði sem var aðeins litlu
lægra en á erlendu sérlyfjunum í stað
þess að þau hefðu, að öllu eðlilegu, átt
að vera miklu ódýrari. Munurinn var
kannski 25—40% i byrjun en á á
svona hálfú ári fóm innlendu lyfin
gjaman í nær sama verð og á erlendu
ffumlyfjunum. Þegar bent var á þetta
gátu menn hins vegar alltaf svarað „en
sjúklingurinn borgar helmingi minna
Einar Bimir
fýrir okkar lyf‘. Það virtist hins vegar
engu skipta að rikið borgaði kannski
eins mikið fýrir innlenda eftirlikingu
eins og erlent ffumlyf — ef ekki meira
vegna þess hve hluti sjúklingsins var
lítill. Þetta þýddi, á venjulegu máli, að
ríkissjóður gaf þessum innlendu lyfja-
framleiðendum a.m.k. tugi ef ekki
hundmð milljóna króna á þvi 17-18 ára
tímabili sem þessi regla gilti. Ætli ein-
hver hefði ekki kallað þetta „niður-
greiðslur" hefði verið um aðrar ffam-
leiðsluvörur að ræða?
Verða nú loks að
keppa í verði
Nú standa þessir menn hins vegar
ffammi fýrir því að greiðsla sjúklings
er orðin sú sama hvort sem lyf er is-